Christchurch: Różnice pomiędzy wersjami

'''Christchurch''' ({{w języku|mi|Ōtautahi}}) – drugie co do wielkości miasto w [[Nowa Zelandia|Nowej Zelandii]], położone na wschodnim wybrzeżu [[Wyspa Południowa (Nowa Zelandia)|Wyspy Południowej]]. Jest stolicą regionu [[Canterbury (Nowa Zelandia)|Canterbury]]. Zajmuje powierzchnię 425&nbsp;km², zamieszkuje je ponad 370 tys. osób<ref>[http://www.stats.govt.nz/methods_and_services/access-data/tables/subnational-pop-estimates.aspx Statistics New Zealand]. stats.govt.nz [dostęp 17 kwietnia 2010].</ref>.

Christchurch jest najodleglejszym od [[Polska|Polski]] miastem powyżej 100 000 mieszkańców. Znajduje się w odległości 17 703 kilometrów od [[Warszawa|Warszawy]]<ref>Fly4free -– [http://www.fly4free.pl/poznaj-dalekie-lady-na-antypodach-oto-najbardziej-odlegle-od-polski-miejsca-na-ziemi/nggallery/image/christchurch/#galeria1739 Nowa Zelandia -– najodleglejsze od Polski państwo].</ref>.

Obszar zarządzany przez Radę Miasta Christchurch zamieszkuje 376&nbsp;700 osób (szacunkowe dane z czerwca 2010)<ref name=autonazwa1 />, tym samym sprawiając, że jest to największe miasto na Wyspie Południowej i drugie co do wielkości w kraju. Przewiduje się, że do roku 2031 populacja miasta osiągnie około 422&nbsp;000 osób, przy czym 75% tego wzrostu przypadnie na grupę wiekową powyżej 65 roku życia<ref>[http://www.ccc.govt.nz/cityleisure/statsfacts/statistics/agegenderethnicity.aspx Christchurch City Council]. Facts, Stats and Figures -– Age, gender & ethnicity. Dostęp 1 grudnia 2010.</ref>.

Poniższe zestawienie przedstawia liczbę mieszkańców miasta Christchurch, którzy w spisach powszechnych 2001 i 2006 zadeklarowali swoją przynależność etniczną (istniała możliwość podania więcej niż jednej odpowiedzi). Opcje "Nowozelandczycy"„Nowozelandczycy” oraz "Bliski„Bliski Wschód/Ameryka Łacińska/Afryka"Afryka” pojawiły się po raz pierwszy w 2006 roku.

! rowspan=2| Grupa etniczna !! colspan=3| Spis ludności 2001<ref name="2001 Census">{{cytuj stronę| url = http://www.stats.govt.nz/~/media/Statistics/Publications/Census/2001-Census-reports/Regional-Summary/2001-census-regional-summary-volume101.ashx| tytuł = 2001 Census of Population and Dwellings – Regional Summary, Volume 1| data dostępu = 2011-02-26| opublikowany = Statistics New Zealand| język = en| data dostępu = 2011-02-26}}</ref> !! colspan=3| Spis ludności 2006<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.stats.govt.nz/Census/2006CensusHomePage/Tables/AboutAPlace/SnapShot.aspx?type=ta&ParentID=1000013&ss=y&tab=Culturaldiversity&id=2000060| tytuł = Tables About Christchurch City – Cultural Diversity| data dostępu = 2011-02-26| opublikowany = Statistics New Zealand| język = en| data dostępu = 2011-02-26}}</ref>

|Bliski Wschód/Ameryka Łacińska/Afryka || – || {{L|–}} || – || 0,8 || {{L|2859}} || 0,9

[[Plik:Andrew Duncan (mayor).jpg|thumb|180px|right|Andrew Duncan, trzeci burmistrz Christchurch]]

[[Plik:Papanui 1913.jpg|thumb|240px|right|Dzielnica Papanui w roku 1913]]

[[Plik:Papanui 1966.JPG|thumb|240px|right|Dzielnica Papanui w roku 1966]]

Badania archeologiczne w jaskiniach w dzielnicy Redcliffs wykazały, że pierwsi ludzie w tej okolicy pojawili się około roku 1250, były to plemiona polujące na ptaki [[moa]]<ref>[http://www.tourism.net.nz/new-zealand/about-new-zealand/regions/christchurch/history.html Tourism New Zealand] Historia Christchurch]. Dostęp 30 listopada 2010.</ref>. Pierwsi Europejczycy w regionie Canterbury pojawili się w roku 1815, 45 lat po tym jak kapitan [[James Cook]] odkrył "wyspę„wyspę Banks"Banks” (później okazało się, że to półwysep Wyspy Południowej Nowej Zelandii).

Historia miasta rozpoczęła się jednak wraz z przybyciem pierwszych grup zorganizowanych osadników -– 792 osób na czterech statkach do Lyttelton w roku 1850. Już dwa lata wcześniej w Anglii na pierwszym spotkaniu stowarzyszenia osadników zdecydowano o nazwaniu miasta Christchurch. W momencie przybycia osadników prosperowała już miejscowość portowa Lyttelton, jednak w roku 1854 Christchurch osiągnęło populację 900 mieszkańców, podczas gdy w Lyttelton w owym czasie mieszkało 550 osób. Christchurch otrzymało prawa miejskie 31 lipca 1856 stając się oficjalnie pierwszym miastem w Nowej Zelandii. Początkowo w miejscowości dominowało budownictwo drewniane z nielicznymi budowlami z gliny ze słomą oraz wyrastającymi ponad niską zabudowę kościołami, które aż do lat 70. XIX wieku były jednolicie [[neogotyk|neogotyckie]]. Również wczesna zabudowa drewniana nawiązywała do stylu neogotyckiego -– większość budynków miała strome, spadziste dachy i [[Lukarna|lukarny]]. Po transformacji w kierunku budownictwa kamiennego miasto pozostało wierne stylowi neogotyckiemu, a wiele budynków budowano z szarego kamienia, który dominuje w starej architekturze do dziś<ref name=autonazwa2>[http://resources.ccc.govt.nz/files/ChristchurchCityContextualHistoryOverviewTheme111-docs.pdf Christchurch City Council]. Christchurch City Contextual History: Theme 3. Dostęp 30 listopada 2010.</ref>.

Znakiem szybkiego rozwoju miasta było pojawienie się siedzib banków: Bank of New South Wales (1861), Bank of New Zealand (1862) oraz Bank of Australasia (1864)<ref name=autonazwa2 />. W roku 1874 Christchurch z populacją 14 270 osób było czwartym co do wielkości miastem w kraju, było jednak o połowę mniejsze od [[Dunedin]], które w tym czasie zamieszkiwało 29 832 osób.<ref name=autonazwa3>[http://resources.ccc.govt.nz/files/ChristchurchCityContextualHistoryOverviewTheme1-docs.pdf Christchurch City Council]. Christchurch City Contextual History: Theme 1. Dostęp 30 listopada 2010.</ref>.

Trzęsienie ziemi miało miejsce 4 września 2010 o godzinie 4:35 czasu miejscowego. Epicentrum trzęsienia o sile 7,1 w skali Richtera znajdowało się 40&nbsp;km na zachód od Christchurch<ref>[http://www.radionz.co.nz/news/canterbury-earthquake/55956/day-of-shocks-leaves-dozens-homeless-in-christchurch Radio New Zealand News]. Dostęp 1 grudnia 2010.]</ref>. W [[Skala Mercallego|skali Mercallego]] intensywność wstrząsów w mieście wynosiła 4-8 stopni<ref>[http://www.geonet.org.nz/earthquake/quakes/3366146g-shaking.html GeoNet]. New Zealand Earthquake Report. Dostęp 1 grudnia 2010.]</ref> (stopień 4 oznacza ogólnoodczuwalne wstrząsy i przesuwanie się drobnych przedmiotów; stopień 8 oznacza rozległe zniszczenia i powstawanie szczelin w ziemi). Uszkodzona została kanalizacja, sieć wodociągowa i nastąpiły problemy z dostawą prądu w 75% miasta. W wielu miejscach odczuwalny był silny zapach siarki. Wiele budynków (również zabytkowych) zostało w pewnym stopniu uszkodzonych. Nie doniesiono o żadnych budowlach zniszczonych w całości, jednak w wyniku poważnych uszkodzeń miesiąc po trzęsieniu Rada Miasta zdecydowała o wyburzeniu zabytkowego biurowca Manchester Courts.

Tuż po trzęsieniu zamknięto Port Lotniczy Christchurch, a loty odwołano. Jednak po inspekcji pasa startowego już o 13:30 lotnisko wznowiło działanie<ref>[http://tvnz.co.nz/national-news/state-emergency-declared-airport-reopens-3759948 TVNZ]. "State„State of emergency declared, airport reopens"reopens”. Dostęp 1 grudnia 2010.</ref>.

{{Osobny artykuł|Trzęsienie ziemi w Canterbury (2011)}}

==== Zamachy na meczety ====

15 marca 2019 o godz. 14.45 czasu miejscowego doszło do ataku terrorystycznego na meczet Masdżid Linwood. Do tej pory{{kiedy|data=2019-03}} zginęło 49 osób, a 48 jest rannych. Prawdopodobnie było kilku zamachowców, a jeden z nich (Brenton Tarrant) transmitował na żywo relację z zamachu<ref>{{Cytuj |tytuł = Nowa Zelandia: Zamach na meczety w Christchurch. Rośnie liczba ofiar |data = 2019-03-15 |data dostępu = 2019-03-15 |opublikowany = Onet Wiadomości |url = https://wiadomosci.onet.pl/swiat/nowa-zelandia-zamach-na-meczety-w-christchurch-rosnie-liczba-ofiar/2z83hb0 |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj | url = https://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/nowa-zelandia-atak-w-christchurch-reakcja-swiatowych-przywodcow,918578.html |język = pl |tytuł=Nowa Zelandia. Atak w Christchurch. Reakcja światowych przywódców |opublikowany=tvn24.pl}}</ref>. Przed zamachem wydał ok. 80 stronicowy manifest w którym zasygnalizował że jest ateistą, a zamach ma być zemstą za muzułmańskie ataki w Europie. Na swojej kamizelce posiadał naszywkę z symbolem czarnego słońca oraz 2 nieśmiertelniki z symbolem krzyża celtyckiego i swarożycy. Na broni posiadał liczby 14 odnoszące się do "fourteen„fourteen words"words” oraz odniesienia do filmów propagandowych Jugosławii (kebab remover -– odniesienie do piosenki "Serbia„Serbia Strong"Strong”) czy memów (Crab Rave). Na magazynku posiadał nazwiska ludzi związanych z bitwami z muzułmanami, jak np. [[Feliks Kazimierz Potocki]] i [[Zygmunt Luksemburski]]. Ponadto na magazynku bębnowym posiadał odniesienie do [[bitwa pod Wiedniem|bitwy pod Wiedniem]] (1683). Po zamachu słuchał piosenek z anime pt. "Initial„Initial D"D”, a przed zamachem zachęcił do subskrybowania Szwedzkiego Youtubera "Pewdiepie"„Pewdiepie”, który jeszcze tego samego dnia wyraził współczucie z powodu ofiar.

[[Plik:Cathedral Square Christchurch NZ.jpg|thumb|240px|right|Cathedral Square -– serce miasta. Czerwony budynek to zabytkowy Główny Urząd Pocztowy.]]

Sercem i geograficznym centrum miasta jest '''Central City''' -– obszar wydzielony czterema alejami: Bealey Avenue, Fitzgerald Avenue, Moorhouse Avenue i Deans Avenue<ref>[http://resources.ccc.govt.nz/files/ResidentialDevelopment-OccupiedDwellings-docs.pdf Christchurch City Council]. Rada miasta. Dostęp 29 listopada 2010.</ref>. Pozostałe ulice używają nazwy ''street''. Stała populacja Central City według spisu powszechnego z 2006 roku wynosi 7653 mieszkańców. Duża część dzielnicy to powierzchnia biurowa, w wyniku Central City to również centrum zatrudnienia oferujące około 26&nbsp;000 etatów<ref>[http://www.aucklandcity.govt.nz/council/projects/cbdproject/docs/demographicandemploymentdata.pdf Auckland City Council]. Rada Miasta Auckland -– porównanie do Christchurch. Dostęp 29 listopada 2010.</ref>.

Również typowe dla tej części świata ([[Australia]], [[Nowa Zelandia]]) jest oddzielanie gęściej zaludnionych dzielnic bliżej centrum miasta (dzielnice wewnętrzne -– {{w języku|en|inner suburb}}) od tych rzadziej zaludnionych i oddalonych od centrum, ale wciąż znajdujących się na terenie miasta (dzielnice zewnętrzne -– {{w języku|en|outer suburb}}). Lista dzielnic liczonych zgodnie z wskazówkami zegara od tej znajdującej się na północ od centrum:

|----- valign="top"

| width="130" |

| width="130" |

| width="130" |

| width="130" |

|----- valign="top"

| width="130" |

| width="130" |

| width="130" |

| width="130" |

[[Plik:03 Melbourne W2 Tram No 244 in Christchurch.jpg|thumb|240px|right|Zabytkowy tramwaj]]

[[Plik:Christchurch Cathedral and Cathedral Square.jpg|thumb|240px|right|Katedra ChristChurch i plac Cathedral Square]]

* Katedra ChristChurch -– [[Kościół Anglii|anglikańska]] katedra zlokalizowana w ścisłym centrum na placu Cathedral Square, siedziba diecezji. Kamień węgielny położono 16 grudnia 1864, jednak z powodów finansowych budowę ukończono dopiero w roku 1904. Kościół został zaprojektowany przez angielskiego architekta, sir [[George Gilbert Scott|George’a Gilberta Scotta]]. Iglica wieży góruje 63 metry powyżej poziomu placu. Wieża ma taras widokowy.

* Główny Urząd Pocztowy ({{w języku|en|Chief Post Office}}) -– wzniesiony w latach 1877–1879 budynek również znajduje się przy placu Cathedral Square. Obecnie jest siedzibą centrum informacji turystycznej i restauracji. Zaprojektowany został przez [[William Clayton|Williama Claytona]], architekta wielu budowli w Nowej Zelandii, który zmarł niedługo po położeniu kamienia węgielnego pod budowę Urzędu<ref>[http://www.historic.org.nz/TheRegister/RegisterSearch/RegisterResults.aspx?RID=291 New Zealand Historic Places Trust]. Fundusz Zabytków Nowej Zelandii -– zabytek 291. Dostęp 30 listopada 2010.</ref>.

* Old Government Building -– otwarty w 1913 roku budynek przy Cathedral Square, do lat 80. XX wieku siedziba różnych organizacji rządowych. Zanim w 1991 został przekształcony na hotel, przez kilka lat zagrożony był wyburzeniem<ref>[http://www.historic.org.nz/TheRegister/RegisterSearch/RegisterResults.aspx?RID=301 New Zealand Historic Places Trust]. Fundusz Zabytków Nowej Zelandii -– zabytek 301. Dostęp 30 listopada 2010.</ref>.

* Christchurch Arts Centre -– wielofunkcyjny zespół [[Neogotyk|neogotyckich]] budynków przejętych po Uniwersytecie Canterbury, obecnie spełniających różne funkcje związane ze sztuką, rzemiosłem, kulturą i rozrywką.

* Muzeum Canterbury -– posiadające ponad dwa miliony eksponatów muzeum skupiające się głównie na [[Osadnictwo|osadnictwie]] maoryskim, kolonizacji Nowej Zelandii i eksploracji [[Antarktyka|Antarktyki]].

* Christchurch Art Gallery -– galeria sztuki posiadająca w kolekcji ponad 5000 dzieł głównie artystów nowozelandzkich oraz europejskich. Mieści się w nowym budynku oddanym do użytku 10 maja 2003. Istnieje od 1932 roku. Wcześniej była zlokalizowana w budynku na terenie ogrodu botanicznego<ref>[http://christchurchartgallery.org.nz/about/history/ Christchurch Art Gallery]. Oficjalna strona. Dostęp 17 kwietnia 2010.</ref>.

[[Plik:Shops in New Regent Street.jpg|thumb|240px|right|New Regent Street]]

* New Regent Street -– ulica biegnąca między Gloucester Street i Armagh street, wzdłuż której ciągną się kolorowe zabudowania szeregowe w stylu hiszpańskiej misji. W budynkach znajdują się sklepy i kawiarnie. Charakterystycznymi elementami wywodzącego się z [[Kalifornia|Kalifornii]] stylu są zaokrąglone [[Szczyt (budownictwo)|szczyty]] fasad, wykładane płytkami [[kapnik]]i nad oknami oraz spiralne kolumienki. Gdy burmistrz miasta otwierał ulicę 1 kwietnia 1932 roku, zaledwie trzy z czterdziestu sklepów znalazły najemców. Był to wynik [[Wielki kryzys|wielkiego kryzysu]], który dosięgnął również Nowej Zelandii. Obecnie ulica jest zamknięta dla ruchu kołowego, jednak przejeżdża nią zabytkowy tramwaj. New Regent Street jest unikalna w skali kraju jako jedyna ulica zakupowa, która od początku była zaprojektowana w tym celu<ref>[http://www.historic.org.nz/TheRegister/RegisterSearch/RegisterResults.aspx?RID=4385 New Zealand Historic Places Trust]. Fundusz Zabytków Nowej Zelandii -– zabytek 4385. Dostęp 30 listopada 2010.</ref>.

[[Plik:New Zealand Christchurch Bridge of rememberence.jpg|thumb|240px|right|Most Pamięci]]

* Most Pamięci ({{w języku|en|Bridge of Remembrance}}) -– trzyłukowy most nad rzeką Avon zbudowany w roku 1923 ku pamięci żołnierzy z regionu Canterbury, którzy walczyli i zginęli w [[I wojna światowa|I wojnie światowej]]. Zwieńczony jest ozdobnym łukiem z tablicami upamiętniającymi ważne bitwy w I wojnie światowej, jak również te w [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] (dodane później). Obecnie most pieszy<ref>[http://www.historic.org.nz/TheRegister/RegisterSearch/RegisterResults.aspx?RID=289 New Zealand Historic Places Trust]. Fundusz Zabytków Nowej Zelandii -– zabytek 289. Dostęp 30 listopada 2010.</ref>.

* Antigua Boat Sheds -– garaże na łodzie przy rzece Avon w okolicy Antigua Street. Charakterystyczne budynki w biało-zielone pasy są elementem krajobrazu Christchurch od roku 1882. Obecnie służą nie tylko jako miejsce przechowywania łódek i kajaków, lecz również kawiarnie<ref>[http://www.historic.org.nz/TheRegister/RegisterSearch/RegisterResults.aspx?RID=1825 New Zealand Historic Places Trust]. Fundusz Zabytków Nowej Zelandii -– zabytek 1825. Dostęp 30 listopada 2010.</ref>.

* Wieża Zegarowa Królowej Wiktorii ([{{w języku|en|Victoria Clock Tower}}) -– zbudowana w roku 1864 jako zwieńczenie siedziby Rady Regionu Canterbury wieża okazała się za ciężka. Była zmagazynowana przez ponad 30 lat, aż do roku 1897, gdy padł pomysł, by nadać jej imię [[Wiktoria Hanowerska|Królowej Wiktorii]] w ramach uczczenia jej diamentowego jubileuszu. Pierwotnie ustawiono ją na rogu Manchester Street, High Street i Lichfeld Street, ale w roku 1930 uznano, iż stwarza tam zagrożenie w ruchu drogowym i przeniesiono wieżę na obecne miejsce przy Victoria Street<ref>[http://www.historic.org.nz/TheRegister/RegisterSearch/RegisterResults.aspx?RID=3670 New Zealand Historic Places Trust]. Fundusz Zabytków Nowej Zelandii -– zabytek 3670. Dostęp 30 listopada 2010.</ref>.

[[Plik:ChristchurchBasilica gobeirne.jpg|thumb|240px|right|Katedra Świętego Sakramentu]]

* Katedra Świętego Sakramentu ({{w języku|en|Cathedral of the Blessed Sacrament}}) -– rzymskokatolicka [[bazylika]], siedziba diecezji Christchurch<ref>[http://www.chch.catholic.org.nz/?sid=207 Catholic Diocese of Christchurch]. Historia katedry. Dostęp 17 kwietnia 2010.</ref>. Zaprojektowana przez [[Francis Petre|Francisa Petre]], została zbudowana w latach 1901–1905. Styl budowli najbliższy jest [[Architektura renesansu we Włoszech|włoskiemu renesansowi]].

* Międzynarodowe Centrum Antarktyczne ({{w języku|en|International Antarctic Centre}}) -– znajdująca się tuż przy porcie lotniczym w dzielnicy Harewood siedziba nowozelandzkiego, amerykańskiego i włoskiego [[Stacje polarne w Antarktyce|programu antarktycznego]]. Obecnie Centrum funkcjonuje również jako muzeum związane z eksploracją Antarktyki<ref>[http://www.iceberg.co.nz/ International Antarctic Centre]. Oficjalna strona. Dostęp 17 kwietnia 2010.</ref>.

* Muzeum Sił Powietrznych Nowej Zelandii ({{w języku|en|Air Force Museum of New Zealand}}) -– zróżnicowana kolekcja obejmująca całe statki powietrzne (wśród nich samoloty [[Avro 626]], [[Avro Anson]], [[BAC 167 Strikemaster]], [[Blériot XI]], [[De Havilland Tiger Moth]], [[De Havilland Vampire]], [[Grumman TBF Avenger]], [[Lockheed Hudson]], [[McDonnell Douglas A-4 Skyhawk]], [[North American T-6 Texan]], [[North American P-51 Mustang]], replika [[Sopwith Pup]], [[Supermarine Spitfire]] oraz helikoptery [[Bell UH-1 Iroquois]] i [[Kaman SH-2 Seasprite]]), silniki lotnicze, pamiątki, odznaczenia i dokumenty<ref>[http://web.archive.org/web/20130727145436/http://airforcemuseum.co.nz/main/OurCollection/ Air Force Museum New Zealand]. Oficjalna strona muzeum. Dostęp 29 listopada 2010.</ref>.

[[Plik:HagleyParkAerialPhoto.jpg|thumb|240px|right|Hagley Park -– widok z lotu ptaka]]

* Hagley Park -– duży park zlokalizowany tuż przy centrum miasta. Jego powierzchnia wynosi 164,6 ha<ref>[http://resources.ccc.govt.nz/files/HagleyParkMgtPlan2007_ALL_LR-popularparks.pdf Hagley Park Management Plan]. Dostęp 17 kwietnia 2010.</ref>, z czego 21,1 ha należy do ogrodu botanicznego. Otwarte tereny parku gościły wiele koncertów i innych wydarzeń kulturalnych takich jak odwiedzona przez prawie dwa miliony osób Nowozelandzka Wystawa Światowa w 1906 roku<ref>[http://christchurchcitylibraries.com/Heritage/Exhibitions/1906/ Christchurch City Libraries]. Historia wydarzeń w Christchurch. Dostęp 17 kwietnia 2010.</ref>.

* Victoria Square -– plac obecnie będący parkiem ozdobionym posągami [[Wiktoria Hanowerska|Królowej Wiktorii]]<ref>[http://www.historic.org.nz/TheRegister/RegisterSearch/RegisterResults.aspx?RID=1916 New Zealand Historic Places Trust]. Fundusz Zabytków Nowej Zelandii -– zabytek 1916. Dostęp 30 listopada 2010.</ref> i zasłużonego dla eksploracji [[Oceania|Oceanii]] kapitana [[James Cook|Jamesa Cooka]]<ref>[http://www.historic.org.nz/TheRegister/RegisterSearch/RegisterResults.aspx?RID=1860 New Zealand Historic Places Trust]. Fundusz Zabytków Nowej Zelandii -– zabytek 1860. Dostęp 30 listopada 2010.</ref>. W dawnych czasach znany jako Market Square, był handlowym centrum miasta.

* [http://www.christchurch.org.nz/ Christchurch City Council] -– Urząd Miasta

* [http://christchurchcitylibraries.com/ Christchurch City Libraries] -– strona bibliotek w Christchurch; zawiera informacje historyczne