Wojna polsko-szwedzka (1626–1629): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
PittSkib11 (dyskusja | edycje) m strat (...) które przyniosły |
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje) m Bot poprawia linkowanie wewnętrzne oraz inne drobne sprawy |
||
Linia 13:
|strona2 = [[I Rzeczpospolita]]<br /> [[Austria]] (w ostatnim roku wojny)
|dowódca1 = [[Gustaw II Adolf|Gustaw Adolf]]<br />[[Axel Oxenstierna]]<br />[[Herman Wrangel]]<br />[[Jacob Pontusson De la Gardie]]<br />[[Gustaw Horn]]<br />[[Johann Streiff]]<br />[[Maksymilian Teuffel]]<br />hrabia Thurn<br />Jan hrabia Renu
|dowódca2 = [[
|siły1 =
|siły2 =
Linia 22:
|commons =
}}
{{Wojna polsko-szwedzka
[[Plik:Rubens Sigismund III Vasa.jpg|thumb|Portret Zygmunta III Wazy pędzla [[Peter Paul Rubens|Petera Paula Rubensa]] z lat 20-tych XVII wieku]]
'''Wojna polsko-szwedzka (1626–1629)''' – ciąg starć [[I Rzeczpospolita|polsko]]-[[Szwecja|szwedzkich]] w latach 1626–1629 o ujście [[Wisła|Wisły]], które przyniosły spustoszenie [[Pomorze|Pomorza]] i [[Kujawy|Kujaw]]. Wojna ta, będąca kontynuacją [[wojna polsko-szwedzka (1621–1626)|wojny polsko-szwedzkiej 1621–1626]], zakończyła się 6-letnim [[Rozejm w Altmarku|rozejmem altmarskim]], zawartym 26 września 1629 r.
== Szwedzki atak na Pomorze ==
Linia 36:
=== Sytuacja polityczna zaatakowanej Korony ===
Rzeczpospolita nie była przygotowana na tak poważną wojnę. Sejm co prawda uchwalił duże podatki, jednak znaczna ich część poszła na spłatę zaległego żołdu i w tej sytuacji konieczna była nawet redukcja liczebna wojska. W sumie [[armia koronna]] w chwili szwedzkiego ataku na Pomorze liczyła 34,6 tys. żołnierzy (w tym 18,6 tys. wojsk zaciężnych, 10 tys. wojsk kwarcianych i 6 tys. Kozaków rejestrowych). Z powodu ciągłego zagrożenia [[Chanat Krymski|tatarskiego]] (kilkakrotnie atakująca ziemie ukraińskie orda tatarska pobita została [[Bitwa pod Białą Cerkwią (1626)|pod Białą Cerkwią]]) znaczna część tych sił stacjonowała na [[Ukraina|Ukrainie]]. Dlatego Szwedzi od początku mieli na Pomorzu znaczną przewagę liczebną.
[[Plik:Blaeu 1645 - Prussia.jpg|thumb|left|
Polska została zaskoczona nie tyle samym atakiem, co błyskawicznymi sukcesami wojsk szwedzkich. Obawiano się, że niepowodzenia mogą przyciągnąć żądnych rewanżu za interwencję [[Lisowczycy|Lisowczyków]] ([[Bitwa pod Humiennem]] w 1619 roku) [[Węgrzy|Węgrów]] [[Władcy Siedmiogrodu|księcia siedmiogrodzkiego]] [[Gábor Bethlen|Gábora Bethlena]], z niepokojem patrzono także na poczynania walczącego wtedy na [[Śląsk]]u przywódcy niemieckich protestantów hrabiego [[Ernst von Mansfeld|Ernesta Mansfelda]]. Obawy wzbudzała również ewentualna postawa [[Rosja|Rosji]], [[Imperium Osmańskie|Turcji]] i [[Chanat Krymski|Tatarów]]. Jednocześnie wewnątrz kraju nie było spokoju, gdyż społeczeństwo szlacheckie było zdecydowanie przeciwne prohabsburskiej polityce Zygmunta III. Przywódcy opozycji – [[Krzysztof
=== Kontrofensywa wojsk koronnych ===
Gdy z biegiem czasu okazało się, że żaden z postronnych nieprzyjaciół nie zamierza na razie korzystać z polskich trudności, nastroje społeczne uległy znacznej poprawie, co ułatwiło organizowanie sił do walki z najeźdźcą. W sierpniu rozpoczęła się koncentracja wojsk w [[Toruń|Toruniu]], gdzie początkowo zebrało się 7 tys. żołnierzy z oddziałów nadwornych, [[pospolite ruszenie|pospolitego ruszenia]] z [[Prusy Królewskie|Prus Królewskich]] oraz prywatnych pocztów magnackich. Czekano na [[Wojsko kwarciane|wojska kwarciane]] [[hetman polny koronny|hetmana polnego]] [[Stanisław Koniecpolski
[[Plik:Brandt-Lisowczycy, Strzelanie z łuku.jpg|thumb|
Armia królewska ruszyła ostatecznie na [[Grudziądz]], gdzie połączyła się z siłami prowadzonymi przez [[Wojewodowie chełmińscy|wojewodę chełmińskiego]] [[Melchior Wejher|Melchiora Weyhera]]. Połączone wojska koronne podjęły próbę odzyskania strat i w sile 12 tys. żołnierzy rozpoczęły we wrześniu oblężenie Gniewu, którego broniła słaba załoga szwedzka. Twierdza ta osłaniała ważną przeprawę na Wiśle. Jednocześnie pod Gdańsk i Puck posłano pułk lisowczyków dowodzony przez pułkownika Mikołaja Moczarskiego z zadaniem rozpoznania sił i zamiarów nieprzyjacielskich. Szykujący się do ataku na Gdańsk Gustaw Adolf po otrzymaniu posiłków zwiększył swą armię do 22 tys. żołnierzy. Dowiedziawszy się o nadejściu armii koronnej natychmiast ruszył w kierunku Gniewu z siłami liczącymi 1700 jazdy, 8150 piechoty i 74 działa. Do pierwszych starć doszło 22 września, ale dopiero 1 października stoczył nierozstrzygniętą bitwę z ponad 11-tysięczną armią Zygmunta III [[bitwa pod Gniewem|pod Gniewem]].
Po bitwie [[Władcy Polski|król Polski]] ruszył do [[Czarlin]]a (5 km na południowy zachód od Tczewa), gdzie okopał się. Zajęta teraz przez wojska polskie pozycja broniła Szwedom przejścia pod Rokitkami, gdzie prowadziła jedyna droga z Tczewa na Gdańsk. Przeprowadzenie nowych zaciągów zwiększyło liczbę muszkieterów i dragonów w armii polskiej, co znacząco zwiększyło jej siłę ognia. W tym czasie Gdańszczanie obsadzili wojskiem przeprawy na Wiśle i rozpoczęli od wschodu budowę brakujących fortyfikacji. Zatem po bitwie sytuacja strategiczna Szwedów pogorszyła się, gdyż wojska szwedzkie zablokowane zostały na Żuławach i w nadmorskiej strefie Prus Książęcych. Polacy natomiast mieli pełną swobodę manewru. Niezwykle trudna była sytuacja szwedzkiej załogi Pucka, która odcięta od reszty swych sił mogła liczyć jedynie na dowóz posiłków i zaopatrzenia po burzliwym Bałtyku. Praktycznie do kwietnia Szwedzi byli odcięci od kraju, gdyż wzburzony Bałtyk nie pozwalał na swobodny dowóz wojska, żywności, amunicji i sprzętu. Widząc, że w tym roku nie ma szans na zdobycie Gdańska, Gustaw Adolf zostawił dowództwo nad siłami szwedzkimi w Prusach kanclerzowi Axelowi Oxenstiernie, a sam udał się do Szwecji by organizować nową armię.
21 października przybył do obozu w Czarlinie [[hetman wielki koronny]] [[
=== Inflanty ===
[[Plik:Jacob De la Gardie 1606.jpg|thumb|
Gdy w połowie czerwca wygasł rozejm szwedzko-litewski na nowo wybuchły walki w Inflantach, gdzie nad wojskami radziwiłłowskimi dowództwo objął wojewoda smoleński [[Aleksander Korwin Gosiewski]]. Wykorzystał on osłabienie wojsk szwedzkich, z których większość walczyła w Prusach i na Pomorzu i odniósł nad szwedzkimi oddziałami liczne zwycięstwa w polu. Zamierzał nawet stoczyć walkę z głównymi siłami Szwedów, stojącymi w [[Jełgawa|Mitawie]], jednak dowodzący nimi generał [[Jacob Pontusson De la Gardie|Jakub de la Gardie]] nie zamierzał ryzykować bitwy. Litwinom udało się jedynie w okolicach Mitawy wciągnąć znaczny oddział szwedzki w pułapkę, który rozbili zadając mu straty wielkości 130 żołnierzy. Gosiewskiemu udało się ponadto odzyskać kilka niewielkich zamków w Inflantach.
Linia 56:
=== Działania w Prusach na przełomie 1626/1627 ===
[[Plik:Potyczka ze Szwedami.jpg|thumb|
Koniecpolski, jak tylko przejął dowództwo, natychmiast postanowił wykorzystać wartość bojową i ruchliwość polskiej jazdy i zastosował taktykę, którą poznał walcząc z Tatarami. Szybkie zagony rzucone na szwedzkie linie komunikacyjne i bazy zaopatrzeniowe całkowicie zaskoczyły mało ruchliwe, bo złożone głównie z piechoty, wojska szwedzkie. Pierwsze zagony, które wysłano jeszcze podczas marszu do Czarlina, odebrały Szwedom liczne miejscowości oraz przerwały komunikację między [[Żuławy Wiślane|Żuławami]], [[Bałtyjsk|Piławą]] oraz [[Braniewo|Braniewem]]. Komunikacja między szwedzkimi garnizonami była odtąd bardzo utrudniona. Zagony kawaleryjskie wywarły duży efekt psychologiczny na nieprzyjacielu, który miał wrażenie, że przeciwnik jest znacznie liczniejszy niż to było w rzeczywistości. Oxenstierna, będąc przekonanym, że ma do czynienia z co najmniej 20-tysięczną armią polską słał do Gustawa Adolfa alarmujące listy. Śmiała taktyka sprawiła, że zdezorientowani Szwedzi całkowicie oddali inicjatywę i pozamykali się w twierdzach. Korzystając z okresu spokoju Koniecpolski udał się na sejm do [[Toruń|Torunia]] zdając dowództwo w ręce pułkownika [[Mikołaj Potocki (hetman)|Mikołaja Potockiego]].
[[Plik:Mikołaj Potocki.PNG|thumb|
Obrady trwające od 10 listopada do 29 listopada zakończyły się uchwaleniem w Koronie i na Litwie łącznych podatków w wysokości 2.2 milionów [[złoty]]ch. Przyszłość miała wkrótce pokazać, jak bardzo posłowie nie docienili kosztów prowadzenia wojny na Pomorzu. Sytuacja materialna wojsk koronnych zimą 1626/1627 uległa pogorszeniu.
Linia 68:
== Niepowodzenia Szwedów w 1627 roku ==
=== Zwycięstwo pod Hamersztynem ===
[[Plik:Axel Oxenstierna2.jpg|thumb|
Z nadejściem wiosny ruszyły się lody na Wiśle, dzięki czemu spławiono dla polskiego wojska duże transporty z prowiantem. Polepszenie sytuacji żywnościowej umożliwiło Koniecpolskiemu podjęcie energiczniejszych działań. Dzięki współdziałaniu z polską flotą wojenną wojska koronne zdobyły od dawna blokowany Puck 2 kwietnia 1627 roku.
Linia 85:
=== Przybycie Gustawa Adolfa z posiłkami ===
[[Plik:Gustav II of Sweden.jpg|thumb|
Obie potężne eskadry szwedzkie, które przepłoszyły polską flotę, przywiozły do Prus Gustawa Adolfa wraz ze świeżymi oddziałami. Po wylądowaniu nowych wojsk w Piławie siły szwedzkie w Prusach wzrosły do 20 tys. żołnierzy, z czego 8,5 tys. stanowiło garnizony zdobytych twierdz. W tym momencie Koniecpolski miał nieco ponad 14 tys. żołnierzy, a Gdańsk – 4 tys. żołnierzy, czyli razem niewiele mniej niż najeźdźcy, jednak armia szwedzka dysponowała ogromną, bo aż 10-krotną, przewagą jeśli chodzi o liczbę dział polowych.
Linia 96:
=== Koniec roku 1627 – Oliwa ===
[[Plik:Naval battle near Danzig in 1627.jpg|thumb|
Działania wojenne w 1627 roku, pomimo szwedzkiej przewagi liczebnej i w uzbrojeniu, niespodziewanie przyniosły więcej korzyści wojskom [[I Rzeczpospolita|Rzeczypospolitej]], które odzyskały [[Puck]] i [[Gniew (miasto)|Gniew]] oraz zahamowały szwedzką ofensywę pod [[Tczew]]em. Szwedom nie tylko nie udało się zdobyć Gdańska, ale nawet nie udało im się doprowadzić do stanu oblężenia. Zniechęcony niepowodzeniami [[Gustaw II Adolf|Gustaw Adolf]] zamierzał teraz wycofać się z Prus i wmieszać się do wojny, która już niemal przez dekadę toczyła się na terenie Niemiec. Król Szwecji za wysokim odszkodowaniem gotów był oddać wszystkie zdobyte w Prusach twierdze, a nawet [[Inflanty]] oraz odłożyć spór z [[Zygmunt III Waza|Zygmuntem III]] o koronę szwedzką. Gustaw Adolf zamierzał zawrzeć 30-letni rozejm, a uzyskane od Polski pieniądze zużytkować na wojnę przeciw cesarzowi.
Linia 112:
== 1628 rok ==
=== Sytuacja walczących stron na początku roku ===
By zniwelować przewagę techniczną armii szwedzkiej [[
Na wiosnę 1628 roku przybyły szwedzkie okręty i wznowiły przerwaną na krótko blokadę polskich portów. W tym czasie podatki do polskiego skarbu napływały bardzo wolno, przez co nieopłacone wojsko zaczęło się burzyć i grozić buntem. Dramatyczny apel Koniecpolskiego do posłów 10 maja 1628 roku odniósł swój skutek i sejm 27 czerwca uchwalił na wojsko wysokie podatki.
Linia 124:
=== Cena za zdobycie Brodnicy ===
[[Plik:Bunczuczny.jpg|thumb|
Po udanej akcji pod [[Twierdza Wisłoujście|Latarnią]] Gustaw Adolf próbował zająć pozycje pod [[Tczew]]em, jednak zagony polskiej jazdy okazały się na tyle skuteczne, że musiał przenieść się na [[Żuławy Gdańskie]]. W sierpniu ruszył na czele 14 800 żołnierzy w kierunku [[Grudziądz]]a, by spustoszyć te obszary Pomorza Gdańskiego, których dotąd nie naruszyła wojna oraz ewentualnie zdobyć sam Grudziądz. Zapobiegł temu Koniecpolski, który zatrzymał Szwedów na przeprawach przez [[Osa (rzeka)|Ossę]]. Doszło tu do kilku starć, lecz żadna z obu armii nie zdecydowała się na generalną bitwę. W końcu 24 września Gustaw Adolf ruszył niespodziewanie w kierunku [[Brodnica|Brodnicy]], którą zdobył (wojska koronne wkrótce przystąpiły do blokady utraconej twierdzy). Sukces ten Szwedzi okupili ciężkimi stratami poniesionymi w odwrocie. Przyczyną była mistrzowsko prowadzona przez wojska Koniecpolskiego „wojna szarpana”. Według relacji jednego z oficerów armii szwedzkiej straty Szwedów od momentu wymarszu znad Ossy przekroczyły 5 tys. ludzi, głównie dezerterów, a wynajęte pułki cudzoziemskie, zniechęcone niepowodzeniami, były bliskie buntu. Dokonane wcześniej przez wojska szwedzkie spustoszenia obróciły się teraz przeciwko nim, gdyż nie mogli znaleźć odpowiednich kwater, a także mieli kłopoty z zaopatrzeniem w środki żywnościowe. Cena, jaką zapłacił Gustaw Adolf za zdobycie Brodnicy była tak wysoka, że mogła zaważyć na dalszych losach wojny – nie doszło do tego jednak, gdyż stan permanentnie nieopłaconego wojska koronnego także nie przedstawiał się dobrze, a żołnierze zgodzili się służyć na kredyt tylko dzięki usilnym perswazjom swego naczelnego wodza.
Jesienią [[
Kampania roku 1628, pomimo bardzo dużej przewagi liczebnej i technicznej, nie przyniosła Szwedom spodziewanych sukcesów. Stało się tak dzięki talentom naczelnego wodza wojsk polskich i zastosowanej przez niego skutecznie wojny podjazdowej. Dużą wartość w tego typu typu działaniach wojennych wykazała polska kawaleria. W Inflantach poza kilkoma niewielkimi utarczkami, stan posiadania Litwinów i Szwedów nie uległ zmianie i wciąż obie strony oddzielone były linią rzek [[Dźwina|Dźwiny]] i [[Ewikszta|Ewikszty]].
Linia 137:
Sytuacja blokowanej Brodnicy była coraz trudniejsza, gdyż kończące się zapasy żywności przy braku możliwości zdobycia zaopatrzenia groziły głodem i w konsekwencji kapitulacją szwedzkiej załogi. Dowodzący pod nieobecność [[Gustaw II Adolf|Gustawa Adolfa]] wojskami szwedzkimi w Prusach [[Axel Oxenstierna]] postanowił usunąć blokadę Brodnicy. Nakazał koncentrację wojsk szwedzkich w [[Miłomłyn]]ie, która ostatecznie zakończyła się 6 lutego. Nad zgromadzoną armią liczącą 6,2 tys. żołnierzy i 8 dział dowództwo objął [[marszałek polny|feldmarszałek]] [[Herman Wrangel]]. Celem tej armii było wykonanie marszu na [[Lubawa|Lubawę]] i [[Lidzbark|Lidzbark Welski]], rozbicie polskich wojsk blokujących Brodnicę i dostarczenie żywności głodującej załodze Brodnicy. Armia ta ruszyła natychmiast zabierając ze sobą 300 wozów z żywnością. By odwrócić uwagę dowództwa polskiego od głównego kierunku uderzenia, wysłano z okolic [[Tczew]]a na [[Starogard Gdański]] i [[Skarszewy]] 2 tys. rajtarii pod wodzą pułkownika [[Erik Soop|Erika Soopa]].
[[Plik:Stanisław Rewera Potocki.JPG|thumb|
Gdy wieść o ruchach nieprzyjacielskich dotarła do [[Stanisław Rewera Potocki|Potockiego]], wysłał on [[Piotr Czarniecki|Piotra Czarnieckiego]] z silnym podjazdem złożonym z kilku chorągwi. Maszerującą armię Wrangla Czarniecki odkrył pod Lubawą i natychmiast zawiadomił o tym Potockiego. Ten sądził, że Szwedzi pójdą na Brodnicę najkrótszą trasą, czyli przez [[Nowe Miasto Lubawskie]] i z tego powodu postanowił bronić przepraw na [[Brynica (dopływ Drwęcy)|Brynicy]] w okolicach [[Górzno|Górzna]] (ok. 20 km od Brodnicy). Gdy Wrangel dowiedział się o tym, nie chciał dopuścić, by wojska koronne zdołały się zebrać i okopać, więc 11 lutego podjął decyzję o marszu pod Górzno. Ze względu na szybki pochód armii szwedzkiej Potocki zdołał zebrać jedynie 4 tys.-5 tys. żołnierzy. Następnego dnia doszło do [[Bitwa pod Górznem|bitwy pod Górznem]], która zakończyła się dotkliwą klęską wojsk polskich i oczywiście likwidacją blokady Brodnicy. Ciężkie straty bardzo dotkliwie odczuła i tak nieliczna armia koronna. Odparcie szwedzkiego ataku na Toruń przez [[Gerard Denhoff (syn)|Gerarda Denhoffa]] niewiele zmieniło w trudnej sytuacji wojsk polskich na Pomorzu. Szwedzi wycofali się do [[Kisielice|Kisielic]] i wkrótce obie strony zawarły rozejm obowiązujący do 1 czerwca 1629 roku.
Linia 144:
=== Klęska Gustawa Adolfa pod Trzcianą ===
[[Plik:Bitwa pod Trzcianą.jpg|thumb|
Dowiedziawszy się o sporach [[Austria]]ków z Polakami [[Gustaw II Adolf|Gustaw Adolf]] postanowił rozbić wojska cesarskie przed ich połączeniem się z siłami [[Stanisław Koniecpolski
Cofający się w kierunku Malborka Szwedzi maszerowali w dwóch kolumnach – piechota bliżej Wisły, a równoległą trasą osłaniająca ją jazda. Koniecpolski wykorzystał to i 25 czerwca zaatakował [[bitwa pod Trzcianą|pod Trzcianą]] jazdę szwedzką, zadając jej klęskę. W tym czasie, gdy szwedzka jazda stawiała opór polskiej i austriackiej kawalerii, piechota szwedzka zdołała ujść do [[Sztum]]u.
Linia 152:
Po klęsce pod Trzcianą Szwedzi zamknęli się w twierdzach i w umocnieniach żuławskich, ograniczając się już tylko do obrony. Wojska polskie obległy Malbork, natomiast Austriacy uderzyli na Szpicę Montawską. Siły obu walczących armii były teraz wyrównane, gdyż przeciwko 17 tys. Szwedom walczyło 18 tys. żołnierzy polskich i austriackich. Mozolne walki oblężnicze nie przynosiły rezultatu, a głód i choroby jednakowo doskwierały obu stronom. W armii koronnej chorował co trzeci żołnierz, ponadto dochodziło do częstych niesnasek między wojskami sojuszniczymi, które nierzadko przeradzały się w starcia zbrojne. Przysłani przez cesarza żołnierze domagali się wysokiego żołdu, podczas gdy ciągle pusty skarb Rzeczypospolitej nie miał pieniędzy nawet dla własnego wojska. Szerzyła się więc dezercja, a nawet dochodziło do buntów. Coraz bardziej rzucało się w oczy, że wyczerpana finansowo Polska nie będzie w stanie pokonać silnego przeciwnika.
[[Plik:Aleksander Korwin Gosiewski.jpg|thumb|
W Inflantach wojska litewskie, pomimo zwiększenia ich sił do 5 tys. żołnierzy, także niewiele zdziałały. Zarówno [[Lew Sapieha|Sapieha]], jak i [[Aleksander Korwin Gosiewski|Gosiewski]], zamiast starać się odzyskać jak najwięcej utraconych zamków, rokowali ze Szwedami, zawierali krótkotrwałe rozejmy i czekali na wynik zmagań na froncie pruskim. Panujące niesnaski między wodzami (Gosiewski był stronnikiem [[Krzysztof
=== [[Rozejm w Altmarku]] ===
Wojna w Prusach wykazała, że wojska Rzeczypospolitej są słabo przygotowane do prowadzenia wojny wymagającej ciągłego stosowania lub zwalczania elementów fortyfikacji polowych. W dużej mierze zaniedbania te wynikały z charakteru prowadzonych w ostatnim stuleciu przez Rzeczpospolitą wojen na kresach wschodnich, charakteryzujących się niską jakością fortyfikacji, gdzie główne znaczenie na ogromnych przestrzeniach miała ruchliwa jazda, a nie piechota i artyleria. Dopiero wojny ze Szwecją, a szczególnie działania w Prusach, gdzie kraj stosunkowo gęsto był usiany miastami mogącymi stanowić podstawę operacyjną dla prowadzonych działań, uwydatniły braki w ilości artylerii oraz ilości i wyszkoleniu piechoty. Armia, która lepiej potrafiła konstruować i zdobywać fortyfikacje polowe, lepiej panowała nad zdobytym obszarem. Doraźne reformy Koniecpolskiego nie mogły w krótkim czasie nadrobić zaniedbań w tej dziedzinie od czasów Batorego. Toczące od dłuższego czasu wojny na wielu frontach państwo wykazywało poważne braki finansowe, które w znacznym stopniu pogłębiała blokada portów polskich prowadzona przez szwedzką flotę wojenną. Bez reformy armii i finansów państwa pokonanie gruntownie zreformowanej armii szwedzkiej było w tym momencie niemożliwe. By tego dokonać potrzebna była dłuższa chwila oddechu – a to mógł zapewnić tylko pokój, lub przynajmniej kilkuletni rozejm.
Mediacji między walczącymi stronami podjęła się Holandia, która była bardzo zainteresowania uwolnieniem handlu bałtyckiego od toczącej się wojny. [[Gustaw II Adolf|Gustaw Adolf]] także był skłonny do zakończenia walk w Prusach, gdyż spieszno mu było, by włączyć się do walk toczonych na terenie Niemiec i wspomóc obóz protestancki, który przeżywał poważne trudności po klęsce [[Władcy Danii|króla Danii]] [[Chrystian IV Oldenburg|Chrystiana IV]] [[Bitwa pod Wołogoszczą|pod Wołogoszczą]]. Wciągnięciem Szwecji w walkę z [[Habsburgowie|Habsburgami]] zainteresowana była także [[Francja]] i [[Anglia]]. Podobnie działała dyplomacja brandenburska. Posłów Rzeczypospolitej obok trudności finansowych państwa do rozejmu skłaniały także niepokojące działania [[Carstwo
[[Plik:Joseph Heintz d. Ä. 003.jpg|thumb|
Po długich rokowaniach 6 września 1629 roku zawarty został w końcu w [[Stary Targ|Starym Targu]] rozejm, mający obowiązywać przez 6 lat. W szwedzkich rękach pozostały [[Tolkmicko]], [[Elbląg]], [[Braniewo]], [[Bałtyjsk|Piława]] i [[Kłajpeda]]. Odgrywający podczas toczącej się wojny dwuznaczną rolę [[władcy Brandenburgii|elektor brandenburski]] [[Jerzy Wilhelm Hohenzollern|Jerzy Wilhelm]] (który przepuścił przez swoje terytorium wojska szwedzkie idące na Pomorze) otrzymał w sekwestr na podstawie traktatu rozejmowego [[Sztum]], [[Głowa Gdańska|Głowę]] i [[Malbork]] (elektor zobowiązał się wydać te miasta i okoliczne tereny Szwedom, gdyby po upłynięciu terminu rozejmu nie doszło do trwałego pokoju). W [[Inflanty|Inflantach]] zachowany został dotychczasowy stan posiadania. Za pomoc austriacką Rzeczpospolita musiała zapłacić pół miliona złotych. Wkrótce po zawarciu rozejmu niektóre oddziały koronne za wiedzą króla [[Zygmunt III Waza|Zygmunta III]] pomaszerowały do [[Niemcy|Niemiec]], by wspierać stronę katolicką.
Linia 168:
=== [[Rozejm w Sztumskiej Wsi]] ===
[[Plik:Rubens Prince Władysław Vasa.jpg|thumb|
Sześcioletni rozejm zakończył się już po śmierci [[Zygmunt III Waza|Zygmunta III]]. [[I Rzeczpospolita|Rzeczpospolita]] i jej armia z nawiązką odzyskały utracony w Altmarku prestiż dzięki imponującym zwycięstwom nad dwoma wielkimi mocarstwami – Rosją i Turcją. Tymczasem Szwecja, trzy lata po śmierci [[Gustaw II Adolf|Gustawa Adolfa]], mająca świeżo w pamięci straszliwą klęskę [[I bitwa pod Nördlingen|pod Nördlingen]], znajdowała się w kryzysowym momencie i za wszelką cenę gotowa był uniknąć kolejnego konfliktu. Nowy władca Rzeczypospolitej, rozochocony swym imponującym zwycięstwem nad armią rosyjską [[wojna polsko-rosyjska (1632–1634)|pod Smoleńskiem]] pragnął ugruntować swą wojenną sławę, toteż wcale nie życzył sobie jakiegokolwiek porozumienia. Jednak nie od niego zależał dalszy rozwój wypadków, lecz od postawy Sejmu, a społeczeństwo było już zdecydowanie zmęczone ciągłymi wojnami toczonymi przez Rzeczpospolitą w XVII wieku. Tak więc tylko [[Władysław IV Waza|Władysław IV]] dążył do wojny – szlachta, magnateria oraz Gdańsk pragnęły pokoju.
Linia 192:
{{Wojny polsko-szwedzkie}}
[[Kategoria:Wojna polsko-szwedzka (1626–1629)| ]]
| |||