Wikipedia

Liberum veto: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
→‎Statystyka: poprawa linków
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
Boty
391 617 edycji
m Bot poprawia linkowanie wewnętrzne oraz inne drobne sprawy
Linia 1:
{{Inne znaczenia|zasady ustrojowej|[[Liberum Veto (pismo)|Liberum Veto]] – galicyjskie pismo [[satyra|satyryczne]]}}
[[Plik:Polish Sejm 1622.jpg|thumb|250px240px|Sesja sejmowa na [[Zamek Królewski w Warszawie|Zamku królewskim]] w Warszawie w roku 1622]]
'''Liberum veto''' – zasada ustrojowa [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej Obojga Narodów]], dająca prawo każdemu z posłów biorących udział w obradach [[Sejm walny I Rzeczypospolitej|Sejmu]] do zerwania go i unieważnienia podjętych na nim uchwał.
 
Linia 13:
Dostrzegano niebezpieczeństwo wynikające z zastosowania zasady ''liberum veto'' i proponowano uchwalenie regulaminu Sejmu – w [[1646]] poseł sandomierski Szczucki, a w [[1647]] Stanisław Jabłonowski<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Koneczny|imię= Feliks|autor link= |tytuł= Dzieje Polski| rozdział= | nazwisko r= | imię r= | autor r link= |wydawca= Wydawnictwo Antyk Marcin Dybowski|miejsce= Komorów|rok= |strony= |isbn= 83-87809-64-0}}</ref>.
 
Dość powszechnie, choć niesłusznie, uważa się, że po raz pierwszy zerwał Sejm, używając ''liberum veto'', podstarości [[Upita|upicki]], poseł województwa trockiego, [[Władysław Siciński]] (klient hetmana wielkiego litewskiego – [[Janusz Radziwiłł (hetman wielki litewski)|Janusza Radziwiłła]]) w dniu [[9 marca]] [[1652]]. Jednak w rzeczywistości Siciński nie zgodził się jedynie na prolongatę obrad sejmu poza prawnie przewidziany czas 6 tygodni. Marszałek Izby, [[Andrzej Maksymilian Fredro]], 11 marca, kiedy Siciński nie stawił się na obrady, uznał zerwanie za obowiązujące. Z tej samej przyczyny – brak zgody na prolongatę – rozszedł się sejm zwyczajny, zwołany w [[1639]] z powodu protestu [[Jerzy Lubomirski|Jerzego Lubomirskiego]]. Jeszcze w [[1659]] Sejm jednomyślnie postanowił przeprowadzić reformę i wyznaczył komisję do opracowania odpowiedniego projektu, potem projekt trafił do [[Rada królewska|rady królewskiej]], gdzie utkwił. Na sejmie [[1664]]/[[1665]] stwierdzono, że sejmu nie można zerwać przed końcowym połączeniem się obu izb.
 
Po raz pierwszy zerwanie sejmu nastąpiło dopiero w [[1669]] w Krakowie w czasie obrad sejmu koronacyjnego, którego marszałkiem był [[Andrzej Krzycki]], na tydzień przed ich końcem. Dokonał go poseł [[wołyń]]ski [[Jan Aleksander Olizar]]. W [[1670]] sejm zwyczajny w Warszawie zerwał [[Benedykt Zabokrzycki]]; w [[1672]] sejm zerwał [[Kazimierz Grudziński]]. W [[1688]] roku zerwano sejm jeszcze przed obraniem [[Marszałek sejmu (I Rzeczpospolita)|marszałka]], czyli przed formalnym ukonstytuowaniem się sejmu.
Linia 35:
 
=== Ostatnie próby zastosowania ''liberum veto'' ===
Wobec poczynań [[sejm delegacyjny|sejmów delegacyjnych]] pozytywny wymiar miały dwie ostatnie próby zastosowania ''liberum veto'': protest [[Józef Wybicki|Józefa Wybickiego]] przeciw wszystkim aktom [[Sejm Repninowskirepninowski|Sejmu Repninowskiego]] (1767-1768) i opór [[Tadeusz Reytan|Tadeusza Reytana]] przeciw skonfederowaniu [[Sejm Rozbiorowy 1773-1775|Sejmu Rozbiorowego 1773-1775]]<ref>Historia sejmu polskiego, praca zbiorowa pod redakcją Jerzego Michalskiego. Tom I do schyłku szlacheckiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1984, s. 374.</ref>.
 
Skonfederowany był też [[Sejm grodzieński (1793)|sejm grodzieński]] w [[1793]], który na życzenie zaborców zatwierdził II [[Rozbiory Polski|rozbiór Rzeczypospolitej]] oraz [[Umowa międzynarodowa|traktaty]] z [[Rosja|Rosją]] i [[Królestwo Prus|Prusami]].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Liberum_veto”