Barok: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
jccjc |
|||
Linia 9:
Barok obejmował wszystkie przejawy działalności literackiej i artystycznej. U jego podstaw leżało twórcze przekształcenie [[renesans]]owego [[klasycyzm]]u w dążeniu do uzyskania maksymalnego oddziaływania na odbiorcę<ref name="Hernas" />. Barok jest pojęciem bogatszym od [[Manieryzm (sztuka)|manieryzmu]], przede wszystkim dlatego, że konotuje nie tylko sam styl, ale jak dowodzą niektórzy badacze również procesy historyczne, spory filozoficzne i teologiczne oraz nastroje społeczne<ref name="curtius 277">{{cytuj książkę | autor=Ernst Robert Curtius | tytuł= Literatura europejska i łacińskie średniowiecze | rozdział=Manieryzm | rok=2009 | wydawca=Universitas | miejsce=Kraków | strony=277 | isbn=978-83-242-0982-8}}</ref>. Bogaty w zdobnictwo, pomysłowe rozwiązania i symbolikę styl architektoniczny, malarski i literacki baroku z założenia opierał się na [[Ignacy Loyola|ignacjańskiej]] zasadzie ''applicatio sensuum'', polegającej na wykorzystaniu ludzkiej zmysłowości i erotyki do przekazania treści religijnych (stąd figury świętych w ekstazie czy wyrazy oblubieńczych uczuć, skierowanych do Chrystusa)<ref name="ruch.literacki">{{Cytuj pismo | autor=Michał Gołębiowski | tytuł=Ciało uwielbione, ciało umęczone | czasopismo=Ruch Literacki | rok=2014 (LV) | doi=10.2478/ruch-2014-0031 | wydanie=325-326 | wolumin=4-5 | miesiąc=lipiec-październik | strony=532–535}}</ref>.
== Wiadomości ogólne ==
Linia 15:
Termin „barok”, którego geneza jest wciąż niewyjaśniona, najprawdopodobniej pochodzi od portugalskiego ''barroco'', które oznacza [[perła|perłę]] o nieregularnym kształcie. W takim znaczeniu po raz pierwszy użył go przyrodnik [[Garcia de Orta]]. Istnieje także teoria, jakoby termin ten wywodził się z nazwy niepoprawnego [[sylogizm]]u, i wskazywał pierwotnie na dziwactwa formalne jako najbardziej charakterystyczną cechę sztuki barokowej.
Początkowo sporadycznie używana nazwa „barok” była terminem o charakterze pejoratywnym<ref name="Koch">Wilfried Koch, ''Style w architekturze'', Warszawa 1996, {{ISBN|83-7129-288-0}}, s. 236. Słowo używane w XVI w. we Włoszech w sensie pejoratywnym na określenie średniowiecznej scholastyki, później na określenie wszelkiego ''bezguścia''.</ref>. W XVIII wieku tak nazywano wszelkie odstępstwa od normy (m.in. nowych tendencji w rzeźbie [[Michał Anioł|Michała Anioła]] i [[Rafael Santi|Rafaela Santiego]]), jakie pojawiały się w sztuce XVI-XVII wieku. Myśl epoki [[Oświecenie (epoka)|oświecenia]], która jako pierwsza zbudowała mocny fundament ukształtowanej później [[krytyka literacka|krytyki literackiej]], nie uznawała działalności artystów barokowych za przejaw nowej epoki. Barok utożsamiany ze złym gustem i
Należne miejsce sztuce baroku przywróciły dopiero badania XX-wieczne<ref name="Hernas" />. Pionierami w pojmowaniu baroku jako osobnego, w pełni wartościowego stylu w dziejach kultury europejskiej byli dwaj niemieccy literaturoznawcy: [[Heinrich Wölfflin]] i [[Fritz Strich]]. Niedługo potem [[Benedetto Croce]] ustanowił barok autonomiczną epoką. W historii literatury polskiej do ok. lat 90. powszechnie stosowaną nazwą tej epoki była „literatura XVII wieku”<ref name="pelc morsztyn 6" />. [[Roman Pollak]] postulował, aby epokę nazwać mianem „seicentyzmu”.
|