Odwodnienie (medycyna): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m Andrzei111 przeniósł stronę Odwodnienie (medycyna) do Odwodnienie: dominujące znaczenie
Linia 1:
{{Dopracować|niewiarygodne źródła=2017-09|znaczna część przypisów niezgodna z [[wp:WER-M|zasadami dodawania źródeł do artykułów z dziedziny medycyny]]}}
{{Inne znaczenia|odwodnienia organizmu|[[Odwodnienie (architektura)]], [[Odwodnienie (ujednoznacznienie)]]}}
{{Choroba infobox
|nazwa = Odwodnienie
Linia 9:
|ICD10 nazwa = Nadmierna utrata płynów
|2. ICD10 = P74.1
|2. ICD10 nazwa = Odwodnienie noworodka
|DSM nazwa =
|DSM nazwa łacińska =
Linia 27:
Do najczęściej spotykanych przyczyn odwodnienia organizmu należą: [[biegunka]], [[wymioty]], przyjmowanie niedostatecznej ilości płynów podczas choroby przebiegającej z [[gorączka|podwyższoną temperaturą]] ciała, niewyrównanie strat wody poniesionych w czasie intensywnego uprawiania sportu oraz picie zbyt małej ilości wody przez pacjentów zażywających leki [[Leki moczopędne|diuretyczne]]<ref name=C>[http://rehydrate.org/dehydration/index.html Why is Dehydration so Dangerous?] {{lang|en}}</ref>.
 
Leczenie odwodnienia polega na podawaniu pacjentowi dodatkowej ilości wody w celu uzupełnienia strat oraz drobnych słonych przekąsek, np. [[precel]]ków<ref name=D>[http://www.rice.edu/~jenky/sports/salt.html Salt and the ultraendurance athlete] {{lang|en}}</ref>. Odwodnieniu mogą towarzyszyć zaburzenia gospodarki [[elektrolit]]owej i zmiany w [[molalnośćStężenie molalne|molalności]] [[surowica (hematologia)|surowicy]], w takich przypadkach konieczne jest szybkie skonsultowanie się z [[lekarz]]em<ref name=B>[http://www.elamed.pl/lekarz/strona-numer-12-2006-1-4815.html E. Franek i F. Kokot "Endokrynologia – przewodnienie i odwodnienie"]</ref>. W aptekach dostępne są mieszanki nawadniające, które po rozpuszczeniu w wodzie podaje się do picia, aby wyrównać niedobory wody i soli mineralnych. Czysta [[woda pitna]] nie zawiera [[tłuszcze jadalne|tłuszczu]], [[cholesterol]]u ani [[wartość energetyczna|kalorii]]<ref name="Pure water"/>.
 
Mocz o barwie jasno słomkowej wskazuje na odpowiednie nawodnienie organizmu<ref name="Global security"/>.
Linia 34:
Do odwodnienia organizmu może dojść w wyniku:
* przyjmowania zbyt małej ilości wody w stosunku do zapotrzebowania organizmu, np. w [[niedożywienie|niedożywieniu]], podczas [[post]]u, w przypadku odmawiania przez pacjenta przyjmowania płynów
* spożywania dużej ilości środków o działaniu odwadniającym, np. [[alkohol etylowyEtanol|alkoholu]], [[kofeina|kofeiny]]<ref name="Pure water">[http://www.purewater.nl/img/Water_essentieel.pdf Purewater.nl] ''Water essentieel voor ons leven'' {{lang|nl}}</ref>
* spożywania zbyt dużej ilości [[sól kuchenna|soli kuchennej]], co prowadzi do [[hipernatremia|hipernatremii]]
* stosowania diety małosolnej lub bezsolnej, prowadzącej do [[hiponatremia|hiponatremii]]
* szybkiego ubytku masy ciała podczas kuracji [[odchudzanie|odchudzającej]]<ref>[http://www.heartspring.net/symptoms_of_dehydration.html Dehydration Symptoms – Benefits of Drinking Water – Signs of Fluid Imbalance] {{lang|en}}</ref>
* [[gorączka|gorączki]]
* [[biegunka|biegunki]], np. w przebiegu chorób zakaźnych tj. [[cholera]], [[Żółta gorączka|żółta febra]] i stanów zapalnych przewodu pokarmowego na tle [[bakterie|bakteryjnym]] lub [[Wirusy|wirusowym]]
* [[wymioty|wymiotów]], które często towarzyszą różnym jednostkom chorobowym
* utraty znacznej ilości [[krew|krwi]], np. w wyniku [[uraz (medycyna)|urazu]], co może prowadzić do rozwinięcia się [[wstrząs|wstrząsu hipowolemicznego]]
Linia 96:
* [[drgawki]]
* zaburzenia świadomości i kontroli postępowania
* [[Majaczenie|delirium]]
* [[obrzęk]] [[język (anatomia)|języka]]
* utrata przytomności
Linia 108:
* suchy język lub usta
* niewiele lub brak [[łza|łez]] podczas [[płacz]]u
* rozdrażnienie lub [[apatiaApatia (psychologiapsychopatologia)|apatia]]
* brak mokrych pieluszek przez 3 godziny i więcej
* zmniejszenie napięcia skóry (ujęta w dwa palce skóra brzucha i puszczona nie powraca natychmiast na swoje miejsce)
Linia 115:
 
== Rodzaje odwodnienia ==
Odwodnieniu, jak i [[przewodnienie|przewodnieniu]], często towarzyszą zaburzenia gospodarki elektrolitowej i zmiany molalności surowicy. W takich przypadkach konieczna jest interwencja lekarska i wyrównanie zaburzeń wodno-elektrolitowych. U pacjenta wykonuje się oznaczenia elektrolitów we [[krew|krwi]], np. [[stężenie]] [[sód|sodu]] w surowicy<ref name=B/>. W zależności od molalności [[płynPłyny ustrojowyustrojowe|płynów ustrojowych]] wyróżniamy 3 rodzaje odwodnienia:
* [[odwodnienie izotoniczne]]
* [[odwodnienie hipotoniczne]]
Linia 126:
* stosowanie doustnej terapii nawadniającej ([[język angielski|ang.]] ''Oral Rehydration Salts'', skrót [[ORS]]), której głównymi składnikami są: woda, [[chlorek sodu]], [[chlorek potasu]], [[kwas cytrynowy|cytrynian sodu]] i [[glukoza]] w odpowiednich proporcjach ilościowych<ref>[http://rehydrate.org/ors/low-osmolarity-ors.htm Unicef Rehydration Project]</ref>
* picie chudego [[mleko|mleka]], szczególnie zalecane po ćwiczeniach sportowych, zamiast tzw. sport drinków izotonicznych<ref>[http://www.voedingsmagazine.nl/artikel.asp?id=861&uitgaveid=63 Magere melk rehydrateert beter dan sportdrank] {{lang|nl}}</ref>
* [[infuzjaWlew dożylnadożylny|infuzję dożylną]] wody i [[elektrolit]]ów we właściwej proporcji w celu wyrównania zaburzeń wodno-elektrolitowych
* monitorowanie stężenia elektrolitów w osoczu pacjenta podczas terapii dożylnej
* umieszczenie pacjenta na oddziale [[intensywna terapia|intensywnej terapii]]
Linia 186:
* [[opad atmosferyczny|opady atmosferyczne]]: [[deszcz]], [[śnieg]], [[lód]] (nie wolno jeść śniegu ani lodu, lecz przed konsumpcją należy je w pojemniku ogrzać i roztopić nad ogniem lub ciepłem własnego ciała, przy czym nie wolno umieszczać pojemnika bezpośrednio na skórze, lecz między warstwami odzieży)
* źródła [[wody podziemne]]j ([[studnia|studnie]], [[cysterna|cysterny]])
* [[wodaWody gruntowagruntowe|wodę gruntową]]
* [[roślinność]] – w warunkach [[strefa międzyzwrotnikowa|tropikalnych]], np. drzewa [[banan]]owe, odciąganie wody z [[korzeń|korzeni]]; należy unikać [[sok mleczny|soku mlecznego]]
 
Nie wolno pić<ref name="Global security"/>: [[mocz]]u, soku z ryb, krwi, [[woda morska|wody morskiej]], [[alkohol etylowyEtanol|alkoholu]], wody po stopieniu świeżo powstałego [[lód morski|lodu morskiego]], która ma bardzo słony smak.
 
Według niektórych źródeł, w tym [[Discovery Channel]], w warunkach ekstremalnych dla opóźnienia odwodnienia należy pić własny [[mocz]]<ref>[http://poland.dc.discoveryisispreview.com/krok_od_smierci/praktyczne_rady/index.shtml Discovery Channel, O krok od śmierci, praktyczne rady, punkt 7]</ref><ref>[http://healthlibrary.epnet.com/GetContent.aspx?token=5344349d-8fbc-446e-8ae5-03a924025f8c&chunkiid=161688 Health library.epnet.com] Diane Stresing ''True or False: It’s Safe to Drink Your Urine'' {{lang|en}}</ref>. Opinie na ten temat są podzielone, np. procedury opracowane dla żołnierzy amerykańskich w przypadku konieczności przetrwania w warunkach ekstremalnych ostrzegają, aby nie pić własnego moczu<ref name="Global security">[http://www.globalsecurity.org/military/library/policy/army/fm/21-76-1/fm_21-76-1survival.pdf Globalsecurity.org] Multiservice procedures for survival, evasion, and recovery {{lang|en}}</ref>.
Inni wyjaśniają, że picie własnego moczu przez 1–2 dni, aby zapobiec odwodnieniu, nie jest szkodliwe, ale gdy mocz jest już silnie skoncentrowany, to dalsze jego picie będzie prowadzić do [[zatrucie|zatrucia]] organizmu [[toksynaToksyny|toksycznymi]] produktami [[metabolizm|przemiany materii]] (po wypiciu moczu są wchłaniane z przewodu pokarmowego i trafiają ponownie do nerek) i pojawienia się objawów fatalnej w skutkach [[niewydolność nerek|niewydolności nerek]]<ref name="Slate">[http://www.slate.com/id/2191909 Slate.com] Chris Wilson ''The Yellow Liquid DietIs it a good idea to drink urine when water is scarce?'' {{lang|en}}</ref>. Nawet krótkotrwałego picia moczu nie zaleca się osobom z [[rana|raną]], która doprowadziła do [[rana miażdżona|zmiażdżenia]] [[mięsień|tkanki mięśniowej]]<ref name="Slate"/>, albowiem z uszkodzonych [[miocyt|włókien mięśniowych]] do [[układ krwionośny człowieka|krwiobiegu]] przenikają jony [[potas]]owe i [[fosfor]]owe, których usunięcie może okazać się niedostateczne, prowadząc do zagrażających życiu wysokich stężeń<ref name="Slate"/>. Także konsumpcja pokarmu bogatego w potas (np. [[banan]]y) jest przeciwwskazana dla osób pijących własny mocz<ref name="Slate"/>.
 
Ponadto w warunkach ograniczonego dostępu do wody (np. katastrofa, nocny lot samolotem) zaleca się [[dieta|dietę]] [[węglowodany|węglowodanową]] i ograniczenie spożycia [[sól kuchenna|soli]] oraz pokarmów bogatych w [[białka]]<ref name="Pure water"/>, aby zmniejszyć ilość produktów [[metabolizm|przemiany materii]] wydalanych wraz z moczem.