Tryptyk Harbaville: Różnice pomiędzy wersjami

▲'''Tryptyk Harbaville''' – [[Sztuka bizantyńska|bizantyńskie]] dzieło plastyki z [[kość słoniowa|kości słoniowej]], [[tryptyk]] datowany na połowę X wieku, z głównym przedstawieniem [[Deesis]] i innych świętych; obecnie w zbiorach [[Paryż|paryskiego]] [[Luwr]]u.

▲Uważany jest za jeden z najcenniejszych i najlepiej zachowanych wyrobów z kości słoniowej zaliczanych do "grupy Romanosa", której dzieła były wykonywane [[Konstantynopol]]u i łączone są z dworem cesarskim.

▲Dzieło o wymiarach 28 × 24 cm zostało wykonane prawdopodobnie w [[Konstantynopol]]u w czasach panowania dynastii macedońskiej. Obecna jego nazwa pochodzi od nazwiska kolekcjonera dzieł sztuki, który był ostatnim posiadaczem – Louisa-François Harbaville (1791-1866), członka Académie d'Arras, który odziedziczył tryptyk po rodzinie Beugny de Pommeras z [[Arras (Pas-de-Calais)|Arras]]. Do Luwru został zakupiony w 1891 r. od Henriego i Rémi Trannin, wnuków Harbaville'a.

▲Nazwę grupy dzieł tego rodzaju wywiedziono od późniejszej plakietki z kości słoniowej, znajdującej się w Cabinet des Médailles w [[Francuska Biblioteka Narodowa|Bibliotheque Nationale de France]], z głównym przedstawieniem Chrystusa koronującego cesarza [[Roman IV Diogenes|Romana IV Diogenesa]] i jego małżonkę [[Eudoksja Makrembolitissa|Eudoksję]]. W kontekście datowania dzieł tej grupy nie da się jednoznacznie określić władcy o imieniu Roman, gdyż ówcześnie znani są dwaj: [[Roman II|Roman II Porfirogeneta]] koronowany w 959 r. i [[Roman IV Diogenes]], koronowany w roku 1068. W powiązaniu z podobnymi zabytkami znajdującymi się w Rzymie, Watykanie i Moskwie, mówi się o wczesnym datowaniu pierwszych dzieł "grupy Romanosa" na koniec drugiej ćwierci X stulecia<ref>David Talbot-Rice, Byzantine Art, 3rd edn 1968, Penguin Books Ltd, ss. 442-8</ref>.

▲''Tryptyk Harbaville'' jest uważany "za szczególnie najpiękniejszy, za sprawą elegancji i delikatności, która jest nieobecna w tak wysokim stopniu w podobnych dziełach z połowy X w. Wszystkie cechuje mocno wygładzona powierzchnia rzeźb, elegancja stylu typowego dla dworskiej szkoły"<ref> Talbot-Rice, op. cit. s.446</ref>. Zidentyfikowano też inne grupy, będące przypuszczalnie wyrobami pochodzącymi z różnych warsztatów. Zleceniodawcami byli także członkowie dworu cesarskiego, przy czym dzieła te cechuje niższa jakość i wyrafinowanie form i treści<ref>Adolph Goldschmidt, [[Kurt Weitzmann]], ''Die byzantinischen Elfenbeinskulpturen des X.-XIII. Jahrhunderts'', Berlin, 1930-34</ref>. Dotąd zachowała się o wiele większa liczba dzieł z kości słoniowej od dzieł malarstwa tego okresu; są one bardzo ważne dla dziejów bizantyńskiej sztuki z czasów panowania dynastii macedońskiej.