Ergatyw: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian
Linia 1:
'''Ergatyw''' ({{w języku|la|ergativus}}) – [[przypadek]] w [[Język ergatywno-absolutywny|językach ergatywno-absolutywnych]], określający [[podmiot (językoznawstwo)|podmiot]] [[Czasownik przechodni|czasownika przechodniego]]<ref name="encenc.pl">{{Cytuj stronę | url = https://encenc.pl/agens/ | tytuł = Agens | opublikowany = encenc.pl | język = pl | data dostępu = 2017-12-09}}</ref>. Jest zbliżony znaczeniowo do polskiego [[narzędnik]]a{{odn|Milewski|1967|s=240}}{{odn|Majewicz|1999|s=217}}. Może oznaczać również narzędzie czynności{{odn|Polański|1000|s=145}}. Częsty w [[Języki kaukaskie|językach kaukaskich]]{{odn|Milewski|1967|s=240-242240–242}}, obecny też w [[Język baskijski|baskijskim]]{{r|Warszawa}}<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.glossary.sil.org/term/ergative-case | tytuł = Ergative case | język = en | data dostępu = 2017-08-20}}</ref>. Istnieje też w niektórych językach Indian w Ameryce Północnej<ref name="Warszawa">{{Cytuj książkę | autor = Zbigniew Gołąb, Adam Heinz, Kazimierz Polański | tytuł = Słownik terminologii jezykoznawczej | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | data = 1968}}</ref>.
 
Ergatyw nazywany jest też agentywem (agentiwem) {{r|Warszawa}}<ref>{{Cytuj stronę | url = https://sbc.org.pl/Content/20630/kategorie_w_jezyku.pdf | tytuł = Nieścisłości związane z terminem „kategoria” w polskiej i słowiańskiej terminologii lingwistycznej, w: Kategorie w języku. Język w kategoriach pod redakcją Marii Cichońskiej | autor = Włodzimierz Pianka | data = 2009 | strony = 18 | data dostępu = 2017-12-08}}</ref>.
 
W przybliżony sposób konstrukcję ergatywną oddaje się w języku polskim przez stronę bierną czasownika{{r|Warszawa}}.
 
== Przykład ==
Przykład z języka plemienia [[Nez Percé]], używanego na północnym zachodzie USA<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.ai.mit.edu/projects/dm/woolford.pdf | tytuł = Four Way Case System: Ergative, Nominative, Objective, Accusative, | nazwisko = Woolford | imię = Ellen | praca = Massachusetts Institute of Technology | data dostępu = 2017-12-08}}</ref>:
 
* ['''Haama''' + '''nim'''] [pee + m 'wi + ye] [wewukiye + ne]
* [Człowiek (ERG ''nim'')] [3/3 + strzelać + ASP] [łoś (OBJ)]
* Człowiek zastrzelił łosia
 
To samo zdanie w układzie mianownik – biernik
 
* ['''Haama''' + '''Ø'''] [hi + 'wi + ye] [wewukiye + Ø]
* [Człowiek (NOM)] [3 + strzelać + ASP] [łoś (Acc)]
* Człowiek zastrzelił łosia
Linia 26:
 
== Bibliografia ==
* {{Cytuj książkę | odn = tak| nazwisko = Milewski | imię = Tadeusz | tytuł = Językoznawstwo | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | data = 1967 | strony = | isbn = |odn = tak}}
* {{Cytuj książkę | odn = tak| nazwisko = Majewicz | imię = Alfred | tytuł = Języki świata i ich klasyfikowanie | wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | data = 1999 | strony = | isbn = 83-01-08163-5 |odn = tak}}
* {{Cytuj książkę | odn = tak | nazwisko = Polański | imię = Kazimierz | tytuł = Encyklopedia językoznawstwa ogólnego | wydawca = Ossolineum | miejsce = Wrocław | data = 1999 | strony = | isbn =83-04-04445-5 |odn = tak}}
 
[[Kategoria:Przypadek gramatyczny]]