Książę Niezłomny (spektakl Teatru Laboratorium): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Andrzei111 (dyskusja | edycje) m Andrzei111 przeniósł stronę Książę Niezłomny (spektakl) do Książę Niezłomny (spektakl Teatru Laboratorium): nie jedyny. |
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje) m Bot poprawia linkowanie wewnętrzne oraz inne drobne sprawy |
||
Linia 1:
{{Spektakl infobox
|nazwa = [[
|grafika =
|opis grafiki =
Linia 14:
|ostatni pokaz =
}}
'''Książę Niezłomny''' – spektakl [[Teatr Laboratorium|Teatru Laboratorium]] w reżyserii [[Jerzy Grotowski|Jerzego Grotowskiego]] wg dramatu ''[[
▲'''Książę Niezłomny''' – spektakl [[Teatr Laboratorium|Teatru Laboratorium]] w reżyserii [[Jerzy Grotowski|Jerzego Grotowskiego]] wg dramatu ''[[Książę Niezłomny (Calderon)|Książę Niezłomny]]'' [[Pedro Calderón de la Barca|Pedra Calderóna de la Barca]] w swobodnym [[Książę Niezłomny (Słowacki)|przekładzie]] [[Juliusz Słowacki|Juliusza Słowackiego]]. Premiera odbyła się w siedzibie zespołu we [[Wrocław]]iu [[25 kwietnia]] [[1965]] roku (premiera zamknięta miała miejsce 20 kwietnia). Było to pierwsza prezentacja po przenosinach zespołu z Opola do Wrocławia oraz związanym z tym rozszerzeniem nazwy teatru na Teatr Laboratorium 13 Rzędów – Instytut Badań Metody Aktorskiej<ref>{{Cytuj |autor = Encyklopedia teatru polskiego |tytuł = Książę Niezłomny |data dostępu = 2019-03-14 |opublikowany = Encyklopedia teatru polskiego |url = http://encyklopediateatru.pl/przedstawienie/4167/ksiaze-niezlomny |język = pl}}</ref>. Pracę nad ''Księciem Niezłomnym'' rozpoczęto w Opolu wiosną 1964 roku. Przebiegała ono dwutorowo: Grotowski osobno pracował z całym zespołem, a indywidualnie z odtwórcą głównej roli Don Fernanda [[Ryszard Cieślak|Ryszardem Cieślakiem]], czego efektem był [[akt całkowity]]. Przedstawienie, a przede wszystkim rolę Cieślaka, uznano za ucieleśnienie [[Metoda Grotowskiego|metody Grotowskiego]]<ref>Beata Baczyńska: ''Wstęp'', [w:] Pedro Calderón de la Barca/Juliusz Słowacki: ''El príncipe constante/Książę Niezłomny,'' wstęp i opracowanie Beata Baczyńska, Instytut im. Jerzego Grotowskiego, Wrocław 2009, s. 7.</ref> . Spektakl rozsławiały także zdjęcia i opisy zamieszczone w książce ''[[Ku teatrowi ubogiemu]]'' (''Towards a Poor Theatre'', 1965). Przedstawienie zyskało status legendy i ikony rewolucji teatralnej i aktorskich osiągnięć zespołu kierowanego przez Grotowskiego.
== Obsada ==
Linia 30 ⟶ 29:
== Przebieg scen ==
''Książę Niezłomny'' Pedra Calderóna w parafrazie Słowackiego mówi o męczeństwie za wiarę. Grotowski zaproponował dość wierną adaptację z wyraźnie zaznaczonym wątkiem męczeńskim. Reżyser zachował kolejność scen i całość dialogów, wykreślił jedynie sceny walki Maurów z chrześcijanami – na scenie pada prawie dwie trzecie tekstu dramatu. Nieliczne fragmenty kwestii poszczególnych bohaterów przeniesione były na inne osoby. Przebieg scen, pokazujący sposób „montowana” spektaklu przez Grotowskiego, opisał [[Ludwik Flaszen]] w tekście ''Książę Niezłomny. Przebieg scen'', zamieszczonym w programie spektaklu<ref>Ludwik Flaszen: ''Grotowski & Company. Źródła i wariacje'', wstęp Eugenio Barba, Instytut im. Jerzego Grotowskiego, Wrocław 2014, s. 92–96.</ref>.
Spektakl zaczynał się od wejścia dworu ubranego w ciemne sędziowskie togi. Chór osaczał ubranego w białą koszulę więźnia – Don Henryka – i stawiał na podeście, pełniącym rolę stołu operacyjnego. Po różnorakich działaniach chóru (np. taniec do melodii ''Przepióreczki'', corrida, pochód kalek oczekujących uleczenia) Don Henryk symbolicznym gestem został wykastrowany przez córkę króla Feniksanę, następnie ubrany w togę, upodobniony do dworu i włączony do jego grona. Następnie do sali tortur, będącej zarazem salą „teatru anatomicznego”, wbiegał drugi więzień – Don Fernand, odziany tylko w białą przepaskę na biodrach. Dwór powtarzał serię działań przygotowujących do ceremonii kastracyjnej. Gdy Feniksana miała go analogicznym gestem wykastrować, on przerywał jej, czule i łagodnie głaszcząc po głowie. W ten sposób Don Fernand odmawiał przekształcenia w członka dworu i tym samym wydawał się na mękę<ref>{{Cytuj |autor =
Monologi Księcia wypracowane zostały podczas indywidualnej pracy Cieślaka z Grotowskim. W swoim pierwszym monologu Don Fernand stał wyprostowany na podeście – odmawiał Maurom oddania Ceuty , która miała być ceną za jego wolność, i wybierał męczeństwo. Rozpoczynała się sekwencja scen nawiązujących do ikonografii pasyjnej: poniżenie i przyjęcie Krzyża (Książę kładł się w pozycji Ukrzyżowanego), biczowanie, któremu towarzyszyła Litania do Najświętszej Marii Panny, sceny męki będące zarazem scenami spowiedzi (Ecce Homo tworzone przez Feniksanę, która klękała i mówiła mea culpa) i rozgrzeszenie (pukanie po scenie Piety). Po drugim monologu zakończonym atakiem przedśmiertnych drgawek dwór ssał krew i spożywał ciało Księcia za pomocą gestów przypominających przyjmowanie Komunii Świętej w czasie katolickiej mszy. Z tą „Komunią” skontrastowana została długa scena walki między Don Henrykiem a Królem i Feniksaną o to, kto będzie miał nowego świętego dla siebie.
Linia 38 ⟶ 37:
W trakcie trzeciego monologu Księcia Cieślak docierał do punktu kulminacyjnego swego aktorskiego czynu. Na planie akcji dramatu Calderona/Słowackiego ta scena jest monologiem umierającego bohatera, a na planie dramaturgii ciała jawiła się jako odpowiednik Zmartwychwstania i Wniebowstąpienia. Finał stanowiła agonia Don Fernanda – jego ciałem wstrząsały przedśmiertne drgawki, ale realność śmierci niweczył pełen siły i radości niesamowity śmiech aktora. Dwór formował procesję i opuszczał przestrzeń gry, pozostawiając na drewnianej skrzyni nakryte czerwonym płaszczem ciało męczennika.
Nie było wyjścia do oklasków ani innych konwencjonalnych znaków zakończenia przedstawienia – ciało
== Scenografia, kostiumy i ruch sceniczny ==
Linia 69 ⟶ 68:
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
== Linki zewnętrzne ==
Linia 79 ⟶ 78:
* [[Instytut im. Jerzego Grotowskiego]]
* [[Jerzy Grotowski]]
* [[akt całkowity]]
* [[Ludwik Flaszen]]
* [[Rena Mirecka]]
| |||