Wojna o panowanie w Ameryce Północnej: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
m Bot poprawia linkowanie wewnętrzne oraz inne drobne sprawy
drobne techniczne
Linia 39:
Podbój Ameryki Północnej [[Anglicy]] i [[Francuzi]] rozpoczęli niemal równocześnie. Gdy w roku 1607 powstała osada [[Jamestown (Wirginia)|Jamestown]], dająca początek angielskiej kolonii [[Wirginia]], pierwsze osiedle francuskie w [[Akadia|Akadii]] istniało już od trzech lat, a bieg [[Rzeka Świętego Wawrzyńca|Rzeki Św. Wawrzyńca]] badali odkrywcy, za którymi podążały „czarne suknie”, jak [[Indianie]] nazywali katolickich misjonarzy (głównie jezuitów){{odn|Jenkins|2009|s=42}}. Jednak pierwszoplanowym motywem francuskiej ekspansji nie było nawracanie tubylców. Król [[Henryk IV Burbon|Henryk IV]] widział w Nowym Świecie źródło dochodów, które mogłyby dopomóc w osiągnięciu przez Francję dominującej pozycji w Europie{{odn|Axelrod|2007|s=25–26}}. W tym celu sfinansował pierwszą z wypraw odkrywczych [[Samuel de Champlain|Samuela de Champlaina]], który w latach 1603–1616 [[kartografia|skartował]] wybrzeża [[Ocean Atlantycki|Atlantyku]] od [[Zatoka Fundy|zatoki Fundy]] po [[Cape Cod]], pozakładał osady i zorganizował intratny handel futrami. Francuski odkrywca zawarł również przymierze z plemionami [[Algonkinowie|Algonkinów]] i [[Huroni|Huronów]], walczącymi z potężną [[Irokezi|Konfederacją Irokeską]], a tym samym wdał się w długotrwały konflikt z Anglikami{{odn|Axelrod|2007|s=26}}. Ci ostatni mieli nad przybyszami z Francji przewagę liczebną, bowiem w latach 1650–1700 populacja Nowej Anglii zwiększyła się czterokrotnie. Co więcej, większość francuskich osadników stanowili samotni mężczyźni, zdani na towarzystwo kobiet tubylczych lub nielicznych córek wcześniej osiadłych rodzin i „[[córy królewskie|cór królewskich]]”. Anglicy tymczasem przybywali do Nowego Świata całymi rodzinami i tym samym zachowali – w stanie prawie nienaruszonym – własne obyczaje i kulturę{{odn|Ferguson|2013|s=94}}.
 
W roku 1608 Champlain założył prowincję i miasto [[Québec (miasto)|Québec]], zajmując tym samym dla Francji całą dolinę Rzeki Św. Wawrzyńca. Nie zależało mu jednak na szerokim osadnictwie. [[Nowa Francja]], bo tak zaczęto kolonię nazywać, miała bowiem być miejscem pozyskiwania dóbr natury, a zwłaszcza cennych futer dzikich zwierząt. Francuzi wznieśli niewiele miast – [[Port Royal (Akadia)|Port Royal]] (1605), wspomniany Quebec, [[Montreal]] (1642), [[Nowy Orlean]] (1718) i [[Twierdza Louisbourg|Louisburg]] (1720) były podstawą handlowej egzystencji, ale rolnictwo w kolonii prawie nie istniało{{odn|Sandler|2008|s=130–131}}. Taką sytuację zastał energiczny [[Ludwik XIV]], który postawił na konsolidację potęgi zamorskiej Francji, a to oznaczało zwiększenie liczby rolników i rozwój Nowej Francji. Jednakże jego ''intendant'' (administrator) w Ameryce, [[Louis de Buade de Frontenac|Louis de Frontenac]], miał inne zamiary: z jego polecenia znany [[traper|''coureur de bois'']] [[Louis Jolliet]] oraz [[jezuici|jezuita]] o. [[Jacques Marquette]] ruszyli na zachód w poszukiwaniu [[Przejście Północno-Zachodnie|przejścia północno-zachodniego]], co mogło otworzyć drogę do handlu z [[Daleki Wschód|Dalekim Wschodem]]. Wyprawa nie spełniła wprawdzie oczekiwań, ale Joliet odkrył rzekę [[Missisipi (rzeka)|Missisipi]], a tym samym w orbitę francuskich wpływów dostało się ogromne terytorium [[Luizjana (kolonia)|Luizjany]]{{odn|Axelrod|2007|s=26}}, co położyło kres królewskim planom{{odn|Borneman|2007|s=5}}.
 
Po zawarciu w roku 1748 [[Pokój w Akwizgranie (1748)|pokoju w Aix-la-Chapelle]] mapa Ameryki Północnej ukazywała nadatlantyckie kolonie angielskie otoczone z trzech stron imperium Nowej Francji, sięgającym od ujścia Rzeki Św. Wawrzyńca po [[Zatoka Meksykańska|Zatokę Meksykańską]]. Imperium to miało jednak słabe strony. Były nimi rozciągnięte linie komunikacyjne między wzniesionymi naprędce fortami i faktoriami, a transport – z konieczności – musiał odbywać się rzekami, gdzie do pokonania były liczne i uciążliwe [[Przenoska|przenoski]] na trasie pomiędzy [[Wielkie Jeziora|Wielkimi Jeziorami]] a dorzeczem Missisipi (dotyczyło to głównie rzeki [[Des Plaines (rzeka)|Des Plaines]]){{odn|Borneman|2007|s=12}}.