Wersja z 15:11, 12 mar 2019 edytuj 2a02:a311:a246:6680:eda5:95bc:73fe:e391 (dyskusja) →‎Historia: Dodanie dokładnej daty od której liczy się powstanie WWW. Znacznik: VisualEditor ← poprzednia edycja		Wersja z 13:11, 5 kwi 2019 edytuj anuluj edycję Alan ffm (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 85 468 edycji WP:SK+mSI+Bn, usunięcie zbędnych linków do dat, drobne redakcyjne, drobne techniczne następna edycja →
Linia 1: {{Inne znaczenia\|systemu internetowego\|[[Wrocławski węzeł wodny]]}} {{WWW}} [[Plik:WWW logo by Robert Cailliau.svg\|thumb\|~~200px~~upright\|Historyczne logo WWW zaprojektowane przez [[Robert Cailliau\|Roberta Cailliau]]]] [[Plik:Tim Berners-Lee.jpg\|thumb\|200px\|Sir [[Tim Berners-Lee\|Timothy John „Tim” Berners-Lee]]]] [[Plik:First Web Server.jpg\|thumb~~\|200px~~\|Pierwszy serwer WWW zrealizowany na komputerze [[NeXT]]]] '''World Wide Web''' [{{IPA\|~~ˌwɜːldˌwaɪdˈwɛb~~ˌwɜ:ldˌwaɪdˈwɛb}}] (sieć ogólnoświatowa, światowa [[rozległa sieć komputerowa]]), w skrócie '''WWW''' lub '''Web''' – [[hipertekst]]owy, [[multimedia]]lny, [[internet]]owy [[system informacyjny]] oparty na publicznie dostępnych, otwartych standardach [[Internet Engineering Task Force\|IETF]] i [[World Wide Web Consortium\|W3C]]. WWW jest [[~~usługa~~Usługi ~~sieciowa~~internetowe\|usługą ~~sieciową~~internetową]], która ze względu na zdobytą popularność bywa błędnie utożsamiana z całym ~~[[Internet]]em~~Internetem, szczególnie przez początkujących użytkowników. == Historia == Brytyjski inżynier i naukowiec sir [[Tim Berners-Lee]], obecnie dyrektor [[World Wide Web Consortium]] (W3C), 12 marca 1989<ref>{{Cytuj odcinek\|tytuł=30 rocznica WWW\|url=http://www.google.com/logos/doodles/2019/30th-anniversary-of-the-world-wide-web-4871946884874240-2xa.gif\|data dostępu=2019-03-12}}</ref> opublikował projekt oparty na [[ENQUIRE]] (aplikacji i bazie danych, którą stworzył na własny użytek w 1980). Przedstawił w nim dużo bardziej rozbudowany system zarządzania informacjami, który stał się zalążkiem obecnej WWW. Po jakimś czasie dołączył do niego belgijski naukowiec [[Robert Cailliau]], z którym Berners-Lee współpracował w ośrodku [[CERN]]. 12 listopada 1990 opublikowali oficjalny projekt budowy systemu [[hipertekst]]owego zwanego „World Wide Web” (w skrócie: WWW, lub jeszcze krócej: W3), obsługiwanego przy pomocy [[przeglądarka internetowa\|przeglądarki internetowej]], używającego architektury [[klient-serwer]]<ref>{{cytuj stronę\| url = http://www.wired.com/epicenter/2010/11/20-years-ago-the-webs-founders-ask-for-funding/ \| tytuł = 20 Years Ago, Web’s Founders Ask for Funding \| autor = Michael Calore \| opublikowany = www.wired.com \| ~~praca = \|~~ data = 2010-11-12 \| język = en}}</ref>. Użycie hipertekstu umożliwiło dostęp do różnego rodzaju informacji poprzez sieć [[hiperłącze\|odnośników]], tzw. hiperłączy – oglądając stronę internetową, użytkownik może podążać za zamieszczonymi na niej [[hiperłącze\|hiperłączami]], które przenoszą go do innych, udostępnionych w sieci dokumentów lub innych stron internetowych. Początkowo „World Wide Web” został oparty na [[SGML]]-owej przeglądarce o nazwie „[[Dynatext]]”, opracowanej w ramach działalności Instytutu Badań nad Informacją i Wiedzą (''Institute for Research in Information and Scholarship'') [[Uniwersytet Browna\|Uniwersytetu Browna]]. „Dynatext” był projektem komercyjnym, licencjonowanym przez CERN – okazał się jednak zbyt kosztowny w używaniu dla szerszej społeczności (wówczas było to środowisko fizyków wysokich energii), bowiem przewidywał opłatę za każdy nowy dokument oraz za każdorazową jego edycję{{fakt}}. System informacyjny „World Wide Web” zaprojektowano, aby zbierać zasoby ludzkiej wiedzy i umożliwić współpracownikom w odległych miejscach dzielenie się swoimi pomysłami oraz zgłębianie wszystkich aspektów wspólnego projektu. W przypadku, gdy dwa projekty tworzone były niezależnie od siebie, WWW pozwalała skoordynować pracę naukowców, dzięki czemu obie prace stawały się jednym spójnym dziełem. Niniejszy projekt szacował, że służąca tylko przeglądaniu sieć rozwinie się w ciągu trzech miesięcy, a w ciągu pół roku użytkownicy będą mieli możliwość publikowania nowych materiałów i odnośników do nich, dzięki czemu system stanie się w pełni uniwersalny. Usługa została oficjalnie uruchomiona w grudniu 1990 roku{{fakt}}. Linia 18: World Wide Web posiadała szereg cech wyróżniających ją spośród innych systemów hipertekstowych, które były wówczas dostępne, np. używał jednokierunkowych zamiast dwukierunkowych odnośników. Umożliwiało to użytkownikowi przełączenie się z bieżącego zasobu danych do kolejnego, bez potrzeby reakcji ze strony jego właściciela. W porównaniu do poprzednich systemów ułatwiło to wdrażanie nowych serwerów i przeglądarek, ale wprowadziło chroniczny problem wygasłych odnośników (hiperłączy, linków). W odróżnieniu od poprzedników, takich jak np. [[HyperCard]], World Wide Web nie została [[Komercjalizacja\|skomercjalizowana]], umożliwiając rozwój [[serwer WWW\|serwerów]] i publikowanych na nich [[strona internetowa\|stron]], w sposób niezależny oraz dodawanie rozszerzeń bez ograniczeń licencyjnych. 30 kwietnia 1993 CERN ogłosił, że World Wide Web będzie udostępniona bezpłatnie dla każdego. W ciągu kolejnych dwóch miesięcy, po ogłoszeniu, że protokół [[Gopher]]<ref>{{cytuj stronę\|url=http://www.nic.funet.fi/pub/vms/networking/gopher/gopher-software-licensing-policy.ancient\|tytuł=University of Minnesota Gopher software licensing policy\|opublikowany=www.nic.funet.fi\|język=en}}</ref> nie będzie już dostępny bezpłatnie, odnotowano duży spadek jego popularności, na rzecz darmowej WWW. Najpopularniejszą przeglądarką internetową wówczas była [[ViolaWWW]]{{fakt}}. Punktem zwrotnym w historii World Wide Web było wprowadzenie, w 1993 roku, przeglądarki [[Mosaic]], działającej w [[Graficzny interfejs użytkownika\|trybie graficznym]]. Przeglądarka ta została opracowana przez zespół „Narodowego Centrum Zastosowań Superkomputerów” (''National Center for Supercomputing Applications'') na [[Uniwersytet Illinois w Urbanie i Champaign\|Uniwersytecie Illinois w Urbanie i Champaign]] (NCSA-UIUC), który kierowany był wówczas przez [[Marc Andreessen\|Marca Andreessena]]. Mosaic była finansowana przez „Inicjatywę Wysokowydajnych Technik Obliczeniowych i Komunikacyjnych” (''High-Performance Computing and Communications Initiactive''), powstałej dzięki „Ustawie o Wysokowydajnych Technikach Obliczeniowych i Komunikacyjnych” (''High Performance Computing and Communication Act'') z 1991 roku, będącej jednym z kilku opracowań dotyczących rozwoju [[informatyka\|informatyki]], zainicjowanych przez [[Senat Stanów Zjednoczonych\|senatora]] [[Al Gore\|Ala Gore]]'a. Przed wprowadzeniem przeglądarki graficznej Mosaic, strony internetowe nie posiadały grafiki wplecionej bezpośrednio w tekst, a popularność WWW była mniejsza niż starszych protokołów używanych dotychczas w Internecie, takich jak [[Gopher]] czy [[Wide Area Information Server\|WAIS]] – [[interfejs graficzny]] przeglądarki Mosaic uczynił WWW zdecydowanie najpopularniejszą [[~~usługa~~Usługi ~~internetowa~~internetowe\|usługą internetową]]{{fakt}}. World Wide Web Consortium (W3C) zostało założone przez Tima Bernersa-Lee po opuszczeniu przez niego ośrodka CERN, w październiku 1994 roku. Konsorcjum zostało utworzone w Laboratorium Informatyki MIT (''[[Massachusetts Institute of Technology]], Laboratory for Computer Science, MIT/LCS''), z pomocą agencji „Agencji Zaawansowanych Obronnych Projektów Badawczych” (''[[Defense Advanced Research Projects Agency]], DARPA''), będącej pionierem w rozwoju Internetu, oraz [[Komisja Europejska\|Komisji Europejskiej]]. Do końca 1994 r., gdy całkowita liczba stron internetowych stanowiła ułamek ich obecnej liczby, wiele spośród znanych dziś stron było już uruchomionych, a część z nich mogło stanowić inspirację dla wielu współczesnych [[serwis internetowy\|serwisów internetowych]]{{fakt}}. Linia 40: Wiele adresów internetowych zaczyna się od „www” ze względu na długoletnią praktykę nazywania hostów internetowych (serwerów) zgodnie z usługami, które oferowały. Nazwa hosta dla serwera Web to najczęściej www, tak jak ftp dla [[File Transfer Protocol\|serwera FTP]] czy news lub nntp dla serwerów informacyjnych [[Usenet]]. Te nazwy hostów ukazują się, jako [[subdomena\|subdomeny]] w Domain Name System (DNS), jak w przykładzie ''www.example.com''. Stosowanie takich subdomen nie jest wymagane. Pierwszy na świecie serwer Web nazywał się nxoc01.cern.ch, a wiele stron internetowych istnieje bez prefiksu WWW, czy innych takich jak „www2”, „secure” itp. Prefiksy subdomen nie mają żadnego praktycznego znaczenia, są to zwykłe nazwy nadane przez administratorów. Wiele serwerów internetowych jest tak skonfigurowanych, aby korzystać z obu wersji adresu, zarówno samej domeny (''example.com''), jak i z subdomeną (''www.example.com''). W praktyce kierują one użytkownika dokładnie do tej samej strony{{fakt}}. W przypadku wpisania tylko jednego specyficznego słowa w pasku adresu przeglądarki, np.: ''apple'' <enter>, ''openoffice'' <enter> aplikacja może sama spróbować dodać przedrostek www i końcówkę np.: „.com”, „.org” lub „.net” i przekieruje nas np. na stronę „''<nowiki>http://www.apple.com/</nowiki>''”, czy ''<nowiki>http://www.openoffice.org/</nowiki>''. Funkcje te zostały wprowadzone we wczesnych wersjach przeglądarki [[Mozilla Firefox]] na początku roku [[2003]]. Natomiast [[Microsoft]] otrzymał w [[2008]] patent na to samo rozwiązanie, z tym, że tylko w odniesieniu do [[Urządzenie mobilne\|urządzeń mobilnych]]{{fakt}}. Przedrostki „<nowiki>http://</nowiki>” i „<nowiki>https://</nowiki>” należy rozróżniać. Hypertext Transfer Protocol (HTTP) i HTTP Secure wyznaczają protokół komunikacyjny, który ma zostać użyty do wysyłania i pobierania zawartości strony. Protokół HTTP jest podstawowym elementem działania struktury www, a HTTPS dodaje niezbędną warstwę ochronną w przypadku, gdy poufne informacje, takie jak hasła czy dane bankowe, mają być przesyłane w publicznej sieci Internet. Przeglądarki internetowe również automatycznie dopisują ten element (HTTPS), jeśli zostanie on pominięty. Ogólny zarys {{odn\|ref=nie\|RFC 2396}} określający postać adresów internetowych to: <protokół>://<host><ścieżka>?<zapytanie>#<fragment>, gdzie <host> to np. serwer internetowy (jak ''www.example.com''), a ścieżka identyfikuje konkretna podstronę. Serwer przetwarza <zapytanie>, które może np. za pośrednictwem formularza wysłać dane do zewnętrznej wyszukiwarki, poprzez to zawartość wyświetlanej strony jest zależna od odebranych informacji zwrotnych. <fragment> nie jest wysyłany do serwera. Określa, która część strony ma być wyświetlana użytkownikowi domyślnie{{fakt}}. W języku angielskim www wymawiane jest przez pojedyncze wypowiedzenie ciągu znaków (double-u double-u double-u). Niektóre kręgi użytkowników wymawiają dub-dub-dub, aczkolwiek ten sposób nie jest jeszcze zbyt powszechny. Angielski pisarz [[Douglas Adams]] zażartował kiedyś w „The Independent on Sunday” (1999): „World Wide Web jest z tego, co wiem, jedynym wyrażeniem, którego skrócona forma jest trzy razy dłuższa od pełnej”. Określenie World Wide Web jest powszechnie tłumaczone na język chiński jako: ''wan wei wǎng'', co dosłownie oznacza „mnóstwo wymiarów sieci”. Tłumaczenie to bardzo dobrze odzwierciedla koncepcję projektu i założenia WWW. Tim Berners-Lee zdefiniował, iż wyrażenie World Wide Web powinno być pisane jako 3 osobne słowa bez żadnych dodatkowych łączników{{fakt}}. Linia 83: == Statystyki == Według badań z 2001 roku, istniało wtedy więcej niż 550 miliardów dokumentów internetowych, najczęściej dostępnych w tzw. „widocznym WWW” ([[język angielski\|ang.]] ''visible Web'' lub ''surface Web''), czyli skatalogowanych (zindeksowanych) przez [[wyszukiwarka internetowa\|wyszukiwarki internetowe]] lub w tzw. „ukrytym WWW” (~~[[język angielski\|~~ang.]] ''hidden Web'' lub ''deep Web''), czyli nieskatalogowanych przez wyszukiwarki. W 2002 r. przebadano zawartość 2,024 miliarda stron WWW, dzięki czemu wiadomo, że zdecydowanie najwięcej zawartości sieci Web była w języku angielskim: 56,4%; następne były strony w języku niemieckim (7,7%), francuskim (5,6%) i japońskim (4,9%). Najnowsze badania wykorzystywały do zebrania próbek stron internetowych wyszukiwarki internetowe w 75 różnych językach. Ustalono, że od końca stycznia 2005 było ponad 11,5 miliarda publicznie indeksowanych stron internetowych. W marcu 2009 indeksowanych stron było już co najmniej 25,21 miliarda. 25 lipca 2008 inżynierowie oprogramowania [[Google]] Jesse Alpert i Nissan Hajaj ogłosili, iż wyszukiwarka odkryła bilion unikatowych adresów URL. Spośród 109,5 miliona domen działających w maju 2009 74% było komercyjne (tzn. strony działające w [[Domena najwyższego poziomu\|domenie najwyższego poziomu]] [[.com]]){{fakt}}. == Zobacz też == Linia 101: * [[W3C Markup Validation Service]] – darmowa usługa udostępniana przez W3C pozwalająca sprawdzić zgodność dokumentu HTML ze standardami HTML; * [[Semantic Web]] – projektowany standard mający umożliwić opisywanie znaczenia zasobów informacyjnych. * [[~~IPFS~~InterPlanetary File System]] – Zdecentralizowana odmiana WWW == Przypisy == Linia 123: * [http://archive.org/ Największe na świecie archiwum stron WWW] {{lang\|en}} {{Kontrola autorytatywna}} [[Kategoria:CERN]] [[Kategoria:World Wide Web\| ]]

World Wide Web: Różnice pomiędzy wersjami