Jesus Christ Superstar: Różnice pomiędzy wersjami

Zanim 1 października 1971 roku ''Jesus Christ Superstar'' zagościł na [[Broadway (teatr)|Broadwayu]] po raz pierwszy, stanowiąc zarazem pierwszą teatralną wersję spektaklu, musical doczekał się cztery miesiące wcześniej oficjalnej trasy koncertowej. 12 lipca 1971 roku w [[Pittsburgh]]u w stanie [[Pensylwania|Pennsylvania]] miał miejsce otwierający serię koncertów występ na Civic Arena. Trasa liczyła przystanki w 54 miastach w całych [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] i doczekała 74 przedstawień. Widownia przyjęła produkcję ciepło, rezultatem czego były dwie późniejsze podobne trasy pod koniec lata 1971 roku. Ideą przedsięwzięcia było promowanie musicalu w Ameryce, gdy nadal jeszcze trwały prace nad broadwayowską inscenizacją. Podkreślała to niejako obsada, w której skład weszli: Jeff Fenholt jako Jezus, [[Yvonne Elliman]] jako Maria Magdalena oraz [[Carl Anderson (piosenkarz)|Carl Anderson]] w roli Judasza. Cała trójka została później zaangażowana do wersji scenicznej z [[Nowy Jork|Nowego Jorku]], reżyserowanej przez Toma O'Horgana. Trasa koncertowa miała oprócz promocyjnego celu jeszcze inny. Była to bowiem pierwsza profesjonalna produkcja od czasu wydania konspektowego albumu w 1970 roku. Album odniósł duży sukces, w konsekwencji czego w całych [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] nastąpiła plaga nieprofesjonalnych, szkolnych lub nie działających pod żadną licencją inscenizacji musicalu oraz nielegalnych tras koncertowych. Dzięki Robertowi Stigwoodowi, [[Impresario|przedsiębiorcy muzycznemu]] i zarazem producentowi współodpowiedzialnemu za sukces ''Jesus Christ Superstar'' na świecie, udało się wyeliminować z całego kraju wszelkie nieprofesjonalne produkcje. Oficjalna lipcowa trasa z Fenholtem, Elliman i Andersonem została zatem pierwszą oficjalną produkcją koncertową<ref>{{Cytuj stronę| url=http://web.archive.org/web/20131121071131/http://www.jesuschristsuperstar.com:80/the-show/the-history/?yearDate=1971 | tytuł = ''Początki „Jesus Christ Superstar” w Ameryce w 1971 roku.'' | data dostępu = 2013-06-06| opublikowany = www.jesuschristsuperstar.com| język = en}}</ref>.

Paul Ainsley odegrał postać króla Heroda, Bob Bingham – Kajfasza, Phil Jethro zaś - Annasza<ref>Program teatralny ''Playbill'' z dnia 12 października 1971 roku.</ref>. Judaszem w obsadzie został Ben Veeren, dublowany przez Kurta Yaghjiana. [[Carl Anderson (piosenkarz)|Carl Anderson]] zastąpił Bena, gdy ten opuścił obsadę. Grający zwykle rolę reportera i trędowatego Kurt przejął wówczas na stałe rolę [[Annasz syn Setiego|Annasza]]. Podobnych bohaterów grał [[Ted Neeley]], będący również dublerem Fenholta do postaci Jezusa. 23 kwietnia 1972 roku obsada musicalu zaprezentowała się na 26. gali [[Nagroda Tony|Tony AwardsAward]]s, wykonując przed publicznością trzy utwory ze sztuki - ''The Temple'', repryzę ''Everything's Alright'' oraz ''I Don't Know How to Love Him''. Musical otrzymał pięć nominacji w kategoriach ''najlepszej oprawy muzycznej'', ''najlepszego aktora drugoplanowego'' dla Bena Vereena, ''najlepszej scenografii'', ''najlepszych kostiumów'' i ''najlepszego oświetlenia''<ref>John O’Connor: ''New York Times'', 25 kwietnia 1972, s. 86.</ref>. Sztuka dostała mieszane recenzje. Jej premierę poprzedzały liczne protesty grup [[katolicyzm|katolickich]], [[protestantyzm|protestanckich]] i [[judaizm|żydowskich]]. Zarzucano autorom okrojenie postaci Chrystusa z boskości, obarczanie winą Żydów za śmierć Jezusa, a także za akcenty [[rasizm|rasistowskie]] w obsadzeniu czarnoskórego Bena Vereena w roli Judasza<ref>Carl Apope w ''The Pittsburgh Press'', 23 czerwca 1985.</ref>. Produkcja została zakończona pod dwóch latach grania, w czerwcu 1973 roku. Odegrano 711 przedstawień<ref>{{Cytuj stronę| url=https://archive.is/UIgQl | tytuł = Pierwsza broadwayowska obsada. | data dostępu = 2013-12-22| opublikowany = www.bluegobo.com| język = en}}</ref>.

''Jesus Christ Superstar'' miał swoją premierę w [[Australia|Australii]] w 1972 roku. Mniej więcej rok produkcja była odkrywana w Capitol Theatre w [[Sydney]]. Okazjonalnie też trafiła do [[Melbourne]], grana wtedy w Palais Theatre. Od 4 maja 1972 do stycznia 1974 roku odnotowano ponad siedemset odegranych przedstawień. Przy przedsięwzięciu sprowadzenia tego spektaklu na australijską scenę pracowali ludzie, którzy byli kilka lat wcześniej zaangażowani w sukces musicalu ''Hair'' w tym kraju, jak chociażby producent Harry M. Miller, reżyser Jim Sharman, scenograf Brian Thompson, a także odtwórcy głównych ról: Reg Livermore i wówczas szesnastoletnia Marcia Hines, dla której ''Hair'' był teatralnym debiutem. Marcia zagrała w australijskiej wersji rolę Marii Magdaleny, dołączając do obsady ''Jesus Christ Superstar'' na ostatni rok, między 1973 a 1974. Zastąpiła Michelle Fawdon, która od początku trwania produkcji odtwarzała tę postać. Epizod w ''Jesus Christ Superstar'' stał się dla Marcii Hines początkiem dużej kariery muzycznej<ref name="a">{{Cytuj stronę| url=http://www.milesago.com/stage/superstar.htm| tytuł = Historia australijskiej produkcji z 1972 roku. | data dostępu = 2013-08-03| opublikowany = www.milesago.com| język = en}}</ref>.

Do obsady dobrano znane w tamtym okresie osobistości sceniczne z Australii. Dwóch urodzonych w Brytanii wokalistów, którzy prowadzili tu swoją karierę - Trevora White'aWhite’a w roli Jezusa i Jona Englisha jako Judasza. W postać króla Heroda wcielił się przez pierwszy rok aktor Reg Livermore, zastąpiony później przez Joe Dickera. Sprowadzana ze [[Stany Zjednoczone|Stanów Zjednoczonych]] Marcia Hines zmierzyła się z rolą Marii, wchodząc na miejsce Michelle Fawdon. Pozostałymi postaciami w australijskiej obsadzie byli: Robin Ramsay jako Piłat, Stevie Wright jako [[Szymon Apostoł|Szymon]], Wayne Matthews jako [[Piotr Apostoł|Piotr]], Peter North jako [[Józef Kajfasz|Kajfasz]] oraz John Paul Young jako Annasz<ref name="a" />. W 1972 roku nagrano album, będący kompilacją głównych utworów ze sztuki.

13 sierpnia 2006 roku w teatrze Ricardo Montalban w [[Los Angeles]] odbył się specjalny koncert, łączący na jednej scenie cztery legendy ''Jesus Christ Superstar'' w rolach głównych oraz dwóch gości specjalnych odgrywających epizodyczne postaci. Ten jednorazowy występ powstał za sprawą Gary Goddard Entertainment, oficjalnego producenta pięcioletniej Trasy AD z lat '90’90, której gwiazdami byli [[Ted Neeley]] jako Jezus i [[Carl Anderson (piosenkarz)|Carl Anderson]] jako Judasz – filmowi odtwórcy tychże postaci z ekranizacji Normana Jewisona z 1973 roku. Podczas sierpniowego koncertu zaangażowano filmowych aktorów – [[Ted Neeley|Teda Neeleya]] ponownie w tej samej roli, [[Yvonne Elliman]] jako Marię Magdalenę i [[Barry Dennen|Barry'egoBarry’ego Dennena]] jako Poncjusza Piłata (dwoje pierwszych odtwórców tych postaci na deskach Broadwayu w 1971, w filmie Jewisona oraz na konspektowym albumie). Z powodu przedwczesnej śmierci Carla Andersona, rolę Judasza na to przedstawienie przejął [[Ben Veeren]], grający tę postać również w broadwayowskiej produkcji. Gośćmi specjalnymi koncertu, którzy dotychczas nie mieli styczności z tym musicalem, zostali [[Clint Holmes]] w roli Szymona Zeloty i [[Jack Black]] jako Królkról Herod. Resztę obsady dobrano ze względu na udział w Trasie AD z lat 1993-1997 i jako odtwórców ról Kajfasza, Annasza i jednego z kapłanów zaangażowano kolejno: Chrisa Careya, Larry’ego Friedmana oraz Chucka DiMarię. Plany oficjalnego wydania koncertu na nośnikach nie doszły do zrealizowania.

W 2007 musical wystawiono w [[Madryt|Madrycie]] w reżyserii Stephana Rayne i Marca Alvareza. Wystąpili w nim: Miguel Fernández (Jezus), Ignasí Vidal (Judasz), Lorena Calero (Maria Magdalena) i Enrique Sequero (Piłat). Premiera odbyła się 19 października 2007 w Teatro Lope De Vega<ref>{{Cytuj stronę| url=http://www.stage-entertainment.com/Productions_spain-2007-jesucristo-superstar.htm| tytuł = Produkcja madrycka z 2007. | data dostępu = 2013-08-03| opublikowany = www.stage-entertainment.com| język = en}}</ref>. Na przełomie jesieni i zimy wydano płytę z większością utworów z musicalu. To na niej zaprezentowany nowy przekład sztuki, który potem widzowie usłyszeli na żywo. W sezonie grudniowym Miguel Fernández opuścił obsadę na rzecz innych aktorskich ofert, w konsekwencji czego producent zaangażował do roli Jezusa Gerónimo Raucha. 28 grudnia 2007 roku Gerónimo w madryckiej produkcji zaliczył swój pierwszy występ<ref>{{Cytuj stronę| url=http://www.angelfire.com/wa2/avv/gero/jcsmadrid.htm| tytuł = Gerónimo Rauch przejmuje rolę Jezusa. | data dostępu = 2013-08-03| opublikowany = www.angelfire.com| język = es}}</ref>. Produkcja zakończyła się w czerwcu 2008 roku. Była zarazem trzecią niezależną produkcją ''Jesus Christ Superstar'' w [[Hiszpania|Hiszpanii]] po inscenizacjach z 1977 roku, z Camilo Sesto jako Jezusem, oraz wersji z 1984 roku, z Pablo Abrairą w tej samej roli.

16 maja 2011 w teatrze Stratford Shakespeare Festival ([[Stratford (Ontario)|Stratford]]) odbyła się premiera spektaklu kanadyjskiej obsady, w reżyserii Des McAnuffa. Główne role odgrywali: Paul Nolan (Jezus), Josh Young (Judasz), Chillina Kennedy (Magdalena), Brent Carver (Piłat) oraz Bruce Dow (Herod). Ostatni występ produkcji wystawiono 6 listopada. Dwa tygodnie później, 18 listopada, ''Jesus Christ Superstar'' przeniesiono z [[Kanada|Kanady]] do teatru La Jolla Playhouse w [[San Diego]], gdzie grano go do 31 grudnia. Mniej więcej w tym okresie zaczęto czynić poczynania do przeniesienia inscenizacji po raz trzeci na scenę Broadwayu po prędko zakończonej wersji Gail Edwards z 2000 roku. Pierwsze pokazy przedpremierowe miały miejsce w Neil Simon Theatre 1 marca 2012 roku, uroczysta premiera zaś – 22 marca. Obsada nieznacznie uległa zmianie, istotniejszą rolę Piłata przejął Tom Hewitt. 1 maja 2012 roku zmodernizowana produkcja została nominowana na gali [[Nagroda Tony|Tony AwardsAward]]s w kategorii ''najlepszego wznowienia musicalu'' oraz ''najlepszego aktora musicalowego'' dla Josha Younga<ref name="gen1">{{Cytuj stronę|url=http://www.thetheatresource.com/interviews/2012-tony-award-nominations-josh-young-norm-lewis-jeremy-jordan-michael-cerveris-and-more-talk-to-the-press/ |tytuł=''Nominacje „Jesus Christ Superstar” na gali Tony Awards w 2012 roku.'' |opublikowany=thetheatresource.com |data dostępu=2013-06-06}}</ref>. Ostatni występ zapowiedziano na 1 lipca 2012 roku, co też oficjalnie potwierdził producent. Wszystkie daty następnych przedstawień zostały odwołane.

W roku 2013 [[Korea Południowa]] przystąpiła do swojej kolejnej próby utworzenia wznowienia dla musicalu ''Jesus Christ Superstar''. Premiera spektaklu odbyła się 24 marca, ostatni występ – 9 czerwca. Wszystkie występy odbywały się w Charlotte Theater w [[Seul]]u<ref>{{Cytuj stronę| url=http://www.playdb.co.kr/playdb/playdbdetail.asp?sReqPlayno=46101| tytuł = Koreańska inscenizacja z 2013 roku."” | data dostępu = 2013-08-03| opublikowany = www.playdb.co.kr| język = ko}}</ref>. W rolę Jezusa wcielali się naprzemiennie: Park Eun-tae i Michael K. Lee, odgrywający postać Szymona Zeloty w broadwayowskiej produkcji z 2000 roku, a także grający Jezusa i Judasza w Village Theatre w [[Seattle]] w 2011 roku<ref>{{Cytuj stronę| url=http://www.koreatimes.co.kr/www/news/culture/2013/07/145_133404.html| tytuł = Michael K. Lee w ''Jesus Christ Superstar''. | data dostępu = 2013-08-03| opublikowany = www.koreatimes.co.kr| język = en}}</ref>. Z postacią Judasza zmierzyli się: Han Ji-sang, Kim Sin-ui i Yoon Do-hyun; Marię Magdalenę odegrały: Jung Seon-ah i Jang Eun-ah; rolę Piłata grali: Kim Tae-han i Ji Hyun-Jun, Heroda – [[Jo Kwon]] oraz Kim Dong-hyun; Szymona Zelotę – Kim Tae-hun, Kajfasza – Jo Yu-shin, Annasza – Woo Ji-won, natomiast Piotra – Shim Jung-wan<ref>{{Cytuj| url=http://web.archive.org/web/20160305055921/http://www.musicalsuperstar.co.kr/AboutSuperstar/CharacterCast | tytuł = Koreańska obsada."” | data dostępu = 2013-08-03| opublikowany = www.musicalsuperstar.co.kr| język = ko}}</ref>. Reżyserem spektaklu został Jung Jae-Il. Na siódmej gali ''Musical Awards'' w Korei wygrał w kategorii najlepszego reżysera za swoją wizję ''Jesus Christ Superstar''<ref>{{Cytuj stronę| url=https://archive.is/74niG| tytuł = Najlepsza reżyseria na koreańskiej gali w 2013 roku."” | data dostępu = 2013-08-03| opublikowany = www.k-popculture.com| język = en}}</ref>.

28 kwietnia 2009 roku w ramach „2. Festiwalu Teatrów Muzycznych” w [[Gdynia|gdyńskim]] [[Teatr Muzyczny im. Danuty Baduszkowej w Gdyni|Teatrze Muzycznym]] [[Chorzów|chorzowski]] skład wystawił dwa spektakle ''Jesus Christ Superstar'', w których rolę Jezusa zagrał gościnnie [[Janusz Kruciński]], a Judasza [[Janusz Radek]]<ref>{{Cytuj stronę| url=http://www.dziennikteatralny.pl/artykuly/festiwal-teatrow-muzycznych-na-polmetku.html| tytuł = 2. Festiwal Teatrów Muzycznych w Gdyni. | data dostępu = 2013-08-03| opublikowany = www.dziennikteatralny.pl| język = pl}}</ref>.

13 czerwca 2009 roku w [[Park Śląski|Wojewódzkim Parku Kultury i Wypoczynku]] odbyło się plenerowe przedstawienie musicalu w wykonaniu chorzowskiej obsady. Główne role znów zagrali Janusz Kruciński i Janusz Radek, a opiekę muzyczną nad spektaklem sprawował Jerzy Jarosik<ref>{{Cytuj stronę| url=https://archive.is/Wim6H| tytuł = ''„Jesus Christ Superstar”'' na Polach Marsowych. | data dostępu = 2013-08-03| opublikowany = www.mmsilesia.pl| język = pl}}</ref>.

W dniu 4 października 2014 roku miała miejsce premiera w [[Teatr Muzyczny w Łodzi|Teatrze Muzycznym w Łodzi]]<ref>http://web.archive.org/web/20150218225744/http://teatr-muzyczny.lodz.pl:80/content.aspx?cmsId=1999 Obsada Teatr Muzyczny Łódź</ref>. Spektakl wyreżyserował [[Zbigniew Macias]] a w rolach głównych<ref>{{Cytuj stronę|url = http://web.archive.org/web/20141024132614/http://www.teatr-muzyczny.lodz.pl/repertuar.aspx?SelectedDay=2014-10-04 |tytuł = Obsada spektaklu premierowego|autor = |data dostępu = |opublikowany = |język =}}</ref> wystąpili:

Spektakl był wystawiony w wersji polskiej na [[Stadion Miejski w Poznaniu|Stadionie Miejskim]] z okazji jubileuszu 1050-lecia [[Chrzest Polski|Chrztu Polski]]<ref>{{Cytuj|tytuł=Teatr Muzyczny w Poznaniu - Jesus Christ Superstar|data dostępu=2016-04-18|opublikowany=www.teatr-muzyczny.poznan.pl|url=http://www.teatr-muzyczny.poznan.pl/na-afiszu,4,jesus-christ-superstar,215.html}}</ref>.

* Peter'sPeter’s Denial – Piotr, Maria Magdalena, Kobieta, Strażnik, Starzec

* Niedługo po premierze rock opery na [[West End (teatr)|West Endzie]] do przeniesienia przedstawienia na ekrany kin, za zgodą [[Andrew Lloyd Webber]]a oraz [[Tim Rice|Tima Rice’a]], przystąpili reżyser [[Skrzypek na dachu|''Skrzypka na dachu'']] [[Norman Jewison]] i scenarzysta Melvyn Bragg. Wstępny scenariusz do [[Jesus Christ Superstar (film 1973)|kinowej wersji musicalu]] powstał 3 kwietnia 1972. Film nakręcono w [[izrael]]skich ruinach Ain Avdat na pustyni Ber Sheba, w grotach leżących na pustyni BeitBet GuvrinGuwrin, ruinach fortecy w Nahal Zohar, ruinach [[Herodion]]u na [[Pustynia Judzka|Pustyni Judzkiej]], pozostałościach amfiteatru znajdującego się w [[Bet Sze’an|Bet Szean]] (wliczając pobliskie wzgórze z umieszczonym na nim na potrzeby filmu drzewem do sceny śmierci Judasza), jak również [[Nazaret|Nazarecie]] i w okolicach [[Morze Martwe|Morza Martwego]]. Wtedy wprowadzono do scenariusza piosenkę „Then We Are Decided”, którą miał wykonywać [[Józef Kajfasz|Kajfasz]] z [[Annasz]]em, rozbudowano scenę sądu nad Chrystusem, utwór „Trial Before Pilate” i scenę „The Temple”. Do ról zaangażowani zostali aktorzy, którzy brali wcześniej udział w różnych scenicznych produkcjach musicalu: [[Yvonne Elliman]] do roli [[Maria Magdalena|Marii Magdaleny]], [[Barry Dennen]] ([[Poncjusz Piłat]]), [[Bob Bingham]], [[Kurt Yaghjian]] ([[Annasz]]). Postać Jezusa początkowo odtwarzać miał [[Ian Gillan]], lecz ponieważ zrezygnował on z udziału w filmie z powodu swej trasy koncertowej, ostatecznie rolę tę otrzymał [[Ted Neeley]], który w produkcji na Broadwayu był dublerem kreowanego przez [[Jeff Fenholt|Jeffa Fenholta]] Jezusa.

* Trzecia wersja jest zapisem koncertu na żywo wystawionego w dniu 21 września 2012 roku w londyńskiej [[O2 Arena (Londyn)|O2 Arena]] w ramach Live Arena Tour<ref>http://www.reallyuseful.com/news/jesus-christ-superstar-arena-tour/ Live Area Tour UK</ref>. W rolach głównych wystąpili: [[Ben Forster]] (zwycięzca telewizyjnego castingu) jako Jezus, [[Tim Minchin]] jako Judasz oraz [[Melanie Chisholm|Melanie C]] jako Maria Magdalena.

Ponadto, 1 kwietnia 2018 roku (w [[Niedziela wielkanocna|Niedzielę Wielkanocną]]), telewizja [[NBC]] wyemitowała ''Jesus Christ Superstar Live in Concert'', gdzie w tytułową rolę wcielił się [[John Legend]], Marię Magdalenę zagrała [[Sara Bareilles]], Judasza - [[Brandon Victor Dixon]], a Króla Heroda - [[Alice Cooper]].<ref>{{Cytuj |tytuł = Jesus Christ Superstar Live in Concert |data = 2018-04-02 |data dostępu = 2018-04-02 |opublikowany = Wikipedia |url = https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Jesus_Christ_Superstar_Live_in_Concert&oldid=833847517 |język = en}}</ref>

* [[Marcia Hines]] była pierwszą w historii musicalu czarnoskórą odtwórczynią roli Marii Magdaleny, którą zagrała w australijskiej produkcji z 1972 roku, u boku [[Jon English|Jona Englisha]] (Judasz) oraz [[Trevor White|Trevora White'aWhite’a]] (Jezus).