Piłsudczyk (pociąg pancerny): Różnice pomiędzy wersjami

'''Pociąg Pancerny „Piłsudczyk” (Pociąg Pancerny Nr 1 i 52)''' – [[pociąg pancerny]] [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojska Polskiego II RP]]. Pociąg brał udział w ciężkich walkach w okolicach [[Warszawa|Warszawy]]. 20 września 1939 roku przy niemożliwości dalszego przebicia się pociąg został przez załogę opuszczony i zniszczony w okolicach miejscowości [[Mrozy]] na linii Warszawa–Warszawa – [[Brześć|Brześć nad Bugiem]]. Krawczak i Odziemkowski podsumowując działania pociągu napisali: „Czterodniowy bój Piłsudczyka pod Mrozami, na tyłach nieprzyjaciela, jest jednym z najpiękniejszych przykładów poświęcenia i patriotyzmu żołnierzy polskiej broni pancernej”<ref name=ko146>{{cytuj książkę|nazwisko=Krawczak |nazwisko2=Odziemkowski |tytuł=Polskie pociągi pancerne.. |strony=146}}</ref>.

W 1927 roku przeniesiony został z Dywizjonu Szkolnego Pociągów Pancernych do nowo powstałego [[2 Dywizjon Pociągów Pancernych|2 Dywizjonudywizjonu Pociągówpociągów Pancernychpancernych]] w [[Niepołomice|Niepołomicach]]. Był pociągiem manewrowym (szkolnym), i był utrzymywanym w gotowości także w okresie pokoju. We wrześniu 1939 był uzbrojony w 2 haubice 100 mm, 2 armaty 75 mm i 19 ckm-ów.<ref name=ko35>{{cytuj książkę|nazwisko=Krawczak |nazwisko2=Odziemkowski |tytuł=Polskie pociągi pancerne.. |strony=35}}</ref>

Pociąg rozpoczął mobilizację 25 sierpnia 1939; do składu przydzielony nieopancerzony parowóz z maszynistą cywilnym<ref name=ko108>{{cytuj książkę|nazwisko=Krawczak |nazwisko2=Odziemkowski |tytuł=Polskie pociągi pancerne.. |strony=108}}</ref>. 3 sierpnia skład bojowy wraz ze składem gospodarczym przybyły do [[Siemkowice|Siemkowic]]<ref name=ko108/>. Pociąg został przydzielony do [[Armia Łódź|Armii „Łódź”]]<ref name=ko35/> (hasło-kryptonim „Baszta”) przy [[30 Poleska Dywizja Piechoty|30 Dywizji Piechoty]] rozwiniętej w rejonie [[Działoszyn]]a<ref name=ko108/>. Po wybuchu wojny skład bojowy przesunął się do Działoszyn, składy odparły ataki lotnictwa. Do Siemkowic wrócono 2 września, po naprawie torów. Po południu drugiego września Niemcy zajęli Działoszyn; uszkodzone tory pomiędzy Działoszynem a Siemkowicami uniemożliwiły użycie pociągu na pierwszej linii<ref name=ko114>{{cytuj książkę|nazwisko=Krawczak |nazwisko2=Odziemkowski |tytuł=Polskie pociągi pancerne.. |strony=114}}</ref>. 3 września pociąg wycofał się do [[Widawa (województwo łódzkie)|Widawy]], gdzie został podporządkowany [[28 Dywizja Piechoty (II RP)|28 Dywizji Piechoty]] i został przesunięty do [[Łask]]u, gdzie spędził dzień 4 września w odwodzie<ref name=ko118>{{cytuj książkę|nazwisko=Krawczak |nazwisko2=Odziemkowski |tytuł=Polskie pociągi pancerne.. |strony=118}}</ref>. 5 września w czasie bitwy pod Wartą; pociąg został skierowany do patrolu na trasie Łask–[[Zduńska Wola]] i do wsparcia kontrataku 2II Batalionubatalionu [[31 Pułk Strzelców Kaniowskich|31 Pułkupułku]] koło [[Mnichów (województwo łódzkie)|Mnichowa]]<ref name=ko119>{{cytuj książkę|nazwisko=Krawczak |nazwisko2=Odziemkowski |tytuł=Polskie pociągi pancerne.. |strony=119}}</ref>. Po południu oddziały polskie wycofały się na [[Wojsławice (Chlewo)|Wojsławice]]; obydwa składy odparły liczne naloty, kpt. Mikołaj Gonczar został ranny, stopień zniszczenia torów i bliskość nieprzyjaciela spowodowały poważne rozważenie opuszczenia i zniszczenia pociągu, jednak udało się wycofać pociąg do [[Łódź|Łodzi]]<ref name=ko121-123>{{cytuj książkę|nazwisko=Krawczak |nazwisko2=Odziemkowski |tytuł=Polskie pociągi pancerne.. |strony=121–123}}</ref>. 6 września pociąg patrolował odcinek Łask–Łask – [[Pabianice]], następnie otrzymał rozkaz wycofania się do [[Warszawa|Warszawy]], na tej trasie eskortowano ładunek złota z [[Bank Poznański|Banku Poznańskiego]]<ref name=ko124>{{cytuj książkę|nazwisko=Krawczak |nazwisko2=Odziemkowski |tytuł=Polskie pociągi pancerne.. |strony=124}}</ref>. Po drodze mijano wiele spalonych dworców i zniszczonych transportów<ref name=ko127-128>{{cytuj książkę|nazwisko=Krawczak |nazwisko2=Odziemkowski |tytuł=Polskie pociągi pancerne.. |strony=127–128}}</ref>. Rankiem 8 września pociąg dotarł na stację [[Warszawa Praga (stacja kolejowa)|Warszawa Praga]]<ref name=ko129>{{cytuj książkę|nazwisko=Krawczak |nazwisko2=Odziemkowski |tytuł=Polskie pociągi pancerne.. |strony=129}}</ref>.

Pociąg został następnie przyporządkowany do [[Grupa Operacyjna Wyszków|Grupy Operacyjnej Wyszków„Wyszków”]] i przejechał do [[Legionowo|Legionowa]], nad rankiem 9 września docierając do [[Tłuszcz (powiat wołomiński)|TłuszczTłuszcza]]<ref name=ko130>{{cytuj książkę|nazwisko=Krawczak |nazwisko2=Odziemkowski |tytuł=Polskie pociągi pancerne.. |strony=130}}</ref>. Nad ranem 10 września pociąg przejechał do [[Rembertów|Rembertowa]], a stamtąd został wysłany na linię [[Mińsk Mazowiecki]] – [[Mrozy]] – [[Siedlce]]<ref name=ko131>{{cytuj książkę|nazwisko=Krawczak |nazwisko2=Odziemkowski |tytuł=Polskie pociągi pancerne.. |strony=131}}</ref>. Na tej trasie nastąpiło długie opóźnienie, z powodu zniszczenia stacji pomp w Mińsku; stację tą naprawiała m.in. załoga pociągu<ref name=ko132-133>{{cytuj książkę|nazwisko=Krawczak |nazwisko2=Odziemkowski |tytuł=Polskie pociągi pancerne.. |strony=132–133}}</ref>. Na wschód od Mrozów utworzył się nowy zator; Niemcy zajęli Siedlce i Mińsk, na torach utknęło poza „Piłsudczykiem”, skład gospodarczy pociągu nr 13 ([[Generał Sosnkowski (pociąg pancerny)|„Generał Sosnkowski”]]) i 17 transportów ewakuacyjnych<ref name=ko134-135>{{cytuj książkę|nazwisko=Krawczak |nazwisko2=Odziemkowski |tytuł=Polskie pociągi pancerne.. |strony=134–135}}</ref>. Z jednostek w tak powstałym kotle – „Piłsudczyka”, 17 Kompaniikompanii Kolejowejkolejowej, i innych formacji – stworzyła się improwizowana grupa dowodzona przez płk. Prusa-Więckowskiego<ref name=ko138>{{cytuj książkę|nazwisko=Krawczak |nazwisko2=Odziemkowski |tytuł=Polskie pociągi pancerne.. |strony=138}}</ref>. 15 września pociąg rozpoczął patrol na trasie Sosnowe- – Mrozy<ref name=ko139>{{cytuj książkę|nazwisko=Krawczak |nazwisko2=Odziemkowski |tytuł=Polskie pociągi pancerne.. |strony=139}}</ref>. 16 i 17 września odparto szereg ataków niemieckich, 17 września stracono jeden z wagonów artyleryjskich; o zmierzchu obrońcy musieli wycofać się z Mrozów do wsi Sosnowe<ref name=ko140-141>{{cytuj książkę|nazwisko=Krawczak |nazwisko2=Odziemkowski |tytuł=Polskie pociągi pancerne.. |strony=140–141}}</ref>. Mrozy odbito rankiem 18 września, w okolicy Mrozów i [[Cegłów (powiat miński)|Cegłowa]] trwały zaciekłe walki, jednostki polskie, często bez amunicji, walczyły na bagnety; 19 września pociąg stracił wagon bojowy<ref name=ko143>{{cytuj książkę|nazwisko=Krawczak |nazwisko2=Odziemkowski |tytuł=Polskie pociągi pancerne.. |strony=143}}</ref>. 20 września pociąg dysponował jednym działem z 6 pociskami, i 3 improwizowanymi karabinami maszynowymi. 20 września 1939 roku przy niemożliwości dalszego przebicia się pociąg został przez załogę opuszczony i zniszczony w okolicach miejscowości Mrozy na linii Warszawa- – Brześć nad Bugiem<ref name=ko144>{{cytuj książkę|nazwisko=Krawczak |nazwisko2=Odziemkowski |tytuł=Polskie pociągi pancerne.. |strony=144}}</ref>.

Żołnierze pociągu po nieudanej próbie dotarcia do Warszawy w ramach grupy płk. M. Prus-Więckowskiego, weszli w skład [[Samodzielna Grupa Operacyjna Polesie„Polesie”|SGO Polesie„Polesie”]] gen. Kleeberga i walczyli [[Bitwa pod Kockiem (1939)|pod Kockiem]]<ref name=ko145>{{cytuj książkę|nazwisko=Krawczak |nazwisko2=Odziemkowski |tytuł=Polskie pociągi pancerne.. |strony=145}}</ref>.