Świadkowie Jehowy w Polsce: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
poprawa przek., WP:SK zbędne |
poprawa linków, źródła/przypisy, drobne merytoryczne |
||
Linia 30:
== Początki ==
=== Pierwsi Badacze ===
Historia Świadków Jehowy na ziemiach polskich sięga roku 1891, kiedy to w trakcie swojej pierwszej podróży do Europy [[Charles Taze Russell]] odwiedził [[Kraków]]{{r|Strażnica1892}}{{r|jw2019}}. W 1892 roku do ojczyzny ze [[Stany Zjednoczone|Stanów Zjednoczonych]] powrócił [[Pionier (Świadkowie Jehowy)|kolporter]] C. Antoszewski, który w Chicago rozpowszechniał Biblie i książki Badaczy Pisma Świętego emigrantom{{r|Strażnica1891}}{{u|uwaga3}}. W roku 1895 [[Hipolit Oleszyński]] – [[Badacze Pisma Świętego|Badacz Pisma Świętego]] ochrzczony w 1893 roku na pierwszej Konwencji Generalnej zorganizowanej w Chicago – na trzy miesiące przyjechał ze Stanów Zjednoczonych do Warszawy, by członków swojej rodziny i znajomych zapoznać z wierzeniami Badaczy Pisma Świętego. Wizyta ta jednak nie przyniosła oczekiwanych rezultatów<ref name="Historia11">{{Cytuj stronę | url = http://pastor-russell.pl/historia_11.html | tytuł = Początek polskich Badaczy Pisma Świętego | opublikowany = pastor-russell.pl | data dostępu = 2015-08-27}}</ref>.
Pomimo wielu trudności, w okresie późniejszym na tereny trzech zaborów docierała literatura w języku niemieckim i angielskim, wysyłana przez przebywających na emigracji krewnych i znajomych. W 1898 roku Margarete Giesecke z [[Świadkowie Jehowy w Niemczech|Niemiec]], która w tym czasie opiekowała się znajdującym się w [[Berlin]]ie składem literatury, przeznaczonym do wysyłania publikacji na teren Niemiec i innych krajów europejskich, zapoznała z wierzeniami Badaczy Pisma Świętego pewnego misjonarza protestanckiego, działającego na terenie [[Zabór pruski|zaboru pruskiego]]. Misjonarz ten dzielił się zdobytą wiedzą z innymi osobami na ziemiach polskich{{r|Strażnica1898}}. W 1901 roku zbierała się w Warszawie niemieckojęzyczna grupa 15 osób, posługująca się publikacjami w języku niemieckim. Do grupy tej należał Johann Weinz, a literaturę otrzymywali z Niemiec za pośrednictwem Margarete Giesecke{{r|Strażnica1901}}.
=== Pierwsze zbory ===
Kolejnym Badaczem Pisma Świętego działającym na terenie obecnej Polski był [[Szwajcarzy|Szwajcar]] E. Bente, który w 1905 roku objął wakat dyrektora w warszawskiej fabryce koronek. Wkrótce przy pomocy tłumacza zorganizował grupę, która omawiała Biblię z pomocą publikacji Badaczy Pisma Świętego. 17 października 1905 roku udało się dokonać pierwszej rejestracji grupy polskich Badaczy Pisma Świętego. Grupę tę kilka razy odwiedził przedstawiciel niemieckiego biura, [[Badacze Pisma Świętego#Pielgrzymi|pielgrzym]] Hermann Herkendell (1889–1926); stamtąd też sprowadzano literaturę{{odn|Rocznik Świadków Jehowy|1994|s=176, 177}}. Dzięki staraniom Hipolita Oleszyńskiego w latach 1907–1909 wydano po polsku szereg [[Publikacje Świadków Jehowy|publikacji]] (m.in. skrócone wydanie pierwszego tomu ''[[Wykłady Pisma Świętego|Wykładów Pisma Świętego]]''), a w 1915 roku regularnie, co miesiąc, była wydawana „[[Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy|Strażnica]]” w języku
[[Plik:Russell - Wiek Nowy.jpg|thumb|left|240px|Zapowiedź wykładu publicznego C.T. Russella we Lwowie w dniu 24 marca 1911 (gazeta „Wiek Nowy”).]]
3 maja 1910 roku w 14-osobowym warszawskim zborze, zbierającym się w mieszkaniu E. Bente przy [[Ulica Żelazna w Warszawie|ul. Żelaznej]] 82, złożył wizytę Charles T. Russell wraz z [[Joseph Franklin Rutherford|Josephem F. Rutherfordem]]. Podczas całodniowego zebrania rolę tłumacza pełnił sługa oddziału niemieckiego Otto Albert Kötitz. W spotkaniu tym uczestniczyło około 20 osób<ref>{{Cytuj pismo | autor = C.T. Russell | tytuł = Brother Russell's European Tour | czasopismo = Strażnica i Zwiastun Obecności Chrystusa | wydawca = [[Strażnica – Towarzystwo Biblijne i Traktatowe|Towarzystwo Strażnica]] | strony = R-4629b | data = 15 czerwca 1910 | język = en}}</ref>. W trakcie tej jednodniowej wizyty trzy osoby zostały pełnoczasowymi [[Badacze Pisma Świętego#Kolporterzy|kolporterami]]. W marcu 1911 roku w trakcie posługi skierowanej do Żydów C.T. Russell odwiedził [[Kraków]] i [[Lwów]] z zamiarem wygłoszenia wykładu „Syjonizm w proroctwie”. W Krakowie z powodu restrykcji rządowych zabraniających organizowania wystąpień publicznych nie doszło do jego publicznego przemówienia, niemniej jednak Russell przeprowadził kilkanaście indywidualnych rozmów. We Lwowie oba zaplanowane wykłady zostały zakłócone przez sympatyków rabina [[Judah Leon Magnes|J.L. Magnesa]], lidera [[kahał|społeczności żydowskiej]] z Nowego Jorku. Rabin Magnes telegraficznie przestrzegł swoich znajomych przed Charlesem T. Russellem, przedstawiając go jako chrześcijańskiego misjonarza nawracającego Żydów. Ludzie ci podnosili hałas, by na wszelkie sposoby nie dopuścić C.T. Russella do głosu<ref>{{Cytuj pismo | autor = Charles Taze Russell | tytuł = Dobra Nowina za granicą | czasopismo = [[Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy|Strażnica i Zwiastun Obecności Chrystusa]] | wydawca = [[Strażnica – Towarzystwo Biblijne i Traktatowe|Towarzystwo Strażnica]] | strony = 117 | data = 15 kwietnia 1911}}</ref>.
Linia 206:
W dniach od 16 do 22 marca 1951 roku przed Wojskowym Sądem Rejonowym przy ulicy Koszykowej w Warszawie przeprowadzono rozprawę sądową przy drzwiach zamkniętych, w której na ławie oskarżonych znalazło się siedem osób, w tym czterech członków zarządu krajowego: Wilhelm Scheider, Edward Kwiatosz, Harold Abt i Władysław Jędzura. Wilhelm Scheider, dla którego prokurator domagał się kary śmierci, otrzymał wyrok dożywotniego więzienia, pozostałym członkom zarządu zasądzono po 15 lat więzienia, natomiast Władysława Sukiennika skazano na 10 lat, Jana Liczkego na 6 lat, a Naftalego Glasberga na 5 lat więzienia{{u|uwaga5}}{{odn|Rocznik Świadków Jehowy|1994|s=227, 228}}{{odn|Matelska|2010|s=60}}. Od 10 do 14 marca 1955 roku w Łodzi odbył się proces przeciw Janowi Lorkowi, Władysławowi Sklarzewiczowi, Tadeuszowi Chodarze, Mieczysławowi Cyrańskiemu i Stanisławowi Nabiałczykowi, uznanymi przez władze za kierownictwo Świadków Jehowy. Lorek, Sklarzewicz i Chodara zostali skazani na 12 lat więzienia, Cyrański na 8 lat, a Nabiałczyk na 6 lat więzienia{{r|Kurier|Zolnierz}}. W wyniku brutalnych przesłuchań, w okresie przygotowawczym do tej rozprawy szósty z oskarżonych zmarł w areszcie śledczym, a inni, postawieni później na ławie oskarżonych, doznali w trakcie śledztwa załamania nerwowego{{u|uwaga17}}{{odn|Matelska|2010|s=60}}.
Najdotkliwszą konsekwencją delegalizacji wyznania były represje skierowane przeciwko pojedynczym Świadkom Jehowy. W okresie tym uwięziono około 5 tysięcy wyznawców, a ponad 40 osób zmarło „w śledztwie bądź w więzieniach”{{r|Urban}}. Pomimo tego liczba głosicieli zwiększyła się w latach 1950–1953 o ponad 50% (do prawie 28 tysięcy). W latach 1956–1961, w kartotece zagadnieniowej [[Służba Bezpieczeństwa (PRL)|Służby Bezpieczeństwa]], dotyczącej Świadków Jehowy nawet nie rejestrowano szeregowych członków wyznania, lecz jedynie osoby uznawane za aktyw, skutkiem czego statystyki są niepełne<ref>{{Cytuj stronę | url = http://ipn.gov.pl/kszpnp/sledztwa/oddzialowa-komisja-w-warszawie/sledztwa-zakonczone-skierowaniem-aktu-oskarzenia | tytuł = „Kartoteka zagadnieniowa Wydziału „C” KWMO w Poznaniu” | autor = Paweł Drzymała | opublikowany = ipn.gov.pl | data dostępu = 2015-09-05}}</ref>. W latach 60. XX wieku frekwencja na rozprawach sądowych przeciw Świadkom Jehowy sięgnęła nawet 30 tysięcy osób rocznie. Co roku ze względu na odmowę pełnienia służby wojskowej kary więzienia odbywało też około 300–350 Świadków Jehowy. Wyroki skazujące związane z odmową pełnienia służby w wojsku zaprzestano wydawać w Polsce w 1988 roku{{u|uwaga26}}<ref>{{Cytuj książkę | autor = Wojciech Modzelewski | tytuł = Pacyfizm w Polsce | miejsce = Warszawa | data = 1996 | strony = 144}}</ref>. Pod koniec 1955 roku z powodu prowadzenia działalności religijnej w aresztach, więzieniach i obozach pracy wciąż pozostawało 185 Świadków Jehowy (w tym 30 kobiet), a także 169 skazanych za odmowę pełnienia służby wojskowej{{r|Michalak}}. Wiosną 1956 rozpoczął się proces zwalniania z więzień dziesiątek Świadków Jehowy. W sierpniu tego roku zwolniono z więzienia Wilhelma Scheidera{{odn|Wolfram Slupina|2010|s=292}}. Mimo dotkliwych prześladowań w roku 1958 społeczność Świadków Jehowy w Polsce była trzecią pod względem liczebności społecznością Świadków Jehowy na świecie<ref>{{Cytuj pismo | autor = Watchtower | tytuł = Divine Will International Assembly of Jehovah’s Witnesses | czasopismo = [[Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy]] | wydawca = [[Strażnica – Towarzystwo Biblijne i Traktatowe|Towarzystwo Strażnica]] | wolumin = LXXX | strony =
Po fali ciężkich prześladowań, jakie władze zastosowały wobec Świadków Jehowy w latach 1950–1956, nastąpił krótki okres spokoju. Poprzedzał on ponowne represje oraz przyjęcie w latach 1957–1977 próby strategii „wewnętrznego rozkładu” organizacji Świadków Jehowy{{odn|Wolfram Slupina|2010|s=292}}.
Linia 305:
=== Delegacje kongresowe ===
W 1990 roku na kongresie „[[Czysta mowa]]” na [[Stadion Dziesięciolecia|Stadionie Dziesięciolecia]] w Warszawie, oprócz Polaków, obecnych było ponad 17 tysięcy delegatów zza wschodniej granicy. W późniejszych latach delegaci z Polski byli obecni na kongresach międzynarodowych oraz specjalnych w Niemczech („Czysta mowa” [1990], „[[Boża droga życia]]” [1998], „[[Wyzwolenie jest blisko!]]” [2006], „[[Czuwajcie!]]” [2009]), w Czechach („[[Lud miłujący wolność]]” [1991], „[[Posłańcy pokoju Bożego]]” [1996]), w Rosji („[[Nosiciele światła]]” [1992], „[[Pouczani przez Boga]]” [1993]), we Francji (1998, „[[Nauczyciele słowa Bożego]]” [2001], 2009, 2016), w Stanach Zjednoczonych (1998, „[[Szukajmy najpierw Królestwa Bożego!]]” [2014]), w Kanadzie (1998), w Szwecji („Strzeż swego serca!” [2012]), w Korei Południowej (2014)<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.jw.org/pl/wiadomo%C5%9Bci/wiadomo%C5%9Bci/regiony/korea-po%C5%82udniowa/kongres-miedzynarodowy-seul-2014/ | tytuł = Relacja z kongresu międzynarodowego: Świadkowie ogłaszają wydanie Biblii na World Cup Stadium w Seulu | autor = [[Strażnica – Towarzystwo Biblijne i Traktatowe|Watchtower]] | opublikowany = jw.org | data = 2014-12-16 | data dostępu = 2015-01-03}}</ref>, w Rumunii („Nie poddawaj się!” [2017]), na Ukrainie („Pouczani przez Boga” [1993]) i na Węgrzech (1991). W 2017 roku w Sali Zgromadzeń w Malborku zorganizowano kongres regionalny w języku rosyjskim dla Świadków Jehowy z obwodu kaliningradzkiego. W 2018 roku delegacja z Polski brała udział w kongresie specjalnym „Bądź odważny!” w Gruzji<ref>{{cytuj stronę|url=http://jw2018.org/|tytuł=Kongresy specjalne 2018|data dostępu=2017-09-19|autor=Watchtower|opublikowany=jw2018.org|data=2017-09-10}}</ref>. W 2019 roku zaplanowano udział polskiej delegacji w kongresach międzynarodowych „Miłość nigdy nie zawodzi!” w Danii, Ekwadorze, Niemczech i Stanach Zjednoczonych<ref>{{cytuj stronę|url=https://www.jw2019.org/|tytuł=Kongresy międzynarodowe 2019|data dostępu=2018-08-08|autor=Watchtower|opublikowany=jw2018.org|data=2018-08-08}}</ref>.
=== Biuro Oddziału i Sale Zgromadzeń ===
{{Osobny artykuł|Biuro Oddziału Świadków Jehowy w Polsce}}
28 listopada 1992 roku oddano do użytku [[Biuro Oddziału Świadków Jehowy w Polsce|Biuro Oddziału w Nadarzynie]]. Na uroczystości otwarcia był obecny członek Ciała Kierowniczego Teodor Jaracz. Dzień później na specjalnym programie na warszawskim [[Hala Torwar|Torwarze]] obecni byli delegaci ze wszystkich zborów w Polsce. W polskim Biurze Oddziału mieszka i pracuje około 150 osób<ref name="jw2019">{{Cytuj stronę | url = https://www.jw2019.org/Home/OurHistory | tytuł = Nasza historia | autor = Watchtower | data = 2018-08 | opublikowany = jw2019.org | data dostępu = 2018-08-09}}</ref>
W tym też okresie oddano do użytku wiele [[Sala królestwa|Sal Królestwa]], a w późniejszych latach – także osiem [[Sala zgromadzeń|Sal Zgromadzeń]]: w Sosnowcu ([[Sala zgromadzeń#Sale Zgromadzeń w Polsce|Centrum Kongresowe]], 1999){{u|uwaga9}}, Warszawie-Ursusie (2004), Lublinie (2000), Łodzi (1999), Malborku (2002){{u|uwaga10}}<ref>{{cytuj pismo | tytuł = Kolejna Sala Zgromadzeń Świadków Jehowy w Polsce |url = http://wol.jw.org/pl/wol/d/r12/lp-p/102003070| czasopismo = [[Przebudźcie się!]] | strony = 16–19 | data = 22 stycznia 2003 | wydawca = [[Strażnica – Towarzystwo Biblijne i Traktatowe|Watch Tower Bible and Tract Society]] | issn = 1234-1169}}</ref>, w Stęszewie k. Poznania (2001), [[Sala Zgromadzeń w Skarbimierzu|Skarbimierzu]] (2000), a w 2009 roku w Mostach k. Szczecina. W Polsce działa pięć brygad budowlanych, składających się z wolontariuszy, które planują rocznie wybudować około 20 nowych Sal Królestwa i wykonać około 10 remontów generalnych.
Linia 377:
=== Działalność zagraniczna ===
Świadkowie Jehowy polskiego pochodzenia przyczynili się do rozwoju działalności wśród Polonii [[Świadkowie Jehowy w Stanach Zjednoczonych|w Stanach Zjednoczonych]] już od roku 1891{{odn|Rocznik Świadków Jehowy|1994|s=175, 176}} oraz do rozwoju dzieła m.in. na terenie obecnej [[Świadkowie Jehowy w Rosji|Rosji]] – początek XX wieku<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Rocznik Świadków Jehowy 2008 | url = http://wol.jw.org/pl/wol/d/r12/lp-p/302008006#h=17| wydawca = [[Strażnica – Towarzystwo Biblijne i Traktatowe|Towarzystwo Strażnica]] | miejsce = Nowy Jork | rok = 2008 | strony = 75–77 | isbn = 83-86930-93-4}}</ref>, [[Świadkowie Jehowy we Francji|we Francji]] – w roku 1923{{r|PolskaF}}, [[Świadkowie Jehowy w Belgii|w Belgii]]<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Rocznik Świadków Jehowy 1984 | wydawca = Towarzystwo Strażnica | miejsce = Nowy Jork | rok = 1984 | strony = 33–78 | język = en}}</ref> i [[Świadkowie Jehowy w Wielkiej Brytanii|Wielkiej Brytanii]]{{odn|Rocznik Świadków Jehowy|1994|s=179}}, w latach 20. XX wieku [[Świadkowie Jehowy na Ukrainie|na terenie dzisiejszej Ukrainy]]<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Rocznik Świadków Jehowy 2002 | url = https://wol.jw.org/pl/wol/d/r12/lp-p/302002012 | wydawca = Towarzystwo Strażnica | miejsce = Nowy Jork | rok = 2002 | strony = 118–225}}</ref>, [[Świadkowie Jehowy na Białorusi|Białorusi]]<ref>{{Cytuj książkę | autor = [[Krzysztof Biliński]] | tytuł = Hiobowie XX wieku | wydawca = Wydawnictwo A PROPOS | miejsce = Wrocław | data = 2012 | strony = 220–240 | isbn = 978-83-63306-15-1}}</ref> i [[Świadkowie Jehowy na Litwie|Litwy]], w 1927 [[Świadkowie Jehowy w Brazylii|w Brazylii]]<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Rocznik Świadków Jehowy 1973 | wydawca = Towarzystwo Strażnica | miejsce = Nowy Jork | rok = 1973 | strony = 33–78 | język = en}}</ref> oraz [[Świadkowie Jehowy w Holandii|w Holandii]]<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Rocznik Świadków Jehowy 1986 | wydawca = Towarzystwo Strażnica | miejsce = Nowy Jork | rok = 1986 | język = en}}</ref>, w latach 30. XX wieku [[Świadkowie Jehowy w Argentynie|w Argentynie]]<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Rocznik Świadków Jehowy 2001 | url = http://wol.jw.org/pl/wol/d/r12/lp-p/302001011#h=10:0-10:237| wydawca = Towarzystwo Strażnica | miejsce = Nowy Jork | rok = 2001 | strony = 152}}</ref> oraz [[Świadkowie Jehowy w Paragwaju|Paragwaju]]<ref>{{cytuj książkę | url = https://wol.jw.org/pl/wol/d/r12/lp-p/301998002#h=10| tytuł = Rocznik Świadków Jehowy 1998 | wydawca = Towarzystwo Strażnica | miejsce = Nowy Jork | rok = 1998 | strony = 214–220}}</ref>, w latach 50. XX wieku [[Świadkowie Jehowy w Izraelu|w Izraelu]]<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Rocznik Świadków Jehowy 1980 | wydawca = Towarzystwo Strażnica | miejsce = Nowy Jork | rok = 1980 | strony = 210–256 | język = en}}</ref>, w roku 1955 na [[Świadkowie Jehowy na Madagaskarze|Madagaskarze]]<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Rocznik Świadków Jehowy 2000 | url= http://wol.jw.org/pl/wol/d/r12/lp-p/302000012#h=17 | wydawca = Towarzystwo Strażnica | miejsce = Nowy Jork | rok = 2000 | strony = 228–231}}</ref>, w roku 1958 [[Świadkowie Jehowy w Ekwadorze|w Ekwadorze]]<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Rocznik Świadków Jehowy 1989 | wydawca = Towarzystwo Strażnica | miejsce = Nowy Jork | rok = 1989 | strony = 230–233 | język = en}}</ref><ref>{{cytuj książkę | tytuł = Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego | wydawca = Towarzystwo Strażnica | miejsce = Nowy Jork | strony = 301}}</ref>, w roku 1959 [[Świadkowie Jehowy na Reunionie|na Reunionie]]<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Rocznik Świadków Jehowy 2007 | url = http://wol.jw.org/pl/wol/d/r12/lp-p/302001011#h=10| wydawca = Towarzystwo Strażnica | miejsce = Nowy Jork | rok = 2007 | strony = 222–224}}</ref>, a w późniejszych latach głównie wśród Polaków mieszkających m.in. [[Świadkowie Jehowy w Australii|w Australii]], [[Świadkowie Jehowy w Austrii|w Austrii]], [[Świadkowie Jehowy na Cyprze|na Cyprze]], [[Świadkowie Jehowy w Danii|w Danii]], [[Świadkowie Jehowy w Grecji|Grecji]], [[Świadkowie Jehowy w Hiszpanii|Hiszpanii]], Holandii, [[Świadkowie Jehowy w Irlandii|Irlandii]], [[Świadkowie Jehowy w Islandii|Islandii]], [[Świadkowie Jehowy w Kanadzie|Kanadzie]], [[Świadkowie Jehowy w Luksemburgu|Luksemburgu]], [[Świadkowie Jehowy w Niemczech|Niemczech]], [[Świadkowie Jehowy w Norwegii|Norwegii]], [[Świadkowie Jehowy w Szwajcarii|Szwajcarii]] oraz [[Świadkowie Jehowy w Szwecji|w Szwecji]].
Od października 1992 roku ponad 170 pionierów z Polski wyjechało aby wspierać działalność kaznodziejską w Rosji<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Rocznik Świadków Jehowy 2008 | url = http://wol.jw.org/pl/wol/d/r12/lp-p/302008006#h=338| wydawca = [[Strażnica – Towarzystwo Biblijne i Traktatowe|Towarzystwo Strażnica]] | miejsce = Nowy Jork | rok = 2008 | strony = 204 | isbn = 83-86930-93-4}}</ref>. W 1995 roku 14 pionierów specjalnych z Polski przeniosło się do Wilna na Litwie<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Rocznik Świadków Jehowy 1996 | wydawca = [[Strażnica – Towarzystwo Biblijne i Traktatowe|Towarzystwo Strażnica]] | miejsce = Nowy Jork | rok = 1996 | strony = 51 | isbn = 83-904630-5-9}}</ref>. Polscy absolwenci Kursu Biblijnego dla Małżeństw działają także m.in. [[Świadkowie Jehowy w Bułgarii|w Bułgarii]], Irlandii, Niemczech oraz [[Świadkowie Jehowy w Słowenii|w Słowenii]]{{r|km15-03|km14-10}}. Pionierzy z Polski prowadzą działalność kaznodziejską [[Świadkowie Jehowy w Dominikanie|w Dominikanie]]<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Rocznik Świadków Jehowy 2015 | url = http://wol.jw.org/pl/wol/d/r12/lp-p/302015017| wydawca = [[Strażnica – Towarzystwo Biblijne i Traktatowe|Towarzystwo Strażnica]] | miejsce = Nowy Jork | rok = 2015 | strony = 135 | isbn =}}</ref> oraz innych krajach – głównie w 20, w których znajdują się zbory i grupy polskojęzyczne, w specjalnych kampaniach ewngelizacyjnych (m.in. [[Świadkowie Jehowy w Bośnii i Hercegowinie|w Bośnii i Hercegowinie]], [[Świadkowie Jehowy w Bułgarii|w Bułgarii]], [[Świadkowie Jehowy w Chorwacji|w Chorwacji]], [[Świadkowie Jehowy w Izraelu|w Izraelu]], [[Świadkowie Jehowy na Litwie|na Litwie]])<ref>{{Cytuj pismo | autor = Watchtower | tytuł = Specjalna kampania w Bułgarii wydaje plon | url = https://wol.jw.org/pl/wol/d/r12/lp-p/2010687| czasopismo = Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy | wydawca = [[Strażnica – Towarzystwo Biblijne i Traktatowe|Towarzystwo Strażnica]] | strony = 30–32 | issn = 1234-1150 | data = 15 września 2010}}</ref>, a także w Biurach Oddziału m.in. w [[Świadkowie Jehowy w Indiach|Indiach]]<ref>{{Cytuj stronę | tytuł = Zakończenie nauki przez 145 klasę Szkoły Gilead — Przemówienie końcowe i rozdanie dyplomów | data dostępu = 2019-04-24 | opublikowany = tv.jw.org | url = https://tv.jw.org/#pl/mediaitems/VODPgmEvtGilead/pub-jwb_201812_9_VIDEO}}</ref>.
W 2018 roku językiem polskim posługiwało się na całym świecie 127 tysięcy Świadków Jehowy{{r|NWT2018}}.
=== Telewizja JW Broadcasting ===
Świadkowie Jehowy w Polsce mieli dostęp do telewizji JW Broadcasting od maja 2015 roku z napisami<ref>{{Cytuj stronę | tytuł = JW Broadcasting – maj 2015 | data dostępu = 2017-05-01 | opublikowany = tv.jw.org | url = https://tv.jw.org/#pl/mediaitems/StudioMonthly2015/pub-jwb_201505_1_VIDEO}}</ref>, natomiast od września 2016 roku program jest przygotowywany w wersji z lektorem (z opcją wyświetlania również napisów)<ref>{{Cytuj stronę | tytuł = JW Broadcasting – czerwiec 2016 | data dostępu = 2017-05-01 | opublikowany = tv.jw.org | url = https://tv.jw.org/#pl/mediaitems/StudioMonthly2016/pub-jwb_201609_1_VIDEO}}</ref>. Od marca 2017 roku telewizja jest dostępna w polskim języku migowym dla osób niesłyszących<ref>{{Cytuj | tytuł = JW Broadcasting – marzec 2017 | data dostępu =
== Statystyki ==
Linia 504:
<ref name="zamek-lublin">{{cytuj stronę | url = http://www.zamek-lublin.pl/index.php?r=1204&l=pl&id=2495&x&PHPSESSID=5528d52a1b0a6af660783781b3fcc726 | tytuł = Muzeum na Majdanku | opublikowany = Muzeum Lubelskie w Lublinie | data = 2006-06-30}}</ref>
<ref name="Polska">{{Cytuj stronę | url = https://www.jw.org/pl/%C5%9Bwiadkowie-jehowy/na-calym-swiecie/PL/ | tytuł = Świadkowie Jehowy na całym świecie. Polska | autor = Watchtower | data = grudzień 2018 | opublikowany = [[jw.org]] | data dostępu = 2018-12-25}}</ref>
<ref name=stat2018>{{Cytuj stronę | url = https://www.jw.org/pl/publikacje/ksi%C4%85%C5%BCki/
}}
| |||