Obrona Wilna (1939): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m →18 września: ort. |
drobne redakcyjne |
||
Linia 26:
{{Kampania wrześniowa}}
{{Agresja ZSRR na Polskę 1939}}
'''Obrona Wilna 1939''' – działania wojenne prowadzone w dniach [[18 września|18]]
== Geneza ==
[[Wilno]] było przed wojną jednym z najsilniejszych ośrodków wojskowych w północno-wschodniej części [[Polska|Polski]]. Miasto wchodziło organizacyjnie w skład Dowództwa Okręgu Korpusu nr III z siedzibą w [[Grodno|Grodnie]], na czele którego w 1939 r. stał gen. bryg. [[Józef Olszyna-Wilczyński]]. Stacjonowała w nim cała [[1 Dywizja Piechoty Legionów]], część [[5 Pułk Lotniczy|5
Po wybuchu wojny dowództwo Obszaru Warownego „Wilno” podjęło prace związane z przygotowaniem miasta do obrony. Nowym dowódcą Obszaru 12 września 1939 r. został ppłk [[Tadeusz Podwysocki]], zarazem komendant wileńskiego garnizonu. 14 września do Wilna przybył zastępca dowódcy DOK nr III ds. OPL płk dypl. [[Jarosław Okulicz-Kozaryn]], który prawdopodobnie przejął faktyczne dowództwo jako najstarszy stopniem oficer. Obaj byli przekonani, że miasto powinno podjąć obronę przed wkraczającymi wojskami sowieckimi, ale raczej jako powstrzymanie pierwszego ataku, aby umożliwić ewakuację urzędów, żołnierzy i ewentualnie ludności cywilnej w stronę [[Litwa|Litwy]]. W tym celu podjęli pewne kroki, jak ściągnięcie znad granicy litewskiej [[Pułk KOP
* we wschodniej części miasta znajdowały się dwa bataliony marszowe z OZ 1 DP Leg. pod dowództwem ppłk. [[Jan Pawlik (podpułkownik)|Jana Pawlika]], bliżej nieokreślone pododdziały piechoty wzmocnione ochotnikami z PW, spieszony batalion z OZ Wileńskiej BK (na Antokolu) oraz pluton artylerii 75 mm z OZ artylerii lekkiej w Wilnie,
* w rejonie Markucia i Rossy swoje pozycje zajmował [[
* południową i południowo-zachodnią część miasta obsadzały dwa bataliony, na czele których stał komendant RKU Wilno-Powiat ppk [[Stanisław Szyłeyko]] oraz drużyny ochotników z PW, pełniące warty przy magazynach wojskowych na Burbiszkach,
* kierunek zachodni i północny ubezpieczały pozostałe bataliony
* w rejonie śródmieścia rozmieszczona była [[20 Bateria Artylerii Przeciwlotniczej|20 bateria artylerii przeciwlotniczej]] (4 ckm plot); druga bateria znajdowała się u północnego wylotu mostu Zielonego,
* w domu akademickim na Górze Bouffałowej kwaterował słabo uzbrojony batalion studencki, ale jego część po południu 18 września wyjechała z miasta w kierunku granicy litewskiej,
* w okolicach dworca kolejowego stacjonowały różne luźne pododdziały, m.in. kolejarskiego PW oraz niewielka grupa por. Świdy wzmocnione improwizowanym pociągiem pancernym zbudowanym przez kolejarzy.
W sumie były więc to siły, które można przeliczyć na ok. dziesięć batalionów piechoty (ok. 6,5 tys. uzbrojonych żołnierzy) z
18 września dowódca wojsk Frontu Białoruskiego komandarm II rangi [[Michaił Kowalow]] wydał rozkaz dotyczący opanowania Wilna. Miasto zdobywać miały dwie grupy bojowe sformowane przez 3 i 11 Armie. Z 3 Armii wydzielono grupę bojową pod dowództwem [[kombrig]]a [[Piotr Achlustin|Piotra Achlustina]] w składzie: 24 Dywizja Kawalerii wzmocniona 22 i 25 Brygadą Pancerną z zadaniem uderzenia na miasto z północnego wschodu. Natomiast grupa bojowa 11 Armii pod dowództwem kombriga S. P. Zybina w składzie: 36 Dywizja Kawalerii wzmocniona 6 Brygadą Pancerną otrzymała zadanie uderzenia na Wilno z południowego wschodu. Całe miasto miało być opanowane do wieczora 18 września. Jednakże wobec dużych odległości grup bojowych od Wilna (ok. 80 km), trudności z zaopatrzeniem w paliwo dla czołgów i mechanicznych środków transportu oraz przesadnymi ocenami możliwości obrońców Wilna, termin opanowania miasta przesunięto na rano 19 września.
Linia 46 ⟶ 47:
Całość polskiej załogi była improwizowana:
* 3 bataliony marszowe Ośrodka Zapasowego [[1 Dywizja Piechoty Legionów|1 Dywizji Piechoty Legionów]]
* 3 bataliony [[Pułk KOP
* batalion spieszony Ośrodka Zapasowego [[Wileńska Brygada Kawalerii|Wileńskiej Brygady Kawalerii]]
* batalion wartowniczy, batalion studencki, batalion zbiorczy i inne luźne pododdziały w tym również ochotnicze drużyny przysposobienia wojskowego z [[Politechnika Wileńska|Politechniki Wileńskiej]], kolejarze z kolejarskiego przysposobienia wojskowego
Linia 67 ⟶ 68:
=== 18 września ===
18 września po godzinie 17 do płk. J. Okulicza-Kozaryna dotarły oficjalne meldunki o pojawieniu się od strony [[Oszmiana|Oszmiany]] pierwszych sowieckich pododdziałów pancernych. Były to czołgi z 7 i 8
Tymczasem sowieckie oddziały pancerne, które podeszły do miasta, miały za zadanie dotrzeć do mostu Zielonego i zablokować Wilno od strony zachodniej. Jeden z pododdziałów 8
=== 19 września ===
Tymczasem dowództwo Frontu Białoruskiego naciskało, aby jak najszybciej zdobyć Wilno. W rezultacie zostały sformowane dodatkowe oddziały szybkie, które weszły do miasta nad ranem 19 września. O 5 rano pierwsza weszła do Wilna grupa rozpoznawcza pod dow. st. lejt. Akułowa z 25. Brygady Czołgów<ref name=magnuski>{{Cytuj książkę | nazwisko=Magnuski | imię=Janusz | autor= | autor link=Janusz Magnuski |nazwisko2=Kołomijec |imię2=Maksym | inni= | tytuł=Czerwony Blitzkrieg: wrzesień 1939. Sowieckie wojska pancerne w Polsce | data=1994 | wydawca=„Pelta” | miejsce=Warszawa | isbn=83-85314-03-2 | strony=66-73}}</ref>.
Były to: ok. 700-osobowa grupa piechoty na ciężarówkach mjr. Szachiriewa oraz dwa zmotoryzowane oddziały wydzielone z 42
Następnie ruszyły bataliony 6. Brygady Pancernej, kierując się na oba mosty na Wilii, które zostały wkrótce zdobyte. Do zwalczania gniazd karabinów maszynowych ustawionych na dachach i strychach Rosjanie z powodzeniem wykorzystali czołgi artyleryjskie<ref name=magnuski/>. W rejonie mostu Zielonego polscy obrońcy zniszczyli samochód pancerny [[BA-10]], a idący z pomocą pluton czołgów stracił jeszcze 1 czołg. W godzinach rannych pod Wilno podeszła również 7 Dywizja Kawalerii kombriga [[Fiodor Kamkow|Fiodora Kamkowa]], która po zakończeniu walk sprawowała nadzór nad polskimi jeńcami do czasu przybycia jednostek [[NKWD]].
|