Aeroskop: Różnice pomiędzy wersjami

'''Aeroskop''' ([[Język angielski|ang.]] i [[Język francuski|fr.]] ''Aeroscope'') – pierwsza na świecie ręczna [[kamera filmowa]] o [[Automat|napędzie automatycznym]] ze [[Stabilizator obrazu|stabilizacją obrazu]], skonstruowana w 1908 przez [[Polacy|polskiego]] wynalazcę i konstruktora, [[Kazimierz Prószyński|Kazimierza Prószyńskiego]]{{r|Jewsiewicki64}}. Ze względu na swoje zalety, takie jak: prostota obsługi, mobilność oraz niezależny system zaopatrzenia w energię, kamera ta przyczyniła się bezpośrednio do rozwoju wczesnych [[Film dokumentalny|filmów dokumentalnych]], przyrodniczych oraz [[reportaż]]y. Konstruktor nakręcił nią m.in. w 1911 w [[Londyn]]ie koronację króla [[Jerzy V|Jerzego V]]{{r|Jewsiewicki68}}{{r|MlodyTechnik}}, zapoczątkowując tym samym polski film dokumentalny oraz reportaż filmowy.

Aparat został skonstruowany przez Kazimierza Prószyńskiego w roku 1908 jako prototyp kamery reporterskiej. Opatentowany został najpierw we Francji (patent nr 408.435 z 22 stycznia 1909){{r|Jewsiewicki}}, a potem w 1910 w Wielkiej Brytanii (patent numer 1.032.956){{r|Motography}}. W 1911 urządzenie zostało również opatentowane przez konstruktora w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]]. Pierwsza publiczna prezentacja urządzenia odbyła się 27 grudnia 1910 w [[Paryż]]u, na posiedzeniu [[Francuska Akademia Nauk|Francuskiej Akademii Nauk]]. Aparat prezentował profesor fizyki oraz laureat [[Nagroda Nobla|nagrody Nobla]] z roku 1908, [[Gabriel Lippmann]]{{r|Jewsiewicki64}}. Kolejna publiczna prezentacja kamery, podczas której Kazimierz Prószyński wygłosił również referat na jej temat, odbyła się we Francuskim Stowarzyszeniu Fizycznym 6 stycznia 1911. Pierwsza publiczna prezentacja aeroskopu w Wielkiej Brytanii odbyła się jeszcze tego samego roku w londyńskim [[Hyde Park]]u. Aby zademonstrować zalety żyroskopu, który eliminował drgania w czasie kręcenia materiału zdjęciowego, a także mobilność kamery, konstruktor filmował jadąc konno{{r|Jewsiewicki67}}.

Aeroskop używany był powszechnie przez profesjonalnych reporterów od 1910 do lat 30. XX stulecia. Filmowcy wykorzystywali go do 1935, kiedy to zaczął się upowszechniać film dźwiękowy{{r|Stefanczyk}}. W tym czasie powstawały również nowe kamery o napędzie sprężynowym, jak [[Eyemo]] i potem [[Bolex]], oraz szereg konstrukcji o napędzie elektrycznym. Nastąpił rozwój [[Akumulator elektryczny|akumulatorów]] oraz powstawały kamery, które były nimi zasilane. Prószyński z czasem zmienił napęd swojej kamery z pneumatycznego na elektryczny, wyposażając ją w akumulator. W dwudziestoleciu międzywojennym pojawiło się jednak wiele innych urządzeń tego typu i aeroskop powoli wychodził z użycia. Według niektórych źródeł pojedyncze egzemplarze ulepszonego aeroskopu jeszcze na początku [[II wojna światowa|II wojny światowej]] stosowane były przez brytyjskich operatorów wojskowych.

Urządzenie zamykane było w drewnianym futerale z zamocowaną na górze skórzaną rączką służącą do przenoszenia. Aparat umieszczony był w drewnianej, pudełkowatej, prostopadłościennej obudowie o wymiarach: 21,6 cm wysokości, 30 cm długości oraz 15,2 cm szerokości. Wraz z zainstalowaną rolką taśmy filmowej jego masa nieznacznie przekraczała 6 kg. Wnętrze kamery podzielone było na dwie komory, z których jedna zawierała mechanizm, silnik oraz żyroskop, a druga – zasobnik na film. Na szczycie obudowy umocowany był zawór służący do pompowania powietrza, wskaźnik ciśnienia, wizjer oraz celownik. Z lewej strony znajdował się wskaźnik szybkości oraz zawór powietrza{{r|Talbot54}}. Mechanizm urządzenia wykonany był ze [[stal]]i oraz [[mosiądz]]u, którego użyto m.in. do wykonania zbiorników na powietrze.

W latach 1911–1912 w związku z postępem technicznym, jaki dokonał się w urządzeniach napędzanych [[Prąd elektryczny|prądem elektrycznym]], Prószyński dokonał zmian modernizujących swoją kamerę. Ze względu na lekkie opóźnienia napędu pneumatycznego, jakie ujawniły się w czasie użytkowania kamery, oraz rozwój technologiczny konstruktor zdecydował się na całkowitą wymianę zasilania kamery na zasilanie elektryczne. Pojawił się wówczas problem zaopatrzenia urządzenia w energię podczas zdjęć w terenie. Prószyński postanowił zastosować akumulator zasilający kamerę, umieszczony w aluminiowym plecaku. Przeróbki wykonał, na zlecenie wynalazcy, inżynier [[Marian Sitkiewicz]] z Warszawy{{r|Jewsiewicki71}}. W 1917 powstał również wariant aeroskopu dostosowany do wykonywania zdjęć lotniczych.

Kolejną innowacją, jaka usprawniała wykonywanie filmów, był automatyczny sposób działania mechanizmu. W przeciwieństwie do ówczesnych kamer napędzanych korbką, aeroskop uruchamiany był jedynie naciśnięciem guzika. Cały proces rejestracji materiału przebiegał od tego momentu samoczynnie, pozwalając operatorowi skupić się podczas pracy wyłącznie na obrazie oraz parametrach ekspozycji taśmy filmowej. Była to pierwsza na świecie kamera oferująca tego typu rozwiązanie. Urządzenie było również bardzo ciche w działaniu oraz słynęło z prostoty i niezawodności. Niewątpliwą zaletą był również fakt, że rolki filmu zamknięte były w kasetkach, co umożliwiało zmianę filmu w świetle dziennym, bez zagrożenia [[naświetlenie|prześwietleniem]] nakręconego materiału zdjęciowego. Wadą był [[Ergonomia|nieergonomiczny]] pudełkowaty kształt, na który narzekali operatorzy aeroskopu.

Pierwsze filmy reklamowe kamery zrobione w celu pokazania jej możliwości wykonał sam konstruktor. Oprócz filmów kręconych podczas pokazów publicznych Prószyński nagrał w dniu 22 czerwca 1911 w Londynie reportaż z koronacji króla [[Jerzy V|Jerzego V]]{{r|Jewsiewicki68}}{{r|MlodyTechnik}}. Konstruktor wykonał również aeroskopem część filmów kręconych w Warszawie, zapoczątkowując [[Kinematografia polska|historię polskiej kinematografii]].

Zalety urządzenia, pozwalającepozwalającego robić zdjęcia w dowolnym miejscu i czasie, docenili wkrótce reporterzy. Kamer tych używali podczas pracy reporterskiej zawodowi filmowcy z profesjonalnych [[Wytwórnia filmowa|wytwórni filmowych]], jak francuskiej [[Gaumont]], angielskich [[Pathé News]], [[British Movietone]], a później także amerykańskich [[Tropical Budget]] oraz [[Paramount Pictures]]{{r|Orna86}}. Aeroskop wykorzystywany był m.in. przez reporterów podczas kręcenia zdjęć w czasie [[Wojny bałkańskie|wojen bałkańskich]] w roku 1912{{r|Orna86}}.

[[Frederick Talbot]] w swojej książce wydanej w 1912 w Londynie pt. ''Moving pictures'', jako główne zalety aeroskopu wymienia prostotę użytkowania, mobilność oraz swobodę w trakcie nagrywania{{r|Talbot308}}: