Wikipedia

Język słoweński: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej)
drobne redakcyjne, wikizacja
Linia 18:
| język=słoweński|przymiotnik2=słoweńskiego|wikisłownik=Język słoweński
}}
'''Język słoweński''' (słoweń. {{k|sl|slovenski jezik}} lub {{k|sl|slovenščina}}) – [[języki południowosłowiańskie|język południowosłowiański]], [[Język urzędowy|urzędowy]] w [[Słowenia|Słowenii]] i jeden z [[języki w Unii Europejskiej|oficjalnych języków Unii Europejskiej]]. Posługuje się nim ok. 2,4 mln osób, z czego większość stanowią mieszkańcy Słowenii, a także terenów przygranicznych w [[Austria|Austrii]] i we [[Włochy|Włoszech]].▼
 
▲'''Język słoweński''' ({{k|sl|slovenski jezik}} lub {{k|sl|slovenščina}}) – [[języki południowosłowiańskie|język południowosłowiański]], [[Język urzędowy|urzędowy]] w [[Słowenia|Słowenii]] i jeden z [[języki w Unii Europejskiej|oficjalnych języków Unii Europejskiej]]. Posługuje się nim ok. 2,4 mln osób, z czego większość stanowią mieszkańcy Słowenii, a także terenów przygranicznych w [[Austria|Austrii]] i we [[Włochy|Włoszech]].
 
== Klasyfikacja ==
Linia 52 ⟶ 51:
Słoweński jest najbogatszym w dialekty językiem z grupy słowiańskiej. Ma on 46 narzeczy o różnym stopniu podobieństwa, uporządkowanych w 7 grup: dialekty karynckie, przymorskie, rowtarskie, goreńskie, doleńskie, styryjskie i panońskie. Pomimo, że wymowa i akcent różnią się bardzo w poszczególnych dialektach, wzajemne zrozumienie nie sprawia większych problemów użytkownikom różnych narzeczy. Standardowy słoweński jest używany głównie w wystąpieniach publicznych i przy uroczystych, oficjalnych okazjach.
 
Dialekty [[Dialekt prekmurski|prekmurski]] i [[Dialekt rezjański|rezjański]], najbardziej odbiegające od oficjalnegoogólnonarodowej słoweńskiegosłoweńszczyzny, zostałyprzeszły znormalizowaneproces [[standaryzacja językowa|normalizacji]]. Użytkowników tych dwóch dialektów najtrudniej zrozumieć, co wymaga często posiłkowania się słoweńskim ogólnym. Pozostałe dialekty są wzajemnie zrozumiałe, o ile użytkownicy powstrzymują się od nadmiernego używania [[regionalizm (językoznawstwo)|regionalizmów]].
 
[[Regionalizm (językoznawstwo)|Regionalizmy]] ograniczają się głównie do wyrażeń kulinarnych i rolniczych, są jednak wyjątki. Część zapożyczeń tak silnie zakorzeniła się w lokalnych narzeczach, że ich użytkownicy mają poważne problemy z zastąpieniem ich zwrotami zeże [[język standardowy|standardowej]] odmiany standardowegojęzyka słoweńskiego (przykładowo, odpowiednikiem słowa ''kovter'', oznaczającego kołdrę, jest w standardowym słoweńskim ''prešita odeja'', słowo w praktyce nigdy nie używane w [[język mówiony|mowie]]). W zachodnich dialektach występują liczne [[kalka (językoznawstwo)|kalki]] i zapożyczenia z języka [[język włoski|włoskiego]], podczas gdy we wschodnich narzeczach spotykane są liczne [[germanizm]]y, będące pozostałością niemieckiego panowania. Używanie takich słów jest niewskazane nawet w języku potocznym, ponieważ utrudnia wzajemne zrozumienie pomiędzy użytkownikami różnych dialektów.
 
Co ciekawe, w terminologii technicznej używa się wyłącznie [[język niemiecki|niemieckich]] i, w nowszych naukach, [[język angielski|angielskich]] zapożyczeń, które są wspólne dla wszystkich dialektów. Użycie takich słów jest jednak niedopuszczalne w standardowym słoweńskim. Przykładowo, powszechnie śrubokręt nazywa się ''šraufenciger'' (z niem. ''Schraubenzieher'', w standardowym słoweńskim – ''izvijač''), wiertarkę ''pormašina'' (z niem. ''Bohrmaschine'', w języku standardowym ''vrtalni stroj''), a serwer ''server'' (z ang. ''server'', w języku standardowym ''strežnik'').
Linia 156 ⟶ 155:
 
== Zapis ==
Współczesny [[alfabet słoweński]] (słowsłoweń. ''{{k|sl|abeceda''}}) wywodzi się z [[alfabet chorwacki|alfabetu chorwackiego]], opracowanego w połowie lat 40. XIX wieku przez [[Ljudevit Gaj|Ljudevita Gaja]] na podstawie [[alfabet czeski|alfabetu czeskiego]]. Wcześniej pisownia języka słoweńskiego była nieuregulowana.
 
System używa wyłącznie liter [[alfabet łaciński|alfabetupisma łacińskiego]] z dodatkowymi literami diakrytyzowanymi ''č'', ''š'' i ''ž''. Gdy jest to konieczne, w tekstach mogą pojawić się także [[znaki diakrytyczne]] oznaczające akcent. Jedna litera lub dwuznak w języku słoweńskim oznacza zazwyczaj ten sam fonem (wyjątkiem są litery ''e'' i ''o'').
 
Litery alfabetu słoweńskiego:
Linia 209 ⟶ 208:
Oficjalnym słownikiem współczesnego języka słoweńskiego, przygotowanym również przez SAZU, jest ''Slovar slovenskega knjižnega jezika''. Został opublikowany w 5 tomach w latach [[1970]]-[[1991]] i zawiera ponad 100 tysięcy haseł. W latach 90. XX wieku opracowano elektroniczną wersję słownika, która jest dostępna w internecie.
 
SAZU uważa ''Slovenski pravopis'' za [[preskryptywizm (językoznawstwo)|normatywne]] źródło zasad języka słoweńskiego. Jeśli hasła ze słowników ''Slovenski pravopis'' i ''Slovar slovenskega knjižnega jezika'' różnią się, za [[norma językowa|normę]] uznaje się formę podawaną przez ''Slovenski pravopis''.
 
== Zobacz też ==
* [[językiliteratura słowiańskiesłoweńska]]
* [[alfabet słoweński]], [[literatura słoweńska]]
* [[dialekt prekmurski]], [[dialekt rezjański]]
 
{{Języki słowiańskie}}
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Język_słoweński”