Wikipedia

Jan Kościelecki (zm. 1600): Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Mathiasrex (dyskusja | edycje)
345 374 edycje
kat., drobne merytoryczne
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
Boty
391 469 edycji
m Bot poprawia linkowania związane z osiedlami Bydgoszczy i dokonuje innych popawek redakcyjnych.
Linia 22:
 
== Życiorys ==
Urodził się około 1544 r. Był drugim synem [[Jan Janusz Kościelecki (zm. 1564)|Janusza]], [[wojewodowie sieradzcy|wojewody sieradzkiego]], starosty generalnego wielkopolskiego, [[Starostowie bydgoscy|starosty bydgoskiego]] i Gertrudy Danaborskiej. Wraz z bratem Stanisławem podjął w 1556 r. studia na [[Europejski Uniwersytet Viadrina|uniwersytecie]] we [[Frankfurt nad Odrą|Frankfurcie nad Odrą]]. Latem 1557 r. uczestniczył w [[Wojnawojna litewsko-rosyjskamoskiewska (1558–1570)|wyprawie poswolskiej]]. Potem studiował w uniwersytetach w [[Wittenberga|Wittenberdze]] (1559), [[Lipsk]]u (1560) i [[Bolonia|Bolonii]] (1564). Jego pobyt i studia w protestanckich uczelniach niemieckich budziły zaniepokojenie w kołach katolickich. Posądzano go nawet o przyjęcie wyznania luterańskiego.
 
Po śmierci stryja [[Andrzej Kościelecki (wojewoda poznański)|Andrzeja]], wojewody poznańskiego, otrzymał 15 kwietnia 1565 r. nominację na stanowisko [[Starostowie bydgoscy|starosty bydgoskiego]]. W 1569 roku posłował z województwa poznańskiego na [[Unia lubelska|sejm lubelski]]. Był sygnatariuszem aktu unii lubelskiej 1569 roku<ref>Volumina Legum, t. II, Petersburg 1859, s. 88.</ref>. W 1572 r. otrzymał kasztelanię [[Biechowo (województwo wielkopolskie)|biechowską]]. Po śmierci [[Zygmunt II August|Zygmunta Augusta]] był zwolennikiem kandydatury [[Henryk III Walezy|Henryka Walezego]] i podpisał akt jego obioru w 1573 r. Po podwójnej elekcji w 1575 był obok Potulickiego, kasztelana przemyskiego, jedynym senatorem obecnym na sejmiku w [[Środa Wielkopolska|Środzie]] w styczniu 1576 r. Apelował wówczas do prymasa o zgodę. Nieco później na sejmie koronacyjnym pomawiano go nawet o zajmowanie stanowiska neutralistycznego.
 
26 sierpnia 1584 r. otrzymał kasztelanię [[Międzyrzecz|międzyrzecką]]. Po obiorze [[Zygmunt III Waza|Zygmunta III]] sejmik średzki z września 1587 r. nakazał mu, by ruszył zbrojnie ku granicy i bronił arcyksięciu [[Maksymilian III Habsburg|Maksymilianowi]] wstępu do Polski. W związku z tym zwołał [[pospolite ruszenie]] województwa poznańskiego pod [[Jutrosin]] (październik 1587), gdzie też postanowiono iść wraz z wojewodą kaliskim pod [[Piotrków Trybunalski|Piotrków]] do króla [[Zygmunt III Waza|Zygmunta III]]. Był posłem na [[sejm pacyfikacyjny]] w 1586 r. W 1589 roku był sygnatariuszem ratyfikacji [[Traktat bytomsko-będziński|traktatu bytomsko-będzińskiego]] na sejmie pacyfikacyjnym<ref>Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae, wydał Maciej Dogiel, t. I, Wilno 1758, s. 238.</ref>. W sierpniu 1590 r. brał udział w rokoszowym zjeździe części szlachty wielkopolskiej w [[Koło (województwo wielkopolskiemiasto)|Kole]] i jeździł stamtąd w poselstwie do króla. Na sejmiku nadzwyczajnym 1 października 1594 r. został wybrany w skład delegacji, mającej odwieźć królowi pieniądze na obronę od [[Tatarzy|Tatarów]]. Sejm warszawski w 1596 r. wyznaczył go na deputata z senatu do odbierania [[Kwarta (podatek)|kwarty]].
 
Jan Kościelecki prowadził działalność w otoczeniu dworu monarszego, m.in. towarzyszył [[Zygmunt II August|Zygmuntowi Augustowi]] w podróży we Włoszech oraz [[Stefan Batory|Stefanowi Batoremu]] w Gdańsku podczas tłumienia buntu mieszczan. Od stycznia do marca 1577 r. przez trzy miesiące gościł [[Stefan Batory|Stefana Batorego]] na [[Zamek w Bydgoszczy|bydgoskim zamku]], gdzie monarcha urządził swoją zimową siedzibę, aby kontrolować z bliska konflikt z [[Gdańsk]]iem.
 
Uczestniczył w zjeździe części szlachty województw wielkopolskich w [[Koło (miasto)|Kole]] [[10 sierpnia]] [[1590]] roku<ref>Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego. T. 1, (1572-1632). Cz.1, 1572-1616, Poznań 1957, s. 103.</ref>.
 
Jan Kościelecki zmarł na [[Zamek w Bydgoszczy|zamku bydgoskim]] 2 kwietnia 1600 r. Pochowano go w [[Kościół pobernardyński Najświętszej Maryi Panny Królowej Pokoju w Bydgoszczy|kościele bernardynów]] w Bydgoszczy. W tym kościele niegdyś znajdowało się epitafium poświęcone jego pamięci.
Linia 44:
Starosta popierany przez część [[patrycjat (średniowiecze i nowożytność)|patrycjatu]] bydgoskiego, rozpoczął na dworze królewskim starania o unieważnienie otrzymanego przez miasto przywileju. Doprowadziło to do wydania przez króla kolejnego przywileju (7 czerwca 1570 r.) przywracającego staroście dawniejsze uprawnienia w zakresie wyboru burmistrza i rajców. Jednak ostateczne rozstrzygnięcie przyniósł dopiero wyrok sądu królewskiego z 4 września 1570 r., który był korzystny dla samorządu miejskiego. Na mocy wyroku sądowego pospólstwo miasta miało prawo corocznie wybierać 16 kandydatów, spośród których starosta był zobowiązany mianować burmistrza i rajców. Ponadto wybierano 16 kandydatów, a z nich starzy i nowi rajcowie mianowali ośmiu ławników.
 
Zimą 1577 r. Jan Kościelecki podejmował króla [[Stefan Batory|Stefana Batorego]], który zatrzymał się na [[Zamek w Bydgoszczy|zamku bydgoskim]]. Pobyt Batorego w [[Bydgoszcz]]y zaowocował wystawieniem szeregu przywilejów dla [[Bydgoszcz]]y i [[Fordon (dzielnica BydgoszczyBydgoszcz)|Fordonu]], spośród których szczególne znaczenie miały postanowienia w sprawie wolności żeglugi na [[Brda|Brdzie]].
 
W okresie walki o tron królewski między [[Zygmunt III Waza|Zygmuntem III Wazą]], a [[Maksymilian III Habsburg|Maksymilianem Habsburgiem]] Bydgoszcz odmówiła zapłacenia podatków, uchwalonych przez szlachtę kujawską na sejmiku radziejowskim. Miasto zostało pozwane przed sąd grodzki przez instygatora, który przedstawił pismo starosty Kościeleckiego, grożącego mieszczanom surowymi karami pieniężnymi za odmowę zapłacenia podatków. Ostatecznie władze miejskie w wyniku zakulisowych rokowań, zgodziły się na zapłacenie poboru.
 
Jan Kościelecki rozwinął żywą działalność gospodarczą i przyczynił się do wzrostu znaczenia [[Bydgoszcz]]y i [[Starostowie bydgoscy|starostwa bydgoskiego]] w końcu [[XVI wiek]]u. W czasie jego urzędowania [[Zygmunt III Waza]] przeniósł miejsce pobierania cła na [[Wisła|Wiśle]] z [[Biała Góra (województwo pomorskie)|Białej Góry]] nad [[Nogat]]em do [[Fordon (dzielnica BydgoszczyBydgoszcz)|Fordonu]] (1594). W tym samym czasie zaczęła funkcjonować [[Mennica w Bydgoszczy|mennica bydgoska]]. Starosta prowadził również działalność osadniczą, obsadzając pustki kolonistami olęderskimi. Pierwsi [[olędrzy]] osiedli w 1594 r. [[Przyłubie (województwo kujawsko-pomorskie)|Przyłubiu]], a do 1600 r. starosta osadził kolejne rodziny holenderskie na nizinie nadwiślańskiej między [[Solec Kujawski|Solcem Kujawskim]], a ujściem [[Brda|Brdy]] ([[Otorowo (województwo kujawsko-pomorskie)|Otorowo]], [[Łęgnowo]], Fordonek).
 
Dbał o rozwój gospodarczy miasta i starostwa, jak również o rozwój kultury. W 1574 r. przeznaczył całoroczne dochody z tartaku na potrzeby [[Biblioteka Bernardynów w Bydgoszczy|biblioteki bernardynów]] oraz ozdobienie wnętrz [[Kościół pobernardyński Najświętszej Maryi Panny Królowej Pokoju w Bydgoszczy|kościoła konwentualnego bernardynów]]. Jego żona Dorota przyczyniła się natomiast do ufundowania bractwa św. Anny w tamtejszym kościele. 3 października 1569 r. starosta zatwierdził statut cechu piekarzy, 31 stycznia 1591 r. statut cechu sterników, zaś przed 1600 r. cechu bednarzy.
Linia 75:
[[Kategoria:Absolwenci i studenci Uniwersytetu w Lipsku]]
[[Kategoria:Absolwenci i studenci Uniwersytetu w Wittenberdze]]
[[Kategoria:Elektorzy Henryka III Walezego]]
[[Kategoria:Kasztelanowie biechowscy]]
[[Kategoria:Kasztelanowie międzyrzeccy]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Kościelecki_(zm._1600)”