Katedra Notre-Dame w Paryżu: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m drobne techniczne, WP:SK |
rozwinięcie |
||
Linia 86:
Najniższą kondygnację fasady stanowią trzy [[portal]]e zatopione w wysuniętej do przodu ścianie. Ponad nimi znajduje się [[galeria królewska]], element charakterystyczny dla gotyckich katedr francuskich. Przedstawia ona 28 [[Stary Testament|starotestamentowych]] królów [[Starożytny Izrael|Izraela]]{{r|paristoric}}. Powyżej, oś fasady akcentowana jest rozetą, nad którą cięgnie się pas galerii [[maswerk]]owej. Najwyższy poziom tworzą szczyty wież, których szerokość determinowana jest poprzez podwójne obejście. Delikatnie wysunięte [[Skarpa (architektura)|przypory]] wież są niejako wchłaniane przez ścianę parteru{{r|:0}}.
=== Portale ===
Portal [[Święta Anna|Św. Anny]], znajdujący się pod prawą (południową) wieżą, częściowo został wykonany z rzeźb pochodzących ze starszego kościoła. Pierwotnie, będąc częścią kościoła wybudowanego w IV wieku, poświęcony był Matce Boskiej. [[Spolium|Spolia]], o których mowa to pole łuku, górne [[nadproże]] drzwi i 52 kamienie łuku. Stary maryjny portal po prowadzonej od lat 20. XII wieku restauracji, włączeniu go do fasady Notre Dame oraz licznym dodatkom zyskał nowe znaczenie ikonograficzne. W centralnej części [[Tympanon|tympanonu]] znajduje się Matka Boska siedząca na tronie pod [[Baldachim|baldachimem]] i trzymająca na łonie Dzieciątko, a po jej bokach stoją dwa anioły. Za aniołami po lewej i prawej stronie znajdują się odpowiednio: biskup z siedzącym i piszącym [[Akolita|akolitą]], oraz klęczący król. Przypuszcza się, że są to wizerunki Germanusa - świętego biskupa Paryża, oraz króla Childeberta - istotnej postaci dla powstania katedry. W nadprożu odnajdujemy, poczynając od lewej, pierwszego proroka [[Izajasz|Izajasza]], który głosił nadejście [[Pomazaniec|Mesjasza]], następnie sceny Zwiastowania i Nawiedzenia. W odgraniczonej przestrzeni za umiejscowionym centralnie łóżkiem rozgrywa się scena Narodzin z [[Józef z Nazaretu|Józefem]], wyglądającym na znudzonego, a za jego plecami Objawienie pasterzom. Kolejnymi postaciami są siedzący na ławce i pogrążeni w trwodze faryzeusz i uczony w piśmie, następnie tronujący Herod, a w skrajnie prawej części dostrzec można sylwetki Trzech Króli i ich koni<ref name=":02">{{Cytuj |autor = |autor r = Uwe Geese |redaktor = Rolf Toman |rozdział = Rzeźba gotycka Francji, Włoch, Niemiec i Anglii |tytuł = Sztuka gotyku. Architektura, rzeźba, malarstwo. |data = 1998 |isbn = 3-8290-5764-4 |wydawca = Könemann Verlagsgesellschaft mbH |s = 306-312}}</ref>.
Środkowy portal fasady przedstawia scenę [[Sąd Ostateczny|Sądu Ostatecznego]]. Jego powstanie przypada na początek XIII wieku i jest odpowiedzią na czas wielkich herezji i masowych ruchów [[Kacerstwo|kacerskich]] ogarniających ówczesną Europę. Program rzeźbiarski całego założenia charakteryzuje się jasnym i przejrzystym uporządkowaniem mowy obrazów, jakie tworzą poszczególne rzeźby. Celem założenia było trafienie do niepiśmiennych adresatów. W centrum górnego poziomu tympanonu widzimy sylwetkę Jezusa Chrystusa siedzącego na tronie sędziego. Na skraju tego samego poziomu znajdują się, po prawej - figura Maryi, a po lewej - św. Jana, oboje klęcząc wstawiają się za grzeszną ludzkością. Postaci te są oddzielone od Chrystusa aniołami, których sylwetki, trzymając w rękach krzyż, gwoździe i włócznie, wysuwają na pierwszy plan temat męki. Chrystus pokazuje swe rany w geście uniesionych dłoni. Jawi się jako Zbawiciel. Tronuje on nad niebiańską [[Jerozolima|Jerozolimą]] z [[Apokalipsa św. Jana|Apokalipsy św. Jana]] (12,2) o czterech wieżach, które reprezentują cztery żywioły i czterech ewangelistów. Chrystus wspiera swe stopy na rozpostartej nad miastem tęczy. Poniżej odbywa się ważenie dusz. Grzesznicy pozbawieni skruchy zostają posłani do piekieł. W archiwolcie po prawej widzimy strącenie jednego z nich. Posłuszni objawionym przez Kościół dogmatom mogą mieć nadzieję na zbawienie. Udają się oni na łono Abrahama, które wskazuje anioł po lewej stronie pierwszej archiwolty. Na ościeżach stoją apostołowie zwróceni w stronę przedstawionego na ''[[trumeau]]'' nauczającego Chrystusa. Przedstawienia cnót i grzechów można dostrzec na biegnących poniżej dwóch rzędach [[Relief|reliefów]], a na filarach drzwi znajdziemy postaci panien mądrych i głupich. Nadproże drzwi zrekonstruowane w XIX wieku prezentuje przebudzenie zmarłych na głos anielskiej trąby. Z grobów powstają wszyscy ludzie, bez znaczenia do jakiego stanu należeli za życia. Anioły w pozach widzów obserwują zdarzenia na dwóch pierwszych archiwoltach obramujących tympanon. Każdy z nich ma indywidualną mimikę twarzy, przeżywa sytuację w odmienny sposób, ich postawy i gesty nie powtarzają się<ref name=":02" />.
Portal Koronacji Maryi znajduje się po północnej stronie fasady (po lewej). Ikonografię jego tympanonu należy czytać od dołu do góry. Nad ''[[trumeau]]'' ze stojącą Matką Boską pojawia się daszek nad [[Arka Przymierza|Arką Przymierza]], po bokach którego widnieją postaci siedzących patriarchów i królów. Arka Przymierza symbolizuje starotestamentową zapowiedź przyjęcia Maryi do nieba. Powyżej obserwujemy wniebowzięcie jej cielesnej postaci, a na samej górze anioły koronują Maryję. W ościeżach pojawią się sylwetki lokalnych świętych<ref name=":02" />.{{Zobacz kategorię|Kategoria:Pochowani w katedrze Notre-Dame w Paryżu}}
== Pożar 15 kwietnia 2019 ==
| |||