Językoznawcy teoretycy stoją przeważnie na stanowisku, że język stanowi własność jego rodzimych użytkowników, postrzegając go jako zjawisko kognitywne, kształtujące się w ludzkim umyśle{{odn|Milroy|2007|s=135–136}}. Zakłada się, że każda forma mowy, jestbez zwzględu naturyna systememstatus opartymspołeczny najej skomplikowanych prawidłachużytkowników, istniejącychstanowi niezależniez odnatury statusu[[system społecznegojęzykowy|system]] jejoparty użytkownikówna iskomplikowanych prawidłach, funkcjonujących nawetniezależnie przyod brakuistnienia wypracowanej formypostaci pisanej lubi formalnieoficjalnej regulowanej[[kodyfikacja normy(językoznawstwo)|kodyfikacji]]{{odn|Kapović|Starčević|Sarić|2016|s=56–57}}. Ideologia języka standardowego nakazuje natomiast traktować język jako twór zarządzany przez autorytatywne gremia (zwykle bliżej nieokreślone), odgórnie ustalające zasady poprawnościowe i dyktujące je użytkownikom. W kulturach zdominowanych przez tę ideologię spotyka się przekonanie, że wiedza językowa przyswojona w sposób naturalny jest niedoskonała, a o nabywaniu faktycznej znajomości języka zaczyna się mówić dopiero na etapie formalnej edukacji. Skodyfikowana postać języka utożsamiana jest wówczas z nim samym, przez co znajomość języka zrównywana jest z umiejętnością operowania wzorcami języka standardowego, narzucanymi zewnętrznie przez wydawnictwa normatywne ([[gramatyka normatywna|gramatyki]], [[słownik]]i itd.){{odn|Milroy|2007|s=135–136}}. Przy spojrzeniach tych pojawia się zwykle przeświadczenie o postępującej „degeneracji” języka i niskiej jakości praktyki mownej{{odn|Milroy|2007|s=138–139}}.
