Konfederacja targowicka: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m Uzupełnienie informacji i dodanie autora portretu.
Wycofano pierwszą zmianę treści (zrobioną przez Mikołaj2), którą wykonano po wersji 56559398 autorstwa AndrzeiBOT
Linia 12:
 
== Geneza ==
Po uchwaleniu przez [[Sejm Czteroletni]] 3 maja 1791 pierwszej [[Konstytucja 3 maja|konstytucji ustrojowej]], część wpływowej magnaterii nie zamierzała poddać się prawom ustanowionym przez tę konstytucję i 14 maja 1792 zawiązała w niewielkim miasteczku [[Targowica (obwód kirowohradzki)|Targowicy]] na [[Kresy Wschodnie|kresach]] [[Konfederacja#Konfederacje w Polsce przedrozbiorowej|konfederację]], w celu jej obalenia. W rzeczywistości spisek został zawiązany 27 kwietnia 1792 w [[Petersburg]]u pod patronatem [[Władcy Rosji|cesarzowej]] [[Katarzyna II Wielka|Katarzyny II]], która od 1768 r. występowała jako gwarantka ustroju [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej]]. Sam tekst aktu konfederacji zredagował generał [[Armia Imperium Rosyjskiego|rosyjski]] [[Wasilij Popow (rosyjski polityk)|Wasilij Popow]]-[[Bazyli Popowski]], szef kancelarii księcia [[Grigorij Potiomkin|Grigorija Potiomkina]]. Wzięli w niej udział [[magnateria polska|magnaci]]: [[generał artylerii|generał artylerii koronnej]] [[Stanisław Szczęsny Potocki]] jako marszałek konfederacji [[Korona Królestwa Polskiego|koronnej]], [[hetman wielki koronny]] [[Franciszek Ksawery Branicki]], [[hetman polny koronny]] [[Seweryn Rzewuski]], generał [[Szymon Kossakowski]] i inni. Sekretarzem konfederacji został publicysta [[Dyzma Bończa-Tomaszewski]]. Dążyli oni do podziału państwa na samodzielne prowincje. Zwrócili się w tym celu o pomoc wojskową do cesarzowej Rosji, uzyskali ją i 18 maja 1792 na Rzeczpospolitą uderzyła 100-tysięczna armia rosyjska – rozpoczęła się wojna polsko-rosyjska.
 
Według niektórych ocen (np. Wojciech Stanek) była reakcją opozycji na konstytucyjny ''[[zamach stanu]]'' i ''reformy sejmu rewolucyjnego warszawskiego''<ref>Wojciech Stanek, ''Konfederacje generalne koronne w XVIII wieku'', Toruń 1991, s. 225.</ref>. Sygnatariusze aktu konfederacji targowickiej mieli oskarżać twórców Konstytucji 3 maja: ''nigdy jeszcze sztuka zwodzenia w tym u nas nie była widoczna stopniu, w którym się okazała w ostatnich czasach. [...] tego szlachetny naród polski doświadczył, sztuką i zwodzeniem wolność mu wydarto. Częściowo tylko, gdzie się udać mogło podkopywano gmach Rzeczypospolitej, gotowano rzeczy, aby go raptem wywrócić''<ref>Anna Grześkowiak-Krwawicz, ''Zdrada 3 maja? Malkontenci wobec Ustawy Rządowej'', w: ''Bo insza jest rzecz zdradzić, insza dać się złudzić. Problem zdrady w Polsce przełomu XVIII i XIX w.'', Warszawa 1995, s. 60, 63.</ref>.