Wieża Eiffla: Różnice pomiędzy wersjami

Wieżę zbudowano specjalnie na paryską [[Wystawa światowa|wystawę światową]] w 1889 roku. Miała upamiętnić setną rocznicę [[Rewolucja francuska|rewolucji francuskiej]]<ref>{{cytuj książkę r|nazwisko =Seitz | imię =Frédéric | tytuł =La Tour Eiffel, consécration du fer | wydawca =Action Artistique de la Ville de Paris | miejsce =Paris | rok =2005 | strony =119 | tytuł tomu =Les Expositions Universelles à Paris de 1855 à 1937 | isbn =2-913246-55Seitz2005-9s119}}</ref> oraz zademonstrować poziom wiedzy inżynierskiej i możliwości techniczne epoki, być symbolem ówczesnej potęgi gospodarczej i naukowo-technicznej Francji. Projekt podkreślał architektoniczne walory stali, wbrew dominującemu w XIX wieku [[akademizm]]owi, który uważał żelazo za prosty materiał budowlany. Projekt wykorzystywał doświadczenia epoki i jej konstruktora, [[Gustave Eiffel|Gustave’a Eiffela]], w budowie kolejowych mostów stalowych. Po 20 latach budowla miała być rozebrana, lecz Eiffel nie chciał do tego dopuścić i założył na wieży laboratorium aerodynamiczne i meteorologiczne. Jednak dopiero udane eksperymenty (z udziałem [[Julian Ochorowicz|Juliana Ochorowicza]], wynalazcy i konstruktora) z umieszczonym na szczycie [[telegraf bezprzewodowy|telegrafem „bez drutu”]] ocaliły wieżę i odstąpiono od jej demontażu. W przededniu I wojny światowej stała się obiektem militarnym: zapewniała Paryżowi łączność z posterunkami wojskowymi na granicy z Niemcami (do tej pory do komunikacji używano [[gołąb pocztowy|gołębi pocztowych]]). Zachowana budowla z czasem stała się największą [[atrakcyjność turystyczna|atrakcją turystyczną]] Paryża, którą zwiedziło już ponad 200 milionów ludzi<ref name=autonazwa1>[http://www.{{r|rp.pl/artykul/295376-Nieugieta-krolowa--Paryza.html Nieugięta królowa Paryża, Rzeczpospolita, 23.04.2009 r.]</ref>}}.

Jej wysokość zmienia się o 18&nbsp;cm w zależności od temperatury<ref name=autonazwa1 />{{r|rp-}}. Pod wpływem wiatru wieża kołysze się na 6–7&nbsp;cm. Cała konstrukcja wieży składa się z 18&nbsp;038 części metalowych i około 2,5 mln [[Nit (technika)|nitów]], jej całkowita masa, razem z betonowymi filarami, wynosi około 10 000 ton. Nacisk wieży na podłoże wynosi 4,5 tony/m².

W 1886 rozpoczęto prace przygotowujące teren pod budowę. Zbudowano cztery kamienne fundamenty o powierzchni ponad 650 m² każdy i sięgające 14 m pod ziemię od strony Pola Marsowego, a z drugiej strony 8 m. Prace nad fundamentami zakończono 30 czerwca 1887. Już w miesiąc po rozpoczęciu prac, 14 lutego 1887 roku, dziennik „[[Le Temps (gazeta)|Le Temps]]” opublikował słynny „Protest artystów” przeciwko budowie wieży. Protest podpisało wiele znanych osób, między innymi: malarze [[Léon Bonnat]], [[William Bouguerau]] i [[Ernest Meissonnier]], poeci [[François Coppée]], [[Leconte de Lisle]] i [[Sully Prudhomme]], pisarze [[AleksanderAlexandre Dumas (syn)|Aleksandre Dumas]], [[Guy de Maupassant]], [[Édouard Pailleron]] i [[Victorien Sardou]], architekt [[Charles Garnier]], kompozytor [[Charles Gounod]], rzeźbiarz [[Eugène Guillaume]]<ref>{{cytuj książkę r|nazwisko =Seitz | imię =Frédéric | tytuł =La Tour Eiffel, consécration du fer | wydawca =Action Artistique de la Ville de Paris | miejsce =Paris | rok =2005 | strony =122 | tytuł tomu =Les Expositions Universelles à Paris de 1855 à 1937 | isbn =2-913246-55Seitz2005-9s122}}</ref>. Nie przeszkodziło to jednak w prowadzeniu prac budowlanych zgodnie z planem. Po roku 4 słupy zostały połączone w platformę. Elementy metalowe produkowano w fabryce Eiffela w [[Levallois-Perret]]. Po przetransportowaniu ich na plac budowy łączono je według projektu. Pracowano po 10 godzin dziennie. W czasie prac doszło do jednego wypadku śmiertelnego, w wyniku upadku z pierwszego piętra wieży zmarł włoski robotnik Angelo Scagliotti. 31 marca 1889 Eiffel wywiesił flagę francuską.

Na budowę wieży przeznaczono (zamiast planowanych 3 mln<ref name="Katowice">{{Cytuj książkę r| autor = Berndt Ingmnar Gutberlet | tytuł = 20 najwspanialszych budowli świata. Tłum. Barbara Niedźwiedzka | wydawca = Post Factum | miejsce = Katowice | data = 2018 | strony = 270 | isbn = 978-83-8110-389-3}}</ref>) 7,8 mln [[frank francuski|franków]], czyli około 65 mln dzisiejszych złotych, z czego około 75% zwróciło się już w ciągu pierwszych 5 miesięcy (do końca roku, w którym zakończono budowę) od otwarcia wieży dla turystów. Dodatkowe zyski były czerpane ze sprzedaży małych figurek w kształcie wieży. Od momentu otwarcia wieżę zwiedziło ponad 200 milionów osób<ref name="autonazwa1" />{{r|rp-}}.

* [[lista 72 nazwisk na wieży Eiffla|72 nazwiska na wieży Eiffla]]

* [[Lista najwyższych wież|lista najwyższych wież na świecie]]

* [[listaLista najwyższych wolno stojących obiektówbudowli|lista najwyższych wolno stojących budowlanychbudowli na świecie]]

{{Przypisy}}|

{{Kontrola autorytatywna|WORLDCATID=}}