Wielkie Księstwo Krakowskie: Różnice pomiędzy wersjami

Po włączeniu ziem Wolnego Miasta Krakowa do Austrii i utworzeniu Wielkiego Księstwa Krakowskiego nastąpił okres stagnacji gospodarczej dotąd dobrze rozwijającego się regionu. Sytuacja została spowodowana wydarzeniami politycznymi niosącymi za sobą zmianę granic, a co za tym szło włączenie terytorium byłego Wolnego Miasta do austriackiego obszaru celnego. Nowo utworzone Wielkie Ks. Krakowskie nie stanowiło już odrębnego bytu państwowego jak Wolne Miasto Kraków, lecz było politycznie częścią Austrii. Spowodowało to uszczelnienie granicy regionu z Królestwem Polskim i Śląskiem Pruskim oraz wprowadzenie ceł i utrudnień paszportowych, co niemal zupełnie zahamowało handel z Królestwem Polskim, stanowiący do 1846 podstawę dobrobytu Krakowa. Na nic zdały się zabiegi członków Senatu W. M. Krakowa u władz pruskich i rosyjskich o utrzymanie niepodległości. [[Królestwo Prus|Prusy]], choć z powodów gospodarczych zainteresowane niezależnością Krakowa (wolnocłowy eksport przez terytorium W. M. Krakowa do Galicji i Królestwa Polskiego), musiały ulec Austriakom i Rosjanom. Do Krakowa wysłano przedstawicieli administracji austriackiej na czele z hr. M. Deymem, którzy zajęli się podporządkowaniem Wielkiego Księstwa. Rozpoczął się okres germanizacji: [[język niemiecki]] jako urzędowy zastąpił dotychczas używany [[język polski]]. Zgermanizowano też jedyną wyższą uczelnię Wielkiego Księstwa – [[Uniwersytet Jagielloński]]. Wkrótce po gwałtownych wypadkach politycznych towarzyszących utworzeniu Wielkiego Księstwa nastąpiły dalsze. W 1848 na wieść o wybuchu rewolucji w [[Wiedeń|Wiedniu]] do podobnych wydarzeń doszło w samym Krakowie. Wydarzenia te, które przeszły do historii jako [[Wiosna Ludów]], zapoczątkowała demonstracja studentów przed Uniwersytetem Jagiellońskim. W wyniku dalszych wystąpień władze austriackie zostały zmuszone do uwolnienia więźniów politycznych w Krakowie. Komisarz Deym opuścił jednak miasto, w którym dochodziło do radykalizacji nastrojów społecznych. Domagano się udzielenia pozwolenia na powstanie Gwardii Narodowej. Austriacy zmuszeni sytuacją udzielili takiego pozwolenia, ale odmówili wydania gwardii uzbrojenia. W końcu do miasta ściągnięto wojsko austriackie, które dokonało pacyfikacji Krakowa. Na początku mieszkańcy Krakowa wyparli oddziały austriackie z miasta, lecz później zaczęły one bombardować Kraków z [[Wawel]]u, zmuszając powstańców do kapitulacji. Wydarzenia Wiosny Ludów w W. Ks. Krakowskim były ostatnim zrywem militarnym mieszkańców aż do czasów [[I wojna światowa|I wojny światowej]]. Okres po 1848 charakteryzuje się raczej powolnym zwrotem w kierunku działalności gospodarczo-oświatowej. Po początkowym okresie reakcji i germanizacji (trwającym mniej więcej do przebudowy monarchii habsburskiej i utworzenia [[Austro-Węgry|Austro-Węgier]] w 1867) nastąpiła stopniowa polonizacja szkolnictwa i życia kulturalnego w W. Ks. Krakowskim. Wielkie Księstwo Krakowskie, a Kraków w szczególności, stało się kuźnią kadr intelektualnych dla Galicji, a później dla odrodzonej Rzeczypospolitej. W 1870 przywrócono wykłady w języku polskim na zgermanizowanym uprzednio Uniwersytecie Jagiellońskim, który po zapaści spowodowanej włączeniem Wolnego Miasta Krakowa do Austrii, przeżywał w II poł. XIX w. swój gwałtowny rozwój. W latach 1883–1887, aby sprostać rosnącym potrzebom uczelni, wzniesiono [[Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego|Collegium Novum]], które mieściło również władze uczelni.