I wojna izraelsko-arabska: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
poprawa definicji, drobne techniczne
Znaczniki: VisualEditor Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej)
m drobne redakcyjne
Linia 5:
|konflikt = [[Konflikt izraelsko-arabski]]
|grafika = Palmach Sasa.jpg
|opis grafiki = Walki o wioskęwieś [[Sa’sa]] (1948)
|czas = 15 maja 1948 – 20 lipca 1949
|miejsce = [[Izrael]]<br />(wcześniej [[Palestyna (mandat)|Mandat Palestyny]])
Linia 15:
|dowódca1 = [[Dawid Ben Gurion]]<br />[[Chaim Weizmann]]<br />[[Ja’akow Dori]]<br />[[Jigael Jadin]]<br />[[Dawid Sze’alti’el]]<br />[[Isser Be’eri]]<br />[[Mosze Dajan]]<br />[[Jisra’el Galili]]<br />[[Jigal Allon]]<br />[[Icchak Rabin]]<br />[[Dawid Marcus]]<br />[[Szimon Awidan]]<br />[[Jicchak Pundak]]<br />[[Jisra’el Amir]]
|dowódca2 = [[Abd Allah I ibn Husajn|Abd Allah I]]<br />[[John Bagot Glubb]]<br />[[Norman Lash]]<br />[[Habis al-Madżali]]<br />[[Hasan Salama]]<br />[[Fauzi al-Kawukdżi]]<br />[[Al-Hadżdż Muhammad Amin al-Husajni|Muhammad al-Husajni]]<br />[[Faruk I]]<br />[[Ahmad Ali al-Muwawi]]<br />[[Muhammad Nadżib]]<br />[[Abd ar-Rahman Azzam]]<br />[[Husni az-Za’im]]
|siły1 = {{flaga|ISR}} [[Hagana]]/[[Siły Obronne Izraela|IDF]]: początkowo 30 tys. ludzi, potem wzrost do 115 tys.<br />[[Plik:Star of David.svg|border|20px|Żydzi]] [[Irgun CwaiCewai Leumi|Irgun]]: ok. 2 tys. ludzi<br />[[Plik:Star of David.svg|border|20px|Żydzi]] [[Lechi]]<br />[[Plik:Star of David.svg|border|20px|Żydzi]] [[Machal]]
|siły2 = {{Państwo|EGY|1922}}: 10 tys. ludzi, potem wzrost do 30 tys.<br />{{flaga|SYR}} [[Syria]]:2 tys. – 5 tys. ludzi<br />{{państwo|JOR|1921}}: 6 tys. – 12 tys.<br />{{flaga|LBN}} [[Liban]]: 1 tys.<br />{{państwo|IRQ|1921}}: 15 tys. – 18 tys.<br />{{flaga|SAU}} [[Arabia Saudyjska]]: 800 – 1,2 tys.<br />{{flaga|YEM}} [[Jemen]]<br />{{flaga|Liga Państw Arabskich}} [[Armia Świętej Wojny]]: 1 tys.<br />{{flaga|Liga Państw Arabskich}} [[Arabska Armia Wyzwoleńcza]]: 2,5 tys.
|straty1 = zginęło 6373 ludzi (4 tys. żołnierzy i 2,4 tys. cywilów)
Linia 46:
[[Plik:Arab volunteers.jpg|thumb|upright=1.2|Arabscy ochotnicy docierają do Palestyny, 1947 r.]]
{{osobny artykuł|Wojna domowa w Mandacie Palestyny}}
Wybuchowi radości żydowskiej społeczności w Palestynie towarzyszył wzrost niezadowolenia społeczności arabskiej. Ich niezadowolenie było wzmacniane przez idee panarabizmu, głoszącego zjednoczenie wszystkich ludów [[Język arabski|arabskojęzycznych]]. W rezultacie 30 listopada 1947 roku doszło do pierwszego aktu przemocy, który został uznany za pierwszy akt [[wojna domowa w Mandacie Palestyny|wojny domowej w Mandacie Palestyny]]. Przebieg tej wojny został zdeterminowany przez rozmieszczenie terytorialne obu walczących ze sobą społeczności. Żydzi zamieszkiwali w większości pas wybrzeża rozciągający się od Hajfy do [[Tel Awiw-Jafa|Tel Awiwu]]. Pojedyncze skupiska [[Osiedla żydowskie|osiedli żydowskich]] znajdowały się na południu i północy, ponadto większe żydowskie skupisko było w [[Dolina Jezreel|Dolinie Jezreel]]. Ludność arabska zamieszkiwała Galileę, Samarię i Judeę, gdzie praktycznie prawie nie było osiedli żydowskich. Wyjątkiem była znajdująca się pośrodku Jerozolima, w której zamieszkiwało 100 tys. Żydów i 65 tys. Arabów. Decydującym czynnikiem był fakt, że ludność arabska zamieszkiwała wzdłuż dróg łączących żydowskie osiedla. Arabowie dobrze zdawali sobie sprawę, że niewielkim wysiłkiem mogą całkowicie odciąć małe żydowskie skupiska, zmuszając je do ich opuszczenia i likwidacji. Doprowadziło to do „walk o drogi”, będących kampanią arabskich ataków na żydowską komunikację pomiędzy osiedlami. Sporadycznie dochodziło do bezpośrednich ataków na żydowskie osiedla, które najczęściej były ufortyfikowane i posiadały obronę. Kolejne zabójstwa, akty rozboju i podpalenia pociągały za sobą akcje odwetowe żydowskich [[Organizacja paramilitarna|organizacji paramilitarnych]] [[Hagana]], [[Irgun CwaiCewai Leumi|Irgun]] i [[Lechi]]. Liczba ofiar po obu stronach konfliktu zaczęła gwałtownie rosnąć. W grudniu 1947 i styczniu 1948 roku zginęło prawie 1000 osób, a ponad 2000 zostało rannych. Liczby te odpowiadały 100 ofiarom śmiertelnym tygodniowo{{odn|Gelber|2006|s=51-56}}.
 
Począwszy od stycznia 1948 roku Arabowie rozpoczęli akcję bezpośrednich blokad żydowskich osiedli, uniemożliwiając dostarczenie do nich żywności i zaopatrzenia. Aby temu przeciwdziałać, Żydzi podejmowali próby przełamania blokad i organizowali konwoje opancerzonych pojazdów. Na tym etapie konfliktu Arabowie mieli duże problemy z organizacją, a ich działaniom brakowało wytrwałości i zdecydowania. Nie posiadali także żadnego centralnego dowództwa, które mogłoby koordynować działania. Natomiast działania żydowskie były przemyślane, a dowództwo Hagany przerzucało swoje oddziały na zagrożone odcinki, uzyskując w określonym czasie miejscową przewagę, która umożliwiała odnoszenie lokalnych sukcesów. Sytuacja zaczęła się zmieniać wraz z przybyciem do Palestyny [[Arabska Armia Wyzwoleńcza|Arabskiej Armii Wyzwoleńczej]]. Jej oddziały były formowane w sąsiedniej Syrii, a następnie, za milczącym przyzwoleniem Brytyjczyków, przechodziły na teren Mandatu Palestyny. Ich dowódcą polowym był pochodzący z Libanu oficer tureckiej armii [[Fauzi al-Kawukdżi|Fauzi al-Kaukdżi]]. Począwszy od stycznia oddziały te rozlokowały się w Galilei oraz w Samarii i przystąpiły do atakowania osiedli żydowskich{{odn|Gelber|2006|s=51-56}}. Równocześnie z Egiptu do Palestyny wkroczyły oddziały [[Armia Świętej Wojny|Armii Świętej Wojny]] dowodzone przez [[Abd al-Kadir al-Husajni|Abd al-Kadira al-Husajniego]]<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Collins | imię = Larry | nazwisko2 = Lapierre | imię2 = Dominique | tytuł = O Jerusalem! | wydawca = Pan Books | miejsce = | rok = 1973 | strony = 131–153 | isbn = 978-0-330-23514-3}}</ref>. Przeprowadzili oni kilka nieudanych ataków na żydowskie osiedla, z których szybko wyciągnęli ważne lekcje – przestali atakować żydowskie osady, a skoncentrowali się na walkach w miastach i na szlakach komunikacyjnych. W konsekwencji bardzo szybko na wielu drogach całkowicie zamarł ruch żydowskich konwojów. Szczególnie uciążliwą okazała się blokada drogi do Jerozolimy, którą siły Hagany usiłowały przełamać. Kolejne operacje stawały się coraz bardziej rozbudowane i angażowano w nie coraz większe siły militarne. Pomimo to blokada Jerozolimy utrzymywała się. Równocześnie całkowite odcięte od wybrzeża zostały żydowskie osiedla w północnej Galilei i na pustyni Negew, przez co groził im upadek oraz całkowita likwidacja. Duża skala starć na tak małym obszarze powodowała dużą liczbę ofiar wśród ludności cywilnej, która zaczęła masowo opuszczać swoje miejsca zamieszkania. Z terenów objętych walkami uciekło około 100 tys. Arabów. Znaleźli oni schronienie w Samarii lub w sąsiednich państwach<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Morris | imię = Benny | tytuł = The Road to Jerusalem: Glubb Pasha, Palestine and the Jews | wydawca = I.B. Tauris| miejsce = New York| rok = 2003| strony = 163| isbn = 978-1-86064-812-0}}</ref>.
Linia 73:
W czasie trwania wojny, cele społeczności żydowskiej ewoluowały. Początkowo jedynym celem było przetrwanie ataków palestyńskich Arabów i interweniujących sił sąsiednich państw arabskich. Historyk Benny Morris stwierdza, że: <blockquote>„''Syjoniści głęboko i prawdziwie obawiali się powtórzenia [[Zagłada Żydów|Holocaustu]] na Bliskim Wschodzie. Publiczna retoryka arabska tylko wzmagała te obawy''”<ref name=makingisrael>{{cytuj książkę | nazwisko = Morris | imię = Benny | tytuł = Making Israel | wydawca = University of Michigan Press | miejsce = | rok = 2008 | strony = 397-398 | isbn= 978-047-211-541-9}}</ref>.</blockquote>
 
W trakcie wojny pojawił się nowy cel, którym było przyłączenie izolowanych osiedli żydowskich do państwa żydowskiego i obrona jego granic. Warto zauważyć, że nowe granice wykraczały poza granice proponowane przez Rezolucjęrezolucję ONZ nr 181. Po kolejnych czterech lub pięciu miesiącach wśród dowódców wojskowych pojawił się trzeci cel: <blockquote>„''zmniejszenie liczebności wrogiej arabskiej mniejszości w państwie Izrael. Była ona uważana jako potężna piąta kolumna, której należało się pozbyć''”<ref name=makingisrael />.</blockquote>
 
=== Strona arabska ===
Linia 145:
W 1947 roku największą siłę militarną społeczności żydowskiej w Palestynie stanowiła podziemna organizacja paramilitarna Hagana. W wyniku kolejnych arabskich rozruchów z lat 1920/21, 1929 i 1936/39, Hagana przechodziła stopniową ewolucję, stając się profesjonalną i dobrze zorganizowaną organizacją militarną. Posiadała ona tzw. Siły Polowe (''Hish''), liczące 2 tys. ludzi (mężczyzn i kobiet) pełniących służbę na pełnym etacie i 10 tys. rezerwistów (w wieku od 18 do 25 lat). Siły polowe Hagany składały się z sześciu brygad [[Piechota|piechoty]]<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.hagana.co.il/show_item.asp?levelid=61005&itemid=49711&itemtype=3&prm=t=4 | tytuł = The War of Independence 12/47- 5/48- Hagana fights and contains the advancing Arab forces | data dostępu = 2011-05-06 | autor = | opublikowany = | praca = The Hagana – Official Site | data = | język = en}}</ref>. Rezerwiści przechodzili 3-4 dniowe szkolenia wojskowe raz w miesiącu, po czym wracali do swojego normalnego życia w miejscach zamieszkania. Stanowili oni oddziały lokalnej samoobrony osiedli, wiosek, zakładów pracy i pól uprawnych. Na co dzień tam mieszkali i pracowali, byli zdolni do natychmiastowej walki obronnej. Było to więc właściwie [[pospolite ruszenie]]. Prawdziwą wartość bojową przedstawiały jedynie kompanie uderzeniowe [[Palmach]] liczące 2,1 tys. żołnierzy i 1 tys. rezerwistów<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Morris | imię = Benny | tytuł = The Road to Jerusalem: Glubb Pasha, Palestine and the Jews | wydawca = I.B. Tauris| miejsce = New York| rok = 2003| strony = 16| isbn = 978-1-86064-812-0}}</ref>. W kwietniu 1948 roku sformowano je w sześciu batalionach, które następnie zgrupowano w trzech brygadach<ref name=moqatel>{{cytuj stronę | url = http://www.moqatel.com/openshare/Behoth/Siasia2/Harb48/sec16.doc_cvt.htm | tytuł = Rozmiary i warunki sił izraelskich | data dostępu = 2011-05-06 | autor = | opublikowany = | praca = Encyclopedia Fighter of Desert | data = | język = ar}}</ref>.
 
Dodatkową militarną siłę stanowiły podziemne organizacje paramilitarne [[Irgun CwaiCewai Leumi|Irgun]] (2-4 tys. członków) i [[Lechi]] (500-800 członków). Obie te grupy były silnie monitorowane przez brytyjski wywiad [[Security Service|MI5]], który uważał je za organizacje [[Terroryzm|terrorystyczne]]<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Collins| imię = Larry | nazwisko2 = Lapierre| imię2 = Dominique | tytuł = O Jerusalem! | wydawca = Simon and Schuster| miejsce = | rok = 1972| strony = 355 | isbn = 0-671-66241-4}}</ref>. Dodatkową siłę stanowiła ''Gwardia Narodowa'', złożona z mieszkańców wiosek i miasteczek. Paramilitarne ''Młodzieżowe Bataliony Gadna'' (''G’dudei Noar''), skupiały okoliczną młodzież w wieku 15-17 lat. Istniał jeszcze ''Nachal'' (''Fighting Pioneer Youth''), który zrzeszał osadników w oddziałach samoobrony.
 
Uzbrojenie Hagany we wrześniu 1947 roku stanowiło: 10 489 [[karabin]]ów, 702 [[Ręczny karabin maszynowy|lekkich karabinów maszynowych]], 2666 [[Pistolet maszynowy|pistoletów maszynowych]], 186 ciężkich karabinów maszynowych oraz 673 [[Moździerz Ordnance SBML 2 in|dwucalowych]] i 92 [[Moździerz Ordnance ML 3 in|trzycalowych moździerzy]]. W osiedlach żydowskich znajdowały się także liczne tajne warsztaty produkujące uzbrojenie i amunicję; do lipca 1948 roku wyprodukowały one m.in. 16 tys. [[Pistolet maszynowy Sten|pistoletów maszynowych]] i 210 moździerzy{{odn|Morris|2004|s=16}}. Początkowo Hagana nie dysponowała żadnymi ciężkimi karabinami maszynowymi, artylerią, pojazdami opancerzonymi, czołgami, samolotami ani bronią przeciwlotniczą. Jednak dzięki aktywności żydowskich agentów, do Palestyny docierały nowe transporty z uzbrojeniem. Między innymi dostarczono z [[Czechosłowacja|Czechosłowacji]] 23 [[Samolot myśliwski|myśliwce]] [[Avia S-199]]<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Rothkirchen|imię= Livia|tytuł=The Jews of Bohemia and Moravia: Facing the Holocaust|wydawca= University of Nebraska Press|miejsce= |rok= 2006|strony = 26|id= |isbn=0-8032-3952-1}}</ref>.
Linia 218:
W arabskiej interwencji wzięli udział niemal wszyscy ówcześni członkowie Ligi Arabskiej. W oficjalnej depeszy wysłanej 15 maja przez sekretarza generalnego Ligi Państw Arabskich do [[Sekretarz generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych|sekretarza generalnego ONZ]] [[Trygve Lie]] napisano, że celem arabskiej interwencji jest utworzenie w miejsce dwóch państw, żydowskiego i arabskiego, jednego „Zjednoczonego Państwa Palestyna”. W tym samym dniu opublikowano oficjalną deklarację zatytułowaną Deklaracja Inwazji na Palestynę, w której ogłoszono zamiar przywrócenia porządku w ogarniętej wojną domową Palestynie i ustanowienie jednego demokratycznego państwa, którego powstanie będzie stanowić zakończenie całego konfliktu. <blockquote>''„Jedynym rozwiązaniem problemu Palestyny jest utworzenie jednolitego palestyńskiego państwa, założonego na demokratycznych zasadach, dzięki czemu jego mieszkańcy będą cieszyć się pełną równością wobec prawa, [w następstwie tego] prawa wszystkich mniejszości zostaną zapewnione...”''<ref name=jvl>{{cytuj stronę| url = http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/History/arab_invasion.html| tytuł = Arab League Declaration on the Invasion of Palestine | data dostępu = 29 stycznia 2008| praca = [[Jewish Virtual Library]] | język =en}}</ref></blockquote>
 
Swój główny sprzeciw kierowano przeciwko Rezolucjirezolucji ONZ nr 181, która decydowała o podziale Palestyny. Arabska ''Deklaracja'' oświadczała, że celem inwazji było położenie kresu niesprawiedliwym warunkom panującym w Palestynie, które określono w następujący sposób: <blockquote>''„Bezpieczeństwo i porządek w Palestynie zostały zakłócone. Syjonistyczna agresja spowodowała exodus ponad ćwierci miliona jej arabskich mieszkańców, którzy opuścili swoje domy szukając schronienia w ościennych arabskich krajach”''<ref name=jvl />.</blockquote>
 
== Pierwsza faza wojny (15 maja – 10 czerwca 1948) ==
Linia 253:
Natychmiast po rozpoczęciu egipskiej inwazji, siły Brygady Giwati przystąpiły do ewakuacji dzieci i części kobiet z osiedli zagrożonych atakiem. Była to „''operacja Dziecko''” (15-19 maja), którą prowadzono najczęściej pod ukryciem ciemności nocy przy wykorzystaniu samochodów pancernych, a w niektórych przypadkach pieszo. Ci, którzy pozostawali w kibucach byli przygotowani na wielodniową walkę w całkowitej izolacji<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.hagana.co.il/show_item.asp?levelId=60947&itemId=141&itemType=0 | tytuł = Operacja Dziecko – 15 do 19 maja 1948 | data dostępu = 2011-06-21 | autor = | opublikowany = | praca = The Hagana – Official Site | data = | język = he}}</ref>. Tymczasem wojska egipskie stosunkowo szybko posuwały się naprzód wzdłuż wybrzeża, wkraczając na teren dzisiejszej [[Strefa Gazy|Strefy Gazy]]. Aby ułatwić ich natarcie, wysadzono niewielki desant morski w rejonie wioski [[Aszkelon|al-Majdal]]. Egipcjanie borykali się jednak z bardzo dużymi trudnościami logistycznymi i obawiali się rozciągnięcia swoich linii zaopatrzeniowych. Egipskie dowództwo obawiało się także żydowskich osiedli, które mogły stanowić zagrożenie dla konwojów z zaopatrzeniem. Z tego powodu oddelegowano 6. i 1. batalion do zdobycia najbliżej położonych kibuców. Były one stosunkowo dobrze ufortyfikowane, jednak ich obronę stanowili w większości cywilni mieszkańcy. Pomimo słabego uzbrojenia potrafili oni skutecznie powstrzymać egipskie natarcie. Przyczyną załamania się egipskiej ofensywy była zła organizacja i brak umiejętności wykorzystania przewagi w ciężkim uzbrojeniu. Nie umiejąc skoordynować działań artylerii, jednostek pancernych i piechoty, już pierwszego dnia wojny Egipcjanie ponieśli porażkę w [[Bitwy o Kefar Darom|bitwie o Kefar Darom]] (kibuc został opuszczony przez obrońców dopiero 8 lipca)<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.hagana.co.il/show_item.asp?levelId=60947&itemId=136&itemType=0 | tytuł = Bitwa o Kefar Darom – 13 do 15 maja 1948 | data dostępu = 2011-06-21 | autor = | opublikowany = | praca = The Hagana – Official Site | data = | język = he}}</ref> i [[Bitwa o Nirim|bitwie o Nirim]] (15 maja)<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.hagana.co.il/show_item.asp?levelId=60947&itemId=140&itemType=0 | tytuł = Bitwa o Nirim – 15 maja 1948 | data dostępu = 2011-06-21 | autor = | opublikowany = | praca = The Hagana – Official Site | data = | język = he}}</ref>. Niepowodzenia były bolesną porażką dla egipskiego dowództwa i wpłynęły negatywnie na morale egipskich żołnierzy. Dowództwo skierowało wówczas oddziały regularnej armii, aby kontynuowały posuwanie się naprzód zgodnie z głównym kierunkiem natarcia wzdłuż wybrzeża. Natomiast kontynuowaniem oblężenia kibuców zajęły się siły [[Bracia Muzułmańscy|Bractwa Muzułmańskiego]], które skierowały się na wschód w kierunku Beer Szewy (miasto zajęto 17 maja), odcinając w ten sposób enklawę żydowskich osiedli na pustyni Negew od reszty państwa żydowskiego. Pozostały one okrążone i całkowicie izolowane na tyłach egipskiego frontu. Dostarczenie zaopatrzenia dla tych odciętych osiedli było wielkim wyzwaniem dla izraelskiego dowództwa. Działanie takie stanowiło także zabezpieczenie wschodniej flanki egipskiego korpusu ekspedycyjnego. Ochotnicy nie byliby w stanie powstrzymać natarcia Hagany, jednak na pewno opóźniliby ich działania, dając czas głównym siłom egipskim na przegrupowanie oddziałów. W trakcie tych działań zajęto strategicznie położony [[fort Tegart]] przy wiosce [[Irak Suwajdan]]. Dowodzący egipską operacją generał Ahmad Ali al-Muawi natychmiast wzmocnił załogę fortu oddziałem regularnych żołnierzy. Przez cały ten czas okoliczne osiedla żydowskie były ostrzeliwane przez baterię [[Haubicoarmata 25-funtowa|haubicoarmat 25-funtowych]] z rejonu Rafah oraz bombardowane z powietrza. W dniu 18 maja egipskie samoloty bombowe Dakota przeprowadziły pierwszy nalot na Tel Awiw. Jego celem stał się dworzec autobusowy położony w centrum miasta. Od bomb zginęły 42 osoby, a około 100 zostało rannych{{odn|Jadwiszczok|2010|s=117}}. W następnych dniach (19-22 maja) egipskie lotnictwo nasiliło bombardowania rejonu Tel Awiwu, dążąc do zniszczenia portu, obiektów przemysłowych i wojskowych oraz sparaliżowania transportu w regionie. Celem bombardowań były także linie kolejowe w rejonie [[Cezarea (Izrael)|Cezarei]] i [[baza lotnicza Tel Nof]]. 22 maja egipskie samoloty przeprowadziły pomyłkowy nalot na brytyjską [[Baza lotnicza Ramat Dawid|bazę lotniczą Ramat Dawid]] w pobliżu Hajfy (uznano brytyjski samolot lądujący na lotnisku za izraelski, wyciągając z tego błędny wniosek, że bazę przejęły już siły żydowskie). W trakcie nalotu Egipcjanie zniszczyli na lotnisku dwa brytyjskie Spitfire, i uszkodzili osiem dalszych maszyn. W trakcie walk powietrznych brytyjskie myśliwce (208 Dywizjon [[Royal Air Force]]) zestrzeliły cztery egipskie myśliwce Spitfire. Obrona przeciwlotnicza zestrzeliła piąty myśliwiec<ref>{{cytuj książkę | autor = Shlomo Aloni | tytuł = Arab Israeli Air Wars 1947–1982 | wydawca = | miejsce = | rok = 2001 | strony = 10 | isbn = 1841762946}}</ref>. W cztery dni później Brytyjczycy opuścili bazę i natychmiast zajęli ją Izraelczycy<ref>{{cytuj stronę | url = http://iaf.org.il/3199-7557-he/IAF.aspx | tytuł = Atak na Ramat David – 22.05.1948 | data dostępu = 2012-01-31 | autor = | opublikowany = | praca = The Israeli Air Force | data = | język = he}}</ref>.
 
Tymczasem przywódcy ochotników Bractwa Muzułmańskiego, Abd al-Aziza, odmawiali pełnego podporządkowania się rozkazom egipskiego dowództwa i 19 maja zdobyli położony przy Beer Szewie niewielki kibuc [[Bet Eszel]]. Następnie, wbrew rozkazom dowództwa, skierowai swoje oddziały na północ do [[Hebron]]u i dalej do [[Betlejem]]. W rejonie tym doszło do wzrostu napięcia egipsko-jordańskiego, gdyż został on już zajęty przez 12 kompanię jordańskiego Legionu Arabskiego. Po krótkotrwałych sporach udało się jednak dojść do porozumienia, nie dopuszczając do starć pomiędzy arabskimi jednostkami. Kontynuując swoje natarcie, ochotnicy Bractwa Muzułmańskiego podeszli od południa na przedmieścia Jerozolimy i 23 maja uczestniczyli w ataku na kibuc [[Ramat Rachel]]. Natomiast w pasie nadmorskim Egipcjanie zajęli 19 maja miasto [[Gaza (Palestyna)|Gazę]]. Generał Al-Muawi założył w mieście swoją główną kwaterę i przystąpił do reorganizacji linii zaopatrzeniowych. Po przegrupowaniu sił doszło w dniach 19-24 maja do [[Bitwa o Jad Mordechaj|bitwy o kibuc Jad Mordechaj]]. Egipcjanie planowali zajęcie kibucu w ciągu trzech godzin, a został on zdobyty dopiero po sześciu dniach ciężkich walk<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.hagana.co.il/show_item.asp?levelId=60947&itemId=143&itemType=0 | tytuł = Bitwa o Jad Mordechaj – 19 do 24 maja 1948 | data dostępu = 2011-06-21 | autor = | opublikowany = | praca = The Hagana – Official Site | data = | język = he}}</ref>. Podsumowując okres pierwszych walk na południowym froncie, okazał się on taktycznym sukcesem Izraelczyków, ponieważ niewielkimi siłami zdołali oni opóźnić marsz przeważających kolumn wojsk egipskich, zadając im przy tym duże straty. Ten czas pozwolił na lepszą organizację linii obronnych i dozbrajanie własnych oddziałów. Między innymi zdołano wyposażyć dwie kompanie żołnierzy Palmach w amerykańskie [[Willys MB|jeepy]]. 17 maja te zmotoryzowane kompanie przerzucono na front południowy i 25 maja przystąpiono do realizacji planu operacji Faraon. Niewielkimi siłami przeprowadzano nękające rajdy na egipskie pozycje w okolicznych arabskich wioskachwsiach, pozycje artylerii w [[Bajt Hanun]], linię kolejową prowadzącą do Arisz, transporty z zaopatrzeniem pomiędzy Rafah i Gazą oraz most na drodze do Beer Szewy. Działania te nie osiągnęły większego rezultatu, zmusiły jednak Egipcjan do uważnego planowania ruchów własnych wojsk i chronienia linii zaopatrzeniowych{{odn|Jadwiszczok|2010|s=123}}. W międzyczasie sytuacja na innych frontach zmusiła dowództwo izraelskie do wycofania 52 Batalionu Brygady Giwati z południa. Planowano dalsze przegrupowania oddziałów, zostały one jednak zatrzymane po dramatycznym meldunku złożonym przez pułkownika [[Dawid Marcus|Dawida Marcusa]], który stwierdzał, że sytuacja na południu jest krytyczna. Zalecał on przysłanie dodatkowego zaopatrzenia dla Brygady Negew i przeprowadzenie nalotów na egipskie kolumny, linie kolejowe z Egiptu do Rafah i składy z zaopatrzeniem w Arisz. Wobec tej sytuacji, Dawid Ben Gurion zrezygnował z kolejnego uszczuplania sił na Negewie.
 
W dniu 24 maja egipskie oddziały osiągnęły rejon wioski al-Majdal i zatrzymały się. Generał Al-Muawi nakazał wzmocnienie linii zaopatrzeniowych, a następnie skierował 9 batalion piechoty na wschód. Powolne działania Egipcjan wywoływały irytację Jordańczyków, którzy domagali się jak najszybszego wznowienia egipskiego natarcia na północ, aby odciążyć Legion Arabski prowadzący ciężkie walki na froncie centralnym. Jednakże Egipcjanie odmówili z powodu niewielkiej ilości własnych sił. Dopiero 22 maja w rejon Gazy dotarł pierwszy rezerwowy 7 batalion. W drodze znajdowały się 2. i 4. batalion (dotarł jako ostatni 3 czerwca). Jordańczycy byli jednak uwikłani w ciężkie walki w rejonie [[Latrun]] i wymusili na rządzie egipskim wydanie rozkazu generałowi Al-Muawiemu, aby kontynuował natarcie na północ. Natarcie zostało wznowione 28 maja przez trzy bataliony piechoty, pojazdy pancerne i artylerię. Przed południem 29 maja osiągnęły one rejon wioski [[Isdud]], na południe od współczesnego miasta [[Aszdod]]. Naprzeciw siebie nie miały one żadnej większej izraelskiej jednostki, jednak Egipcjanie obawiali się odsłonić swoją wschodnią flankę i postępowali niezwykle ostrożnie. Tymczasem Izraelczycy zdołali zmontować cztery samoloty myśliwskie [[Avia S-199]], z których utworzono 29 maja pierwszą izraelską [[101 Eskadra IAF|101 Eskadrę]]. Myśliwce te tego samego dnia przeprowadziły swój pierwszy lot bojowy. W ramach [[operacja Filistia|operacji „''Filistia''”]] (29 maja – 3 czerwca) przeprowadziły skuteczny nalot na egipską kolumnę w rejonie wioski Isdud. Jednocześnie dosłano na południe nowe jednostki artylerii, które rozpoczęły ostrzał pozycji egipskich. Pomimo taktycznej porażki operacji „''Filistia''”, Izraelczycy odnieśli strategiczne zwycięstwo powstrzymując na [[Most Ad Halom|moście Ad Halom]] natarcie Egipcjan na północ. W opinii wielu historyków był to moment zwrotny w walkach na froncie południowym<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Pollack| imię = Kenneth M.| tytuł = Arabs at War: Military Effectiveness, 1948–1991 | url = http://books.google.com/books?id=sSHYdGR_xvoC&printsec=frontcover&dq=Arabs+at+War:+Military+Effectiveness&ei=sX6rSrWFD5v-yAS-g9yYCg#v=onepage&q&f=false | wydanie = | wydawca =Bison Books| miejsce = | data = 1982| rok = | miesiąc = | strony =23 | isbn = 0803287836| język =en | data dostępu = 2011-04-15}}</ref>.
 
W następnych dniach mniejsze egipskie oddziały przeprowadziły uderzenia w kierunku wschodnim, zajmując 1 czerwca arabskiewsie wioskiarabskie [[Bajt Dżibrin]] i [[Al-Faludża]]. W dniu 2 czerwca doszło do [[bitwy o kibuc Negba]]. W międzyczasie, izraelska 101 Eskadra myśliwska została ze względów bezpieczeństwa przeniesiona na [[Port lotniczy Herclijja|lotnisko Herclijja]], dzięki czemu była lepiej chroniona przed egipskimi nalotami. Działając z tej bazy, w dniu 3 czerwca, izraelski myśliwiec pilotowany przez Modi Alona zestrzelił nad Tel Awiwem dwa egipskie bombowce C-47 Dakota. Było to pierwsze izraelskie zwycięstwo powietrzne i miało duże znaczenie moralne oraz propagandowe dla Izraela<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/History/avia.html|tytuł=Avia S.199|data dostępu=2008-08-14|praca=[[Jewish Virtual Library]]|język=en}}</ref>. Tymczasem egipska marynarka wojenna podjęła pierwsze działania ofensywne, których celem było niszczenie statków z izraelską bronią i żydowskimi imigrantami u wybrzeży Palestyny. 2 czerwca egipski [[trałowiec]] 101 ostrzelał port rybacki w Cezarei, zatapiając jeden kuter rybacki. Tego samego dnia, trałowiec 102 przechwycił w odległości około 10&nbsp;km od portu w Akce statek „''Catherine Mary''”, który przewoził uzbrojenie i amunicję do Izraela. Następnie, 4 czerwca trzy egipskie statki podjęły próbę ostrzelania portu w Tel Awiwie. Zostały one dostrzeżone przez pierwszy izraelski okręt wojenny – kanonierkę [[USCGC Northland (WPG-49)|INS Ejlat (A-16)]] – w odległości około 7&nbsp;km od wybrzeża. Izraelski okręt został trafiony, zdołał się jednak wycofać. Natomiast nad egipską eskadrą rozpoczęła się trwająca przez dwie godziny bitwa powietrzna, w której Izraelczycy stracili jeden samolot<ref name=airmoqatel />. W kolejnych dniach Egipcjanie odnieśli swoje pierwsze poważne zwycięstwo w tej wojnie, gdy podczas [[Bitwa o Niccanim|bitwy o Niccanim]] (6-10 czerwca) zdobyli i zniszczyli kibuc [[Niccanim]].
 
Działania wojenne prowadzone w pierwszej fazie wojny na froncie południowym wykazały przewagę armii egipskiej nad siłami Hagany. Egipcjanie posiadali przewagę w liczebności i uzbrojeniu, jednak nie umieli jej wykorzystać z powodu małej mobilności swoich sił i poważnych problemów z zaopatrzeniem. Na zajęcie większego terytorium zabrakło im sił i środków. Sukcesem Izraelczyków było powstrzymanie egipskiego natarcia, jednak było to bardziej zasługą planów arabskiego dowództwa niż skuteczności działań izraelskich.
Linia 270:
Sytuacja na froncie centralnym była o tyle bardziej skomplikowana, że wszystkie prowadzone tutaj działania koncentrowały się wokół Jerozolimy, będącej od grudnia 1947 roku w oblężeniu. Zaopatrzenie dla miasta docierało jedynie dzięki specjalnie organizowanym [[Konwoje do Jerozolimy|konwojom do Jerozolimy]]. Miasto stanowiło najsilniejszy punkt sporny pomiędzy społecznością żydowską a arabską w Palestynie. Miasto poza znaczeniem politycznym, religijnym i społeczno-kulturalnym, miało także duże znaczenie militarne, ponieważ kontrola nad nim dawała również kontrolę nad całą górzystą okolicą. Obie strony przygotowując się do nadchodzącej konfrontacji zbrojnej uważały, że zwycięstwo w Jerozolimie będzie oznaczać zwycięstwo w całej wojnie. Wewnątrz miasta znajdowało się około 100 tys. Żydów, a jedyna droga łącząca miasto z wybrzeżem była odcięta przez arabskich ochotników. O północy 14 maja 1948, brytyjskie władze mandatowe ogłosiły zakończenie sprawowania władzy wojskowej i administracyjnej w Jerozolimie. Rano Brytyjczycy zorganizowali dwa konwoje i ewakuowali swoich żołnierzy. Jeden konwój pojechał w stronę [[Hajfa|Hajfy]], natomiast drugi skierował się do [[Betlejem]]. Brytyjczycy przedstawili Żydom harmonogram ewakuacji, co pozwoliło na wcześniejsze zaplanowanie operacji. Natychmiast po ich wyjechaniu z miasta, żydowskie organizacje paramilitarne Hagana, Irgun i Lehi rozpoczęły wspólną operację Kilszon. Bardzo szybko opanowano byłą główną kwaterę brytyjskiej policji, nazywaną „''Bevingrad''”, w której podziemiach było więzionych wielu członków żydowskich organizacji paramilitarnych. W starciach trwających do 15 maja Żydzi przejęli kontrolę nad następującymi rejonami miasta: w części północnej zajęto dzielnice [[Asz-Szajch Dżarrah]] i [[Ha-Moszawa ha-Amerika’it (Jerozolima)|Kolonią Amerykańską]] oraz budynki Akademii Policyjnej; w centrum miasta zajęto główną komendę policji, klasztor Notre Dame, budynki [[YMCA]] oraz Hotel King David; w południowej części miasta zajęto dzielnice: [[Komemijjut (Jerozolima)|Komemijjut]], [[Ha-Moszawa ha-Germanit|Kolonią Niemiecką]] i [[Talpijjot]]. Duża część tych terenów weszła później w skład [[Zachodnia Jerozolima|Zachodniej Jerozolimy]].
 
W nocy z 14 na 15 maja 1948 roku oddziały jordańskiego Legionu Arabskiego przeszły przez [[most Allenby’ego]] i wkroczyły na terytorium dawnego Mandatu Palestyny. Prawie natychmiast po tym, Izraelczycy przeprowadzili ewakuację mieszkańców żydowskich osiedli położonych na północ od [[Morze Martwe|Morza Martwego]]. Zostali oni przewiezieni łodziami na południowe wybrzeże Morza Martwego, do fabryki potasu Sedom. W ten sposób ewakuowano kibuce [[Bet ha-Arawa]] i [[Kalja]]. Zostały one 20 maja zajęte i zniszczone przez Jordańczyków<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.hagana.co.il/show_item.asp?levelId=60947&itemId=118&itemType=0 | tytuł = Jordańska inwazja | data dostępu = 2011-06-20 | autor = | opublikowany = | praca = The Hagana – Official Site | data = | język = he}}</ref>. Głównym zadaniem Legionu Arabskiego było opanowanie [[Zachodni Brzeg|Zachodniego Brzegu Jordanu]] i unikanie konfrontacji z siłami żydowskimi w rejonie Jerozolimy, aby nie sprowokować Żydów do ściągnięcia posiłków w ten region. Z tego powodu Jordańczycy zajęli rejon miasta [[Jerycho]], skąd udali się na północ do [[Nablus]]u i dopiero stąd dotarli do [[Ramallah]]. W mieście tym założono główną kwaterę wojsk jordańskich. Legion Arabski zajął następujące pozycje: (1) 1 Brygada dowodzona przez pułkownika Goldie miała swoją główną kwaterę wwe wioscewsi [[Bajtunja|Beitunia]]. Obejmowała ona: 1 Regiment (pod dowództwem ppłk. Blackdena), który operował w rejonie miasta Nablus i 3 Regiment (pod dowództwem ppłk. Newmana) operujący w rejonie Ramallah. (2) 3 Brygada dowodzona przez pułkownika Ashtona miała swoją główną kwaterę wwe wioscewsi [[Jalu (Palestyna)|Jalu]]. Obejmowała ona: 4 Regiment (pod dowództwem ppłk. Habisa Madżali), który przejął obronę rejonu [[Latrun]]; i 2 Regiment (pod dowództwem majora Slade’a) pozostający w odwodzie. Jego 2 kompania zajęła pozycje obronne na wzniesieniach na północ od [[Sza’ar ha-Gaj]]. Wsparcie 3 Brygadzie zapewniała bateria artylerii rozlokowana przy wiosce [[Bajt Nuba]]. (3) 4 Brygada dowodzona przez pułkownika Ahmada Sigqi al-Jundi miała swoją główną kwaterę w Ramallah. Brygada ta została sformowana pośpiesznie i nie służyli w niej żadni brytyjscy oficerowie. Obejmowała ona: 5 Regiment (pod dowództwem ppłk. Abd al-Halima al-Sakita) i 6 Regiment (pod dowództwem ppłk. Abdallaha at-Talla), który zajął pozycje we wschodniej części Samarii pomiędzy Jerychem a [[Damija|Tall ad-Damija]]. Każdy z tych regimentów składał się z tysiąca żołnierzy zorganizowanych w cztery kompanie i jednostkę wsparcia składającą się z 4 samochodów pancernych i [[Armata 2-funtowa|armaty 2-funtowej]]. Dodatkowe wsparcie zapewniało 6 dział przeciwpancernych i 2 moździerze, ponadto, 4 Brygadzie towarzyszyły siły 5 kompanii [[Milicja|milicji]], liczące 650 arabskich ochotników. WWe wioscewsi [[An-Nabi Samu’il]] rozlokowała się bateria artylerii licząca 4 [[Haubicoarmata 25-funtowa|haubicoarmaty 25-funtowe]] i 6 ciężkich moździerzy, które były gotowe wesprzeć w walce 1 i 4 Brygadę. Dodatkowo mniejsze jednostki działały samodzielnie. 17 maja wysłano z Jerycha do Jerozolimy na [[Góra Oliwna|Górę Oliwną]] 1 i 8 samodzielne kompanie. 15 kompania wzmocniła arabskich ochotników w rejonie miast [[Lod|Lidda]] i [[Ramla]]. 13 kompania została wysłana bardziej na północ, w rejon żydowskiego kibucu [[Geszer (kibuc)|Geszer]], a 12 kompania zajęła okolicę [[Hebron]]u na południu{{odn|Jadwiszczok|2010|s=141-142}}. Ciekawostką jest to, że w momencie przekroczenia przez Legion Arabski rzeki [[Jordan (rzeka)|Jordan]], siły [[Arabska Armia Wyzwoleńcza|Arabskiej Armii Wyzwoleńczej]] opuściły rejon Latrun, otwierając Żydom drogę do Jerozolimy. Było to następstwem umowy z królem Abdallahem, na mocy której jednostki Arabskiej Armii Wyzwoleńczej miały przegrupować się na północ od Ramallah, gdzie miały przez tydzień odpocząć i uzupełnić zapasy. O zawartym porozumieniu nie zostali powiadomieni jordańscy dowódcy polowi, dla których wycofanie sił dowodzonych przez [[Fauzi al-Kawukdżi|Fauziego al-Kawukdżiego]] było całkowitym zaskoczeniem. Przegrupowanie jordańskich oddziałów zajęło trzy dni i dopiero 17 maja rejon Latrun obsadził 4 Regiment. Żydzi, z powodu braku informacji wywiadowczych, nie wykorzystali tego faktu, czego konsekwencją była seria późniejszych krwawych bitew.
 
Król Abdallah I początkowo nie planował angażowania swoich wojsk bezpośrednio w [[Bitwy o Jerozolimę (1948)|bitwę o Jerozolimę]], jednak 17 maja zmienił zdanie i za namową arabskich notabli z Jerozolimy, rozkazał 6 Regimentowi wkroczenie do miasta. Dowodzący wojskami jordańskimi, brytyjski generał [[John Bagot Glubb]] chciał uniknąć angażowania się w trudne walki miejskie, postanowił więc ograniczyć swoje działania jedynie do [[Stare Miasto (Jerozolima)|Starego Miasta]]. W ten sposób król Abdallah ogłosiłby się obrońcą Świętego Wzgórza, któremu Legion Arabski zagwarantowałby bezpieczeństwo. Nie ryzykowano by także większych starć z siłami żydowskimi w mieście, co stanowiłoby złamanie tajnego porozumienia zawartego z Agencją Żydowską. Na wieść o wydaniu rozkazu, by 6 Regiment Legionu Arabskiego rozpoczął wkraczanie do Jerozolimy, Żydzi przeprowadzili pośpieszną ewakuację położonych na północny wschód od miasta moszawów [[Atarot (moszaw)|Atarot]] i [[Newe Ja’akow]], które zostały następnie zniszczone przez Jordańczyków. Po wkroczeniu do miasta ppłk Abdallah at-Tall objął dowództwo nad wszystkimi siłami arabskimi w Jerozolimie. Również arabska administracja cywilna podporządkowała się całkowicie Jordańczykom{{odn|Morris|2008|s=211-219}}. Przybyłe posiłki przesądziły o losach [[Bitwa o Stare Miasto Jerozolimy|bitwy o Stare Miasto Jerozolimy]]. WWe wioscewsi [[At-Tur (Jerozolima)|At-Tur]] rozlokowała się bateria jordańskiej artylerii, która rozpoczęła ostrzał [[Dzielnica Żydowska w Jerozolimie|dzielnicy żydowskiej]]. Od 20 maja jordańscy żołnierze przystąpili do systematycznego wyburzania kolejnych domów i niszczenia żydowskich pozycji obronnych. Sytuacja obrońców stała się tak rozpaczliwa, że 28 maja byli zmuszeni poddać dzielnicę<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.daat.ac.il/DAAT/history/belahav/5h-2.htm | tytuł = Bitwa o Stare Miasto | data dostępu = 2011-04-21| praca = Opinie | język = he}}</ref>. W międzyczasie, w dniu 20 maja 1948, były jordański premier [[Ibrahim Haszim]] został mianowany gubernatorem wojskowym wszystkich ziem zajętych przez Legion Arabski w Palestynie. Centrum jego zainteresowania była Jerozolima i właśnie wokół niej przez cały czas koncentrowała się większość działań militarnych na froncie centralnym<ref>{{cytuj książkę | autor = John Bagot Glubb | tytuł = Soldier With the Arabs | wydawca = | miejsce = Londyn | rok = 1957 | strony = 105 | isbn =}}</ref>.
 
18 maja do Jerozolimy dotarł ostatni żydowski konwój 35 ciężarówek. Był on przez całą drogę uważnie obserwowany przez jordańskich żołnierzy, którzy jednak go nie ostrzelali{{odn|Jadwiszczok|2010|s=85}}. Sytuacja społeczności żydowskiej w [[Zachodnia Jerozolima|Zachodniej Jerozolimie]] była jednak bardzo ciężka. Ich zapasy żywności oraz amunicji szybko malały. Sytuacja wydawała się tak trudna, że kilku izraelskich dowódców wysłało telegramy do Dawida Ben Guriona, że nie zdołają utrzymać miasta dłużej niż przez dwa tygodnie<ref>{{cytuj książkę | autor = [[Anita Szapira]] | tytuł = L’imaginaire d’Israël: histoire d’une culture politique | wydawca = Calmann-Lévy | miejsce = | rok = 2005 | strony = 91-96 | isbn = 978-2702136331}}</ref>. Równocześnie nastąpiło przegrupowanie jordańskich i irackich jednostek na północ od miasta. Irakijczycy wkroczyli do [[Nablus]]u, umożliwiając jordańskiemu 1 Regimentowi przegrupowanie się bliżej rejonu ciężkich walk w Latrun. Od południa z kierunku [[Hebron]]u w pobliże Jerozolimy dotarła egipska kolumna wojskowa. W rejonie kibucu [[Ramat Rachel]] połączyła ona swoje siły z Legionem Arabskim. W dniach 22-25 maja doszło tam do [[bitwy o Ramat Rachel]]. Kibuc przechodził z rąk do rąk, został jednak ostatecznie utrzymany przez Izraelczyków. Było to ważne strategicznie zwycięstwo, ponieważ uniemożliwiła Arabom bezpośredni atak na Jerozolimę od południa. Od 23 maja siły jordańskie otrzymały dodatkowe wsparcie w postaci obecności egipskich samolotów, które przeprowadzały bombardowania w rejonie korytarza Jerozolimy. Izraelczycy błędnie interpretowali te wszystkie arabskie działania i obawiali się, że Legion Arabski szykuje się do zajęcia całej Jerozolimy. Zdawali sobie przy tym sprawę, że ich siły nie będą w stanie powstrzymać natarcia tak doświadczonej jednostki. Chwycono się wówczas metody negocjacji. 22 maja przyjęta została [[Rezolucja Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 49]], która nadała najwyższy priorytet negocjacjom i utrzymaniu [[Rozejm|zawieszenia broni]] w Jerozolimie. Działania w tym celu rozpoczęła Komisja Rozejmu w Palestynie, w skład której weszli przedstawiciele członków [[Rada Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych|Rady Bezpieczeństwa ONZ]] będący zawodowymi urzędnikami konsularnymi. Jednak już w nocy z 22 na 23 maja w Zachodniej Jerozolimie został zamordowany amerykański konsul generalny i członek Komisji Rozejmu w Palestynie [[Thomas C. Wasson]]. Obie strony konfliktu wzajemnie oskarżały się o to zabójstwo, nigdy jednak nie ujęto sprawców. Pomimo tych trudności, Komisja Rozejmu w Palestynie przedstawiła propozycję dwudniowego zawieszenia broni w Jerozolimie. Strona izraelska zasygnalizowała gotowość do przyjęcia rozejmu, jednak strona arabska odmówiła, ponieważ miała nadzieję na szybkie zwycięstwo. Pomimo to, prowadzone negocjacje uniemożliwiły prowadzenie Legionowi Arabskiemu swobodnych działań militarnych w mieście.
 
Dawid Ben Gurion zdecydował się wówczas poradzić zawodowego amerykańskiego oficera [[Dawid Marcus|Dawida Marcusa]], który dostrzegł szansę obrony miasta w szybkim przywróceniu normalnego zaopatrzenia i wzmocnieniu sił obrońców. W dniach 24-25 maja izraelskie siły przeprowadziły w rejonie fortu Latrun [[operacja Bin Nun Alef|operację ''Bin Nun Alef'']]. Zakończyła się ona całkowitą porażką Izraelczyków, jednak wywołała bardzo duże zaniepokojenie Jordańczyków. Wynikiem tego było wywarcie silnego nacisku dyplomatycznego na Egipt i wymuszenie na egipskim korpusie ekspedycyjnym wznowienie natarcia na północ, aby odciążyć w ten sposób Legion Arabski. Jordańczycy obawiali się, że Żydzi mogą próbować zajęcia miasta Ramallah. Z tego powodu przeprowadzili 26 maja silne natarcie na strategicznie położoną górę Adar. Po jej zajęciu, Legion Arabski zajął pozycje obronne. Jednak Żydzi odczytali działania jordańskie jako przygotowania do ataku na pobliskie kibuce [[Ma’ale ha-Chamisza]] i [[Kirjat Anawim]], które zabezpieczały od północy drogę do Jerozolimy. W rezultacie siły Palmachu przeprowadziły kilka bezskutecznych kontrataków. 28 maja upadła [[Dzielnica Żydowska w Jerozolimie|Dzielnica Żydowska]] na Starym Mieście Jerozolimy. W obliczu tych wszystkich faktów Dawid Ben Gurion doszedł do przekonania, że jordański Legion Arabski przygotowuje się do generalnego szturmu na Jerozolimę. Ponadto po przegranej bitwie o Latrun, sytuacja w mieście znacznie się pogorszyła. Zapasy żywności wystarczały zaledwie na dziesięć dni, a wody na trzy miesiące<ref>{{cytuj książkę | autor = David Tal | tytuł = War and Palestine 1948. Strategy and Diplomacy | wydawca = Frank Cass & Co. | miejsce = | rok = 2003 | strony = 225–231 | isbn = 071465275X}}</ref>. W tej sytuacji zdecydowano się na przeprowadzenie kolejnej operacji ''Jahad'', której celem miały być arabskie siły w miastach [[Lod|Lidda]] i [[Ramla]]. Siły arabskich milicji zgromadzone w tych miastach systematycznie były wzmacniane, a egipskie samoloty kilkakrotnie zbombardowały pozycje żydowskie w okolicy. Żydzi obawiali się pogorszenia sytuacji w tym rejonie i postanowili siłami dwóch brygad zaatakować oba miasta. Plan ten został jednak pokrzyżowany przez wznowienie egipskiej ofensywy na południu, w wyniku czego nie można było przerzucić dodatkowych sił z południa na front centralny{{odn|Jadwiszczok|2010|s=161-162}}. Pozostałe siły otrzymały rozkaz przeprowadzenia kolejnego natarcia na Latrun. Dowodzący wojskami żydowskimi [[Szelomo Szamir]] wyciągnął lekcje z niepowodzenia poprzedniej operacji i doszedł do zrozumienia, że kluczem do zwycięstwa jest przejęcie kontroli nad wzgórzami położonymi na południu. W dniach 27-28 maja prawie bez walki zajęto położone w tym rejonie arabskiewsie wioskiarabskie [[Bajt Dżiz]] i [[Bajt Susin]]. Ich zajęcie okazało się przełomowe dla dalszych losów Jerozolimy, ponieważ w rejonie tym przystąpiono do budowy [[Droga Birmańska (Izrael)|Drogi Birmańskiej]], którą już 29 maja przeszło pieszo 150 żołnierzy wsparcia dla Brygady Harel. W dniach 30-31 maja przeprowadzono w Latrun kolejną [[operacja Bin Nun Bet|operację ''Bin Nun Bet'']]. Pomimo wykorzystania pojazdów opancerzonych zakończyła się ona porażką, jednak zdobyte doświadczenie stało się podstawą opracowywania strategii działania [[Korpus Pancerny (Izrael)|Korpusu Pancernego]]. Podczas tych walk, wojska irackie przeprowadziły działania dywersyjne na zachód od [[Tulkarm]] i północ od [[Dżanin]]u, aby odciągnąć część sił żydowskich od Legionu Arabskiego{{odn|Jadwiszczok|2010|s=164}}.
 
W dniu 29 maja przyjęto [[Rezolucja Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 50|Rezolucjęrezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 50]], która ogłaszała od 11 czerwca trwające cztery tygodnie zawieszenie broni<ref>{{cytuj stronę | url = http://en.wikisource.org/wiki/United_Nations_Security_Council_Resolution_50 | tytuł = United Nations Security Council Resolution 50 | data dostępu = 2011-05-20| autor = | opublikowany = | praca = Wikisource| data = | język = en}}</ref>. Oznaczało to, że siły izraelskie przez cztery tygodnie nie mogłyby przeprowadzić żadnych zmian terytorialnych, a tym samym nie mogłyby dostarczyć zaopatrzenia do oblężonego miasta. Ben Gurion podjął wówczas decyzję o przeprowadzeniu w rejonie Latrun następnej operacji. Wcześniej jednak Izraelczycy przeprowadzili w nocy z 31 maja na 1 czerwca nalot na [[Amman]]. W nalocie uczestniczyły zaledwie trzy myśliwce Avia S-199, które zrzuciło kilka bomb na miasto. Przypadkowo zbombardowano także bazę lotniczą [[Royal Air Force]], co wywołało zdecydowane protesty ze strony Wielkiej Brytanii. Sam atak miał jednak bardzo duże znaczenie psychologiczne. W Ammanie odbywał się właśnie szczyt Komitetu Politycznego Ligi Arabskiej, który omawiał kwestię Rezolucjirezolucji Rady Bezpieczeństwa nr 50. Widząc izraelskie samoloty bombardujące stolicę Transjordanii, arabscy przywódcy zrozumieli, że państwo żydowskie posiada bardzo duży potencjał militarny. Pomimo pokazu siły, Komitet Polityczny odrzucił wezwanie Rady Bezpieczeństwa ONZ. Konsekwencją tej decyzji, było wycofanie przez Wielką Brytanię swoich oficerów ze służby czynnej w Legionie Arabskim na terytorium Palestyny. Miało to bardzo poważne reperkusje dla zdolności bojowej tej najlepszej arabskiej jednostki. Król Abdallah zdołał przekonać część oficerów do pozostania, przyjmując ich na swoje utrzymanie. Jednak Wielka Brytania nasiliła swoje działania, aby jak najszybciej doprowadzić do ogłoszenia zawieszenia broni w Palestynie. Wykorzystała przy tym swoje wszystkie znajomości dyplomatyczne, zmuszając państwa arabskie do przyjęcia warunków rozejmu<ref>{{cytuj książkę | autor= Shlomo Aloni | tytuł= Arab-Israeli Air Wars 1947-82 |wydawca= Osprey Publishing |miejsce= |rok= 2001 |isbn= 1841762946}}</ref>.
 
Tymczasem wojska izraelskie zaangażowały się w działania na innych frontach wojny. Jednak 8 czerwca, przedstawiciel Agencji Żydowskiej, [[Zalman Aran]], który właśnie przebywał w Jerozolimie, skontaktował się z Dawidem Ben Gurionem. Z jego relacji wynikało, że zapasy żywności wystarczą jedynie na trzy dni, od jakiegoś czasu brakowało energii elektrycznej i kończyła się woda. Bardzo negatywny wpływ na morale obrońców wywierał nękający ostrzał jordańskiej artylerii. Od 15 maja zginęło ponad 300 Żydów, a około 1000 zostało rannych. Wszystkie te informacje wskazywały, że siły obrońców Jerozolimy są na wyczerpaniu i każdy większy atak Legionu Arabskiego przesądzi o losach miasta. Upadek miasta miałby bardzo negatywny wpływ na wszystkie żydowskie siły i mógłby doprowadzić do załamania się linii obronnych oraz upadku młodego państwa Izrael. Dawid Ben Gurion nie mógł sobie pozwolić na takie ryzyko i podjął decyzję o kolejnym ataku na Latrun. Wystąpiły przy tym poważne trudności z dyslokacją oddziałów. Wyczerpaną 7 Brygadę Pancerną musiano chwilowo wycofać w celu odpoczynku żołnierzy i reorganizacji oddziałów. Do przeprowadzenia [[operacja Joram|operacji ''Joram'']] (8-9 czerwca) wyznaczono elitarną [[Brygada Jiftach|Brygadę Jiftach]] złożoną z żołnierzy Palmach. Pomimo porażki był to najbardziej niebezpieczny atak przeprowadzony przez Siły Obronne Izraela w obszarze Latrun, który przy większej determinacji działań mógł zakończyć się sukcesem. W odpowiedzi Jordańczycy przeprowadzili dwa kontrataki: pierwszy na wioskęwieś [[Bajt Susin]] (9 czerwca), a następnie na kibuc [[Gezer (kibuc)|Gezer]] i wioskęwieś [[Dajr Muhajsin]] (10 czerwca). Podczas [[Bitwa o Gezer|bitwy o Gezer]] kibuc uległ całkowitemu zniszczeniu. Dochodzenie komisji śledczej wykazało później, że przyczyną porażki były błędy popełnione przez [[Sztab Generalny Sił Obronnych Izraela]]. Pomimo to, Żydzi przez cały czas poszukiwali innych możliwości dostarczenia zapasów do Jerozolimy i w dniu 10 czerwca ukończyli budowę [[Droga Birmańska (Izrael)|Drogi Birmańskiej]], która w całości przebiegała przez terytorium kontrolowane przez siły izraelskie. Następnie wybudowano wodociąg, dostarczając tą drogą żywność, wodę, leki, paliwo, uzbrojenie i amunicję do oblężonego miasta<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.hagana.co.il/show_item.asp?levelId=60947&itemId=131&itemType=0 | tytuł = Droga Birmańska | data dostępu = 2011-06-21 | autor = | opublikowany = | praca = The Hagana – Official Site | data = | język = he}}</ref>.
 
Działania wojenne prowadzone w pierwszej fazie wojny na froncie centralnym zakończyły się [[pat]]em. Izraelczycy zdołali utrzymać niemal wszystkie swoje pozycje, z wyjątkiem Starego Miasta Jerozolimy. Nie była to jednak zasługa umiejętnego dowodzenia lub skutecznych działań operacyjnych na polu walki. Wynikało to bardziej z defensywnej postawy Legionu Arabskiego, który ograniczył się do zajęcia wskazanych pozycji, które następnie bardzo skutecznie bronił. Wyraźnie zarysowała się przewaga w uzbrojeniu i wyszkoleniu jordańskich żołnierzy nad słabo dowodzonymi oddziałami żydowskimi, które bardzo często działały bardziej na zasadzie sił partyzanckich niż regularnej armii. U Jordańczyków pojawił się jednak poważny problem z brakiem zaopatrzenia. Izraelczycy nie dysponowali jednak sprawnym wywiadem i nie mogli wykorzystać słabości przeciwnika, o której po prostu nie wiedzieli.
Linia 288:
[[Plik:Deganiatank1.jpg|thumb|Zniszczony syryjski czołg [[Renault R-35]] stojący przy wjeździe do kibucu [[Deganja Alef]]]]
[[Plik:Attura and Sarraj 1948 War.jpg|thumb|Syryjscy żołnierze w Palestynie, 1948 r.]]
Front północny obejmował duży obszar [[Samaria (kraina)|Samarii]] i [[Galilea|Galilei]], na którym odizolowane żydowskie osiedla były narażone na ataki Syryjczyków, Irakijczyków, Libańczyków i Arabskiej Armii Wyzwoleńczej. A ponieważ główne siły pośpiesznie mobilizowanych brygad Hagany były zaangażowane w działaniach obronnych na kluczowych odcinkach wojny, tutejsi dowódcy byli pozostawieni sami sobie i musieli organizować obronę własnymi siłami. Największym zagrożeniem na północy była Syria. Syryjczycy do przeprowadzenia ataku na Palestynę wyznaczyli 1 Brygadę dowodzoną przez pułkownika Abd al-Wahhaba al-Hakima. Brygada składała się z trzech batalionów piechoty, batalionu pancernego, batalionu artyleryjskiego i jednostek pomocniczych. Abd al-Wahhab al-Hakim sygnalizował dowództwu, że jego siły nie są gotowe do wojny, ponieważ brakowało ludzi i uzbrojenia, a zapasy amunicji wystarczały jedynie na siedem dni walki. Jednak Sztab Generalny był zdecydowany realizować postanowienia Ligi Arabskiej i postanowił bezpośrednio nadzorować przebieg walk. W tym celu przeniósł swoją siedzibę do miasta [[Al-Kunajtira (Syria)|al-Kunajtira]] na [[Wzgórza Golan|Wzgórzach Golan]]. Tam też umiejscowiono główne magazyny z zaopatrzeniem dla korpusu ekspedycyjnego. Koncentracja sił syryjskich odbyła się 1 maja 1948 roku w mieście [[Katana (Syria)|Katana]], w południowo-zachodniej Syrii. Następnie przeszły one do [[Bejrut]]u (12 maja) i [[Sydon]]u (13 maja) w Libanie, aby zająć pozycje wyjściowe do ataku w rejonie [[Bint Dżubajl]]. Pierwotny plan zakładał, że przeprowadzą one atak z północy w kierunku na [[Safed]] i [[Tyberiada|Tyberiadę]]. Następnie razem z siłami Arabskiej Armii Wyzwoleńczej miano zająć [[Nazaret]] i [[Afula|Afulę]], gdzie spodziewano się połączenia z wojskami irackimi i jordańskimi, aby wspólnie zdobyć [[Hajfa|Hajfę]]. Plany te jednak musiały być pośpiesznie zmienione, ponieważ Jordańczycy zdecydowali się mocno ograniczyć działania swojego Legionu Arabskiego. W nowej sytuacji powstałaby niebezpieczna luka pomiędzy wojskami syryjskimi i irackimi. Zdecydowano więc się na atak na osiedla żydowskie położone na południe od [[Jezioro Tyberiadzkie|jeziora Tyberiadzkiego]], aby stąd rozwijać natarcie dalej na zachód. Po nagłej zmianie planów, oddziały wycofały się do [[An-Nabatijja|An-Nabatija]], skąd pośpiesznie przegrupowano je do [[Banjas|Banias]] i al-Kunajtira na Wzgórzach Golan. Jednak przegrupowanie wojsk syryjskich wywołało wzrost poczucia zagrożenia dowódców libańskich. Nastąpiła wśród nich bardzo poważna różnica zdań. Dowódcy muzułmańscy byli zdecydowani poprowadzić swoje oddziały do Palestyny, jednak dowódcy chrześcijańscy opowiedzieli się za nieangażowaniem się w niepewną wojnę. W rezultacie główne dowództwo libańskich wojsk przyjęło postawę defensywną. W tej sytuacji cały ciężar prowadzenia walk w Galilei spadł na Arabską Armię Wyzwoleńczą. Dla obrony libańskiego odcinka granicy w rejonie Bint Dżubajl skierowano 2 Regiment Jarmouk dowodzony przez Adiba Sziszakli, który właśnie przegrupowywał się do Syrii na reorganizację. Izraelczycy byli zupełnie nieświadomi dyslokacji arabskich wojsk i brakowało im informacji o panujących w libańskiej armii nastrojach. Spodziewano się głównego natarcia wojsk libańskich w rejonie przygranicznej wioski [[Al-Malkijja|al-Malkijji]]. Wzmocniono więc obronę okolicznych osiedli żydowskich i postanowiono uprzedzić przeciwnika, zajmując wioskęwieś al-Malkijja, która miała stać się pierwszym bastionem obrony. Atak przeprowadził w nocy z 14 na 15 maja 1 Batalion Brygady Jiftach. Nie napotkali oni na większy opór i zajęli przygraniczne punkty obserwacyjne. Tymczasem Libańczycy skierowali do kontrataku swój pluton pancerny wzmocniony kompanią arabskich ochotników i artylerią. Rankiem 15 maja doszło do ciężkiej bitwy o al-Malkijję, w której zginęło ponad 120 żydowskich i około 200 arabskich żołnierzy. Izraelczycy wycofali się do pobliskiego moszawu [[Ramot Naftali]], jednak Libańczycy nie byli w wyniku poniesionych strat utrzymać zajętą wioskęwieś al-Malkijję i również się wycofali. W rezultacie, 3 Batalion Brygady Jiftach bez walki zajął przygraniczne pozycje. Następnie w nocy z 15 na 16 maja przeprowadzono dywersyjny rajd, podczas którego zniszczono most na rzece [[Litani (Liban)|Litani]], w odległości 10&nbsp;km w głębi terytorium Libanu. Zniszczenie mostu zatrzymało na dwa tygodnie jakiekolwiek działania libańskiej armii i zmusiło Libańczyków do zaangażowania większych sił w ochronę swoich tyłów<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.hagana.co.il/show_item.asp?levelId=60947&itemId=104&itemType=0 | tytuł = Bitwa o Malkijję – od 13 do 15 maja 1948 | data dostępu = 2011-06-20 | autor = | opublikowany = | praca = The Hagana – Official Site | data = | język = he}}</ref>. Równocześnie siły żydowskie kontynuowały operację „''Ben Ammi''” (14-21 maja) w [[Zachodnia Galilea|Zachodniej Galilei]]. W trakcie jej trwania odblokowano komunikację z tamtejszymi żydowskimi osiedlami oraz zdobyto nadmorskie miasto [[Akka]] (17 maja). Mieszkańcy okolicznych wiosek arabskich zostali przymusowo wysiedleni<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.hagana.co.il/show_item.asp?levelId=60947&itemId=108&itemType=0 | tytuł = Bitwa o Akkę – od 16 do 17 maja 1948 | data dostępu = 2011-06-20 | autor = | opublikowany = | praca = The Hagana – Official Site | data = | język = he}}</ref>.
 
Tymczasem, w nocy z 14 na 15 maja 1948 roku do Samarii wkroczyły wojska jordańskie i irackie. Legion Arabski zajął południową część Samarii. Jego 1 Brygada odpowiadała za utrzymanie linii komunikacyjnych pomiędzy [[Ramallah]] a [[Nablus]]em. W jej skład wchodziły: 1 Regiment (pod dowództwem ppłk. Blackdena), który operował w rejonie miasta Nablus; i 3 Regiment (pod dowództwem ppłk. Newmana), który operował w rejonie Ramallah. Dodatkowo, samodzielna 13 kompania została wysłana bardziej na północ, w rejon żydowskiego kibucu [[Geszer (kibuc)|Geszer]]. Na zachód od Nablusu działały nieliczne arabskie [[Milicja|milicje]], koncentrujące swoją działalność w rejonie miast [[Kalkilja]] i [[Tulkarm]]. Iracki korpus ekspedycyjny wkroczył do Palestyny również z terytorium Transjordanii. Wynikało to z faktu, że iracki król [[Fajsal I]] był bratem jordańskiego króla Abdallaha i wspierał jego plany. W rezultacie wojska irackie starały się współpracować z wojskami jordańskimi. Plan działań zakładał, że Irakijczycy mieli przejąć kontrolę nad północną i zachodnią częścią Samarii, umożliwiając Legionowi Arabskiemu skoncentrować się na walkach w rejonie Jerozolimy. W tym celu siły irackie zostały podzielone na dwie części. Mniejsza część zaatakowała kibuc [[Geszer (kibuc)|Geszer]], z zamiarem okrążenia [[Bet Sze’an]] i wkroczenia do [[Dolina Jezreel|Doliny Jezreel]]. Doszło tutaj do [[Bitwa o Geszer|bitwy o kibuc Geszer]] (15-17 maja)<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.hagana.co.il/show_item.asp?levelId=60947&itemId=114&itemType=0 | tytuł = Obrona kibucu Geszer – 15 do 17 maja 1948 | data dostępu = 2011-06-20 | autor = | opublikowany = | praca = The Hagana – Official Site | data = | język = he}}</ref>. Natomiast większa część sił irackich przekroczyła 15 maja rzekę [[Jordan (rzeka)|Jordan]] i weszła do północnej Samarii zajmując miasto [[Dżanin]], a następnie wystawiając swoje wysunięte posterunki w rejonie Kalkilji i Tulkarm. Działania irackich sił lądowych wspierała eskadra 12 samolotów wielozadaniowych [[Avro Anson]] i 4 samolotów myśliwskich [[Gloster Gladiator]], które stacjonowały w jordańskiej bazie lotniczej przy Ammanie. Już pierwszego dnia wojny, jeden z samolotów Anson zbombardował miasto Tyberiadę w Galilei<ref name=airmoqatel />. Irakijczycy podzielili północną Samarię na trzy sektory: (1) północny (od rzeki [[Jordan (rzeka)|Jordan]] do wioskiwsi [[Ladżdżun|Lajjun]]) zajęła 4 Brygada wzmocniona baterią artylerii, kompanią pancerną i dwa batalionami ochotników arabskich; (2) zachodni (od [[Baka-Dżatt|Baka al-Gharbijja]] do [[Kafr Kasim]]) zajęła 1 Brygada wzmocniona baterią artylerii, kompanią pancerną, batalionem zmechanizowanym i dwoma batalionami ochotników; (3) południowy (od Kafr Kasim do [[Ramallah]]) zajął batalion piechoty{{odn|Jadwiszczok|2010|s=167}}. Po osiągnięciu pierwszych celów strategicznych, Irakijczycy przyjęli postawę defensywną, samą jednak swoją obecnością wywierali bardzo duży nacisk na Izraelczyków, którzy obawiali się przecięcia swojego państwa w rejonie [[Netanja|Netanji]] i Doliny Jezreel. Wyjątkiem od defensywnych działań wojsk irackich był przeprowadzony w dniu 25 maja atak na moszaw [[Ge’ulim]]. Przeprowadzono go na wyraźną prośbę dowództwa jordańskiego, które chciało w ten sposób wywrzeć większy nacisk na Izraelczyków, nie dopuszczając do przerzucenia dodatkowych żydowskich sił w rejon Latrun{{odn|Morris|2008|s=224-225,248}}.
 
Rankiem 15 maja 1948 roku na południe od [[Jezioro Tyberiadzkie|jeziora Tyberiadzkiego]] rozpoczęło się natarcie wojsk syryjskich. W wyniku dużego przegrupowania oddziałów w ostatnich dniach poprzedzających wybuch wojny, żołnierze syryjscy byli zmęczeni i nie wyspani, co ograniczało ich zdolności bojowe<ref>{{cytuj książkę |autor= Kenneth Pollack |tytuł= Arabs at War: Military Effectiveness, 1948–1991 |wydawca= Bison Books |miejsce= |rok= 2004 |strony = 448-457 |isbn= 0803287836}}</ref>. Pomimo to, Syryjczycy usiłowali wykorzystać swoją przewagę w liczebności i uzbrojeniu. Doszło tutaj do serii [[Bitwy o dolinę Kinnarot|bitew o Dolinę Kinaret]] (15-21 maja), z których najsłynniejszą była obrona kibucu [[Deganja Alef]]. Jego obrońcy zatrzymali przy użyciu [[Butelka zapalająca|koktajli Mołotowa]] i [[Granat ręczny|granatów ręcznych]] natarcie syryjskich sił pancernych<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.hagana.co.il/show_item.asp?itemId=107&levelId=60962&itemType=0 | tytuł = Mapa Bitwy o dolinę Kinnarot | data dostępu = 2011-06-20 | autor = | opublikowany = | praca = The Hagana – Official Site | data = | język = he}}</ref><ref>{{cytuj stronę | url = http://www.hagana.co.il/show_item.asp?levelId=60947&itemId=110&itemType=0 | tytuł = Bitwa o Deganja – od 20 do 21 maja 1948 | data dostępu = 2011-06-20 | autor = | opublikowany = | praca = The Hagana – Official Site | data = | język = he}}</ref>. Syryjskie działania były wspierane przez eskadrę 12 samolotów treningowych [[North American T-6 Texan|Harvard III]], które były przystosowane do bombardowania celów naziemnych. Stacjonowały one w bazie lotniczej pod Damaszkiem i operowały w północnej części Palestyny. W dniach 15 i 16 maja bombardowały żydowskie osiedla w [[Dolina Kinaret|dolinie Kinaret]]. 17 maja atakowały różne cele w Galilei, aby w kolejnych dniach powrócić do wspierania działań lądowych w Dolinie Kinaret<ref name=airmoqatel />. W nocy z 18 na 19 maja siły żydowskiego Palmachu przeprowadziły dywersyjny atak, niszcząc syryjski magazyn amunicji i paliw na Wzgórzach Golan. Uniemożliwiło to Syryjczykom kontynuowanie dalszych działań ofensywnych, ponieważ ich siły zostały pozbawione amunicji<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.hagana.co.il/show_item.asp?levelId=60947&itemId=112&itemType=0 | tytuł = Celne uderzenie w Syryjczyków – noc z 18 na 19 maja 1948 | data dostępu = 2011-06-20 | autor = | opublikowany = | praca = The Hagana – Official Site | data = | język = he}}</ref>.
Linia 296:
W dniu 20 maja 1948 roku doszło w mieście [[Dara (Syria)|Dara]] na granicy syryjsko-jordańskiej do narady dowódców arabskich armii. Usiłowano poprawić koordynację wspólnych działań i określić cele, których osiągnięcie było niezbędne dla zwycięstwa w wojnie. Syryjczycy nalegali, aby jordański Legion Arabski skierował część swoich sił bardziej na północ. Liczono, że wzmocniłoby to syryjskie natarcie i umożliwiło rozstrzygnięcie wyniku wojny na północy. Król Abdallah odrzucił jednak tę propozycję, motywując swoją decyzję dużymi brakami w zaopatrzeniu swoich wojsk. W wyniku dalszych rozmów osiągnięto pewien kompromis. W rezultacie wojska irackie przejęły Nablus, umożliwiając Legionowi Arabskiemu wzmocnienie sił w rejonie najcięższych walk prowadzonych wokół Latrun. Irakijczycy zamknęli również lukę pomiędzy wojskami jordańskimi i syryjskimi, umożliwiając Syryjczykom przesunięcie sił na północ, aby wesprzeć Arabską Armię Wyzwoleńczą. 22 maja powszechnie wiadomo już było, że arabska ofensywa na północy zakończyła się niepowodzeniem. Największy wpływ ta wiadomość miała dla syryjskiej opinii publicznej. Syryjski prezydent [[Szukri al-Kuwatli]] przyjął dymisje ministra obrony oraz dowódcy sił zbrojnych. Nowym głównodowodzącym został generał [[Husni az-Za’im|Husni az-Zaim]]. Rozpoczął on reorganizację armii w celu zwiększenia ilości oddziałów mogących prowadzić walkę w Palestynie. Rozwiązano 3 Brygadę, a jej żołnierzy z uzbrojeniem przydzielono do 1 Brygady. Zażądano także, aby Arabska Armia Wyzwoleńcza przekazała część swoich sił pod syryjskie dowództwo. Stało się tak z 1 Regimentem Jarmouk i Regimentem Hittin. Wszystkie działania czyniono z myślą o nowej ofensywie, która miała rozpocząć się na północ od jeziora Tyberiadzkiego{{odn|Jadwiszczok|2010|s=152-185}}.
 
Tymczasem izraelskie dowództwo zrozumiało, że po powstrzymaniu pierwszego impetu arabskiego ataku na froncie północnym, można było przystąpić do umacniania swoich pozycji. W pierwszej kolejności postanowiono zapewnić bezpieczeństwo linii komunikacyjnych łączących Tel Awiw z Hajfą i Galileą. Zagrożeniem dla tych linii stanowiła arabska enklawa położona na zboczach [[Góra Karmel|góry Karmel]]. Arabska wieś [[Tantura]] została wybrana jako punkt wyjściowy dla wszystkich tych działań. W dniach 22-23 maja przeprowadzono [[operacja Namel|operację „''Namel''”]], podczas której zdobyto wioskęwieś Tantura i wysiedlono jej mieszkańców. Istnieją niepotwierdzone informacje, że w trakcie tych działań doszło do masakry arabskich jeńców wojennych i cywili<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.ee.bgu.ac.il/~censor/katz-directory/05-12-14gelber-palestine-1948-appendix-III-the-tantura-blood-libel-english.pdf | tytuł = Folklore versus History: The Tantura Blood Libel | data dostępu = 2011-06-11 | autor = Yoav Gelber | opublikowany = | praca = Ben-Gurion University of the Negev | data = | język = en}}</ref><ref>{{cytuj stronę | url = http://www.ee.bgu.ac.il/~censor/katz-directory/04-02-06morris-the-jerusalem-report-tantura.pdf | tytuł = The Tantura 'Massacre' | data dostępu = 2011-06-11 | autor = Benny Morris | opublikowany = 2004-01-09 | praca = The Jerusalem Report | data = | język = en}}</ref>. W drugiej kolejności postanowiono zapewnić bezpieczeństwo linii komunikacyjnych łączących Hajfę z Bet Sze’an i Tyberiadą. W tym celu w dniach 28-30 maja przeprowadzono w dolinie Jezreel i na [[Gilboa (wzgórza)|wzgórzach Gilboa]] [[operacja Erez|operację „''Erez''”]], w trakcie której nastąpiły masowe deportacje ludności arabskiej. Przymusowe wysiedlenia były kontynuowane w kolejnych dniach, po czym 3 czerwca Izraelczycy przeprowadzili [[operacja Icchak|operację „''Icchak''”]], w której bez powodzenia usiłowali wyprzeć wojska irackie z Dżaninu<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.hagana.co.il/show_item.asp?levelid=60947&itemid=117&itemtype=0 | tytuł = Bitwa o Dżanin – od nocy 28/29 maja do 3 czerwca 1948 | data dostępu = 2011-06-20 | autor = | opublikowany = | praca = The Hagana – Official Site | data = | język = he}}</ref>.
 
Zbliżające się zawieszenie broni, skłoniło syryjskie dowództwo do przyśpieszenia ruchów wojsk. Syryjska brygada zajęła w dniu 6 czerwca pozycje na północ od jeziora Tyberiadzkiego. Tego samego dnia podjęto pierwszą próbę zajęcia [[Geszer Benot Ja’akow|mostu Benot Ja’akow]] na rzece Jordan, co otworzyłoby drogę do Doliny Hula. Atak został jednak odparty przez mieszkańców moszawu [[Miszmar ha-Jarden]]. W następnych dniach Syryjczycy ponownie przegrupowali swoje oddziały. Pomiędzy al-Kunajtira a mostem Benot Ja’akow pozycje zajęła 1 Brygada, wzmocniona 5 Batalionem z 3 Brygady, dwoma batalionami artylerii, dwoma batalionami zmechanizowanymi, kompanią czołgów oraz dwoma lub trzema kompaniami czerkieskimi. W odwodzie znajdowała się 2 Brygada licząca dwa bataliony piechoty, które miały być użyte po przełamaniu izraelskich linii obronnych. Bezpośrednie dowództwo operacją objął generał Husni az-Zaim{{odn|Jadwiszczok|2010|s=188}}. 10 czerwca Syryjczycy zaatakowali ponownie, tym razem jednak przy użyciu dużo większych sił. Podczas [[Bitwa o Miszmar ha-Jarden|bitwy o Miszmar ha-Jarden]] moszaw został zdobyty i doszczętnie zniszczony. Dzięki temu natarciu Syryjczycy zdobyli przyczółek na zachodnim brzegu Jordanu<ref>{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20160602190831/http://www.yadlashiryon.com/vf/ib_items/164/Shiryon_01.pdf | tytuł = Syryjczycy po prostu nas zmasakrowali, podeszli, ostrzelali, wjechali i rozstrzelali | data dostępu = 2011-06-29| autor = Musa Peled | opublikowany = 2011-01-12 | praca = Armored Corps | data = | język = he}}</ref>. Tego samego dnia doszło jeszcze do [[Bitwa o En Gew|bitwy o kibuc En Gew]], w której żydowscy obrońcy zdołali odeprzeć nacierających Syryjczyków. Następnego dnia, pomimo wejścia w życie zawieszenia broni, Syryjczycy przeprowadzili natarcie z rejonu moszawu Miszmar ha-Jarden w kierunku miejscowości [[Rosz Pina]]. Dążyli w ten sposób do przecięcia drogi łączącej [[Dolna Galilea|Dolną Galileę]] z Doliną Hula i połączenia swoich sił z Arabską Armią Wyzwoleńczą w rejonie Safedu. Ich natarcie zostało powstrzymane w rejonie kibucu [[Machanajim]], wokół którego walki trwały przez cały dzień<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.moqatel.com/openshare/Behoth/Siasia2/Harb48/sec19.doc_cvt.htm | tytuł = Większe bitwy na frontach arabskich | data dostępu = 2011-07-03 | autor = | opublikowany = | praca = Encyclopedia Fighter of Desert | data = | język = ar}}</ref>. Do 12 czerwca trwały także walki [[Bitwy o Ilanijję|I bitwy o moszaw Ilanijja]].
Linia 307:
Na samym początku wojny [[Rząd Izraela|Tymczasowy rząd Izraela]] złożył oficjalną skargę do [[Rada Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych|Rady Bezpieczeństwa ONZ]], oskarżając państwa członkowskie Ligi Arabskiej o [[Agresja (prawo)|agresję]] na jego terytorium. [[Stany Zjednoczone]], [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich]] i sekretarz generalny ONZ Trygve Lie poparli skargę, uznając, że państwa arabskie rozpoczęły agresję niezgodnie z [[Karta Narodów Zjednoczonych|Kartą Narodów Zjednoczonych]]. Natomiast Wielka Brytania zajęła stanowisko pośrednie, zgadzając się jedynie z częścią arabskich argumentów<ref name=rozejmmoqatel>{{cytuj stronę | url = http://www.moqatel.com/openshare/Behoth/Siasia2/Harb48/sec18.doc_cvt.htm | tytuł = Rozwój sytuacji wojskowej na arabskich frontach | data dostępu = 2011-07-04 | autor = | opublikowany = | praca = Encyclopedia Fighter of Desert | data = | język = ar}}</ref>.
 
25 maja w Kairze zebrał się Komitet Polityczny Ligi Państw Arabskich, aby omówić sytuację po ogłoszeniu Rezolucjirezolucji Rady Bezpieczeństwa nr 49. Uznano, że tekst Rezolucjirezolucji nie uwzględnia arabskiego stanowiska oraz nie wprowadza żadnych ograniczeń dla żydowskiej imigracji i sprowadzania uzbrojenia dla izraelskiej armii. Z tego powodu została ona odrzucona<ref name=rozejmmoqatel />. W tym samym dniu hrabia [[Folke Bernadotte]] zwrócił się do Rady Bezpieczeństwa ONZ, aby mógł działać jako mediator ONZ w Palestynie. Otrzymał on takie upoważnienie. Tymczasem Wielka Brytania przygotowała w Radzie Bezpieczeństwa projekt nowej rezolucji, do której przyjęcia usiłowano przekonać Stany Zjednoczone. Największy spór dotyczący tekstu nowej rezolucji dotyczył kwestii zakazu sprowadzania broni w rejon prowadzonych walk. Wielka Brytania stała na czele arabskiego sojuszu obronnego, w skład którego wchodziły Egipt, Transjordania i Irak. Państwa te korzystały z brytyjskiego uzbrojenia i były ważnym klientem dla brytyjskiego przemysłu zbrojeniowego. Natomiast amerykański przemysł zbrojeniowy dostarczał uzbrojenie dla strony żydowskiej. Ostatecznie 29 maja przyjęto uzgodniony tekst [[Rezolucja Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 50|Rezolucjirezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 50]], która wzywała do ogłoszenia trwającego cztery tygodnie zawieszenia broni. W piątym punkcie Rezolucja wzywała wszystkie rządy i organizacje do podjęcia wszelkich możliwych środków ostrożności w celu ochrony miejsc świętych w mieście Jerozolimie oraz umożliwienia dostępu wszystkim upoważnionym osobom do wszystkich miejsc kultu<ref>{{cytuj stronę | url = http://en.wikisource.org/wiki/United_Nations_Security_Council_Resolution_50 | tytuł = United Nations Security Council Resolution 50 | data dostępu = 2011-04-22| autor = | opublikowany = | praca = Wikisource| data = | język = en}}</ref>. Rezolucja została początkowo odrzucona przez państwa arabskie. Głównym inicjatorem arabskiego odrzucenia Rezolucjirezolucji był libański premier [[Rijad as-Sulh]], który powiedział: <blockquote>„''Każdy arabski przywódca bezwarunkowo zgodziłby się na rozejm (...) zrobienie tego przy obecnym stanie opinii publicznej byłoby zagrożeniem dla jego własnego życia.''”<ref>{{cytuj książkę | autor = Benny Morris | tytuł = 1948 – A History of the First Arab-Israeli War | wydawca = Yale University Press | miejsce = New Haven | data = | rok = 2008 | miesiąc = | strony = 266 | isbn = 978-0-300-12696-9 | cytat = Any Arab leader who had accepted the ceasefire appeal unconditionally … would, in the present state of public opinion, have done so at risk of his life | język = en}}</ref></blockquote>
 
Arabska opinia publiczna była utrzymywana przez swoje rządy w nieświadomości odnośnie rzeczywistej sytuacji w Palestynie. Media arabskie przekazywały jedynie informacje o zwycięskich dla Arabów epizodach wojny, starannie ukrywając wszystkie niepowodzenia i straty. Arabską politykę wewnętrzną dodatkowo komplikował fakt, że muzułmańscy przywódcy religijni związani z [[Al-Azhar|Uniwersytetem Al-Azhar]] wydali uroczystą [[Fatwa|fatwę]] wzywającą do [[Dżihad|świętej wojny]] przeciwko Izraelowi. Jednak wśród arabskich przywódców dało się zauważyć coraz silniejsze sygnały o pogłębiających się brakach w zaopatrzeniu wojsk walczących w Palestynie. Największy wpływ na to miało uzależnienie Egiptu, Transjordanii i Iraku od dostaw broni z Wielkiej Brytanii. Po ogłoszeniu embarga na dostawy uzbrojenia dla państw zaangażowanych w wojnę, rząd brytyjski podporządkował się zarządzeniu. O trudności Arabów najlepiej świadczy list generała Johna Bagot Glubba, który 8 czerwca skierował do dowódcy brytyjskich wojsk na [[Środkowy Wschód|Środkowym Wschodzie]], gen. [[John Crocker|Johna Crockera]]. Informował on, że zapasy amunicji artyleryjskiej Jordańczyków są na wyczerpaniu i „''w przypadku opóźnienia we wprowadzeniu zawieszenia broni, Legion Arabski będzie zmuszony wycofać się z obszaru Palestyny najpóźniej 14 czerwca''”. Argumentował dalej, że jordański odwrót będzie oznaczał konieczność odwrotu wojsk irackich i egipskich, ponieważ Żydzi będą mogli skutecznie prowadzić działania wymierzone przeciwko nim. Klęska arabska w Palestynie doprowadziłaby do załamania się brytyjskich planów budowy obozu sojuszników na Bliskim Wschodzie i podważenia pozycji Wielkiej Brytanii<ref>{{cytuj książkę | autor = John Bagot Glubb | tytuł = Soldier With the Arabs | wydawca = | miejsce = Londyn | data = | rok = 1957 | miesiąc = | strony = 167-168 | isbn =}}</ref>. W rezultacie brytyjska dyplomacja musiała wywrzeć wystarczająco silny nacisk na arabskie rządy, że 8 czerwca przyjęły one ofertę rozejmu. Zawieszenie broni miało wejść w życie 11 czerwca{{odn|Morris|2008|s=232, 394, 395}}.
Linia 323:
 
Warunki zawieszenia broni oraz przestrzeganie [[Embargo|embarga]] na dostawy broni nadzorował mediator Organizacji Narodów Zjednoczonych Folke Bernadotte, który wraz z oficerami [[Belgia|belgijskimi]], [[Francja|francuskimi]], [[Szwecja|szwedzkimi]] i [[Stany Zjednoczone|amerykańskimi]] przybył do Palestyny<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/History/truce1.html | tytuł = The First Truce (June 11-July 9, 1948) | data dostępu = 2011-07-02| autor = | opublikowany = Jewish Virtual Library | data = | język = en}}</ref>. Wojskowi stanowili korpus międzynarodowych sił nadzorujących rozejm [[UNTSO]] (ang. ''United Nations Truce Supervision Organization''). Ich zadaniem było nadzorowania przestrzegania warunków rozejmu i niedopuszczenie do wzmocnienia pozycji wojskowych w rejonie walk. Natomiast hrabia Bernadotte zajął się zbadaniem przyczyn i podłoża wybuchu wojny. Po zakończeniu dochodzenia, hrabia przedstawił 28 czerwca 1948 roku wstępne propozycje rozwiązania konfliktu. Zasugerował on, aby Palestyna i Transjordania zostały przekształcone w unię dwóch państw: jednego arabskiego i jednego żydowskiego. Napisał on: <blockquote>„''Przedstawiając jakiekolwiek propozycje rozwiązania problemu Palestyny, trzeba mieć na uwadze aspiracje Żydów, polityczne trudności i różnice zdań pomiędzy arabskimi przywódcami, strategiczne interesy Wielkiej Brytanii, finansowe zaangażowanie Stanów Zjednoczonych i Związku Radzieckiego, wynik wojny, a na końcu autorytet i prestiż Organizacji Narodów Zjednoczonych.''”<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Bernadotte | imię = Folke | tytuł = To Jerusalem | wydawca = Hodder & Stoughton | miejsce = | data = | rok = 1951 | miesiąc = | strony = 114-115 | isbn =}}</ref></blockquote>
Jego propozycja zakładała wprowadzenie zmian terytorialnych planu podziału Palestyny dokonanego przez [[Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181|Rezolucjęrezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181]] z 29 listopada 1947 roku. Bernadotte zaproponował, aby całość lub część pustyni Negew została włączona do państwa arabskiego, natomiast [[Zachodnia Galilea]] do państwa żydowskiego. Miasto Jerozolima miało być włączone do państwa arabskiego, z zachowaniem autonomii miejskiej społeczności żydowskiej, ze szczególnym uwzględnieniem swobodnego dostępu do miejsc kultu religijnego. Przyszły status miasta [[Jafa|Jafy]] miał być ustalony na drodze negocjacji. [[Port Hajfa]] i [[Port lotniczy Ben Guriona w Tel Awiwie|Port lotniczy Lod]] znalazłyby się pod kontrolą międzynarodowych sił pokojowych<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Bernadotte | imię = Folke | tytuł = To Jerusalem | wydawca = Hodder & Stoughton | miejsce = | data = | rok = 1951 | miesiąc = | strony = 129-131 | isbn =}}</ref>. Sukces misji pojednawczej był uzależniony od rozpoczęcia wspólnych rozmów pokojowych, do których przystąpienia odmówili Arabowie. Zażądali oni zmniejszenia terenów będących w posiadaniu Żydów, na co strona izraelska nie wyrażała zgody. Bernadotte usiłował zyskać więcej czasu na rozmowy i w tym celu wysłał 5 lipca telegram do Rady Bezpieczeństwa ONZ. W odpowiedzi, 7 lipca przyjęto [[Rezolucja Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 53|Rezolucjęrezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 53]], która wzywała strony konfliktu do przedłużenia zawieszenia broni i kontynuowania współpracy z mediatorem<ref>{{cytuj stronę | url = http://en.wikisource.org/wiki/United_Nations_Security_Council_Resolution_53 | tytuł = United Nations Security Council Resolution 53 | data dostępu = 2011-07-04 | autor = | opublikowany = | praca = Wikisource| data = | język = en}}</ref>. Tego samego dnia zawarto w Jerozolimie izraelsko-jordańskie „''Porozumienie Mount Scopus''”, na mocy której żydowska enklawa na [[Góra Skopus|górze Skopus]] pozostawała obszarem zdemilitaryzowanym pod jurysdykcją państwa żydowskiego i opieką ONZ<ref>{{cytuj książkę | autor = Levy Izthak | tytuł = Jerusalem in the War of Independance | wydawca = | miejsce = Tel Awiw | data = | rok = 1986 | miesiąc = | strony = 398-402 | isbn =}}</ref>.
 
Zawieszenie broni w Palestynie zakładało, że przez cały okres jego trwania żadna ze stron nie będzie mogła zmienić sytuacji w obszarze prowadzonych walk na swoją korzyść. Obejmowało to zarówno zakaz dostaw broni, przegrupowanie oddziałów wojsk, jak i uniemożliwiało zmianę zajmowanych pozycji. W praktyce jednak obie strony, zarówno Arabowie jak i Izraelczycy wykorzystali czas rozejmu na wzmocnienie swoich sił, co stanowiło naruszenie warunków zawieszenia broni<ref name=karsh>{{cytuj książkę | autor = Efraim Karsh | tytuł = The Arab-Israeli Conflict. The Palestine War 1948 | wydawca = Osprey Publishing | miejsce = | rok = 2002 | strony = 64 | isbn = 978-1-84176-372-9}}</ref>. Historyk Benny Morris napisał: <blockquote>„''Arabowie naruszyli rozejm, wzmacniając swoje linie świeżymi jednostkami oraz blokując dostawy usiłujące dotrzeć do izolowanych izraelskich osiedli, od czasu do czasu otwierając ogień na linii frontu.''”{{odn|Morris|2008|s=232, 394, 395}}</blockquote>
Brytyjscy obserwatorzy wojskowi stwierdzili w czasie rozejmu, że „''Żydzi są zbyt słabo uzbrojeni, aby mogli osiągnąć spektakularny sukces''”<ref name=karsh />. Izraelczycy starali się temu zaradzić i wszelkimi sposobami szukali możliwości zakupu broni i obejścia embarga na import uzbrojenia do Palestyny. Dostawy docierały jednak zbyt wolno i w zbyt małych ilościach, aby izraelska armia mogła osiągnąć wystarczająco wysoką sprawność bojową. Z tego powodu żydowscy politycy byli skłonni zaakceptować Rezolucjęrezolucję Rady Bezpieczeństwa nr 53 i zgodzić się na przedłużenie zawieszenia broni. Również Transjordania, Irak i Arabia Saudyjska akceptowały perspektywę dalszego rozejmu, jednak Syria i Egipt stanowczo się temu sprzeciwiały. 8 lipca w Kairze obradował Komitet Polityczny Ligi Państw Arabskich, który podjął decyzję o nieprzedłużaniu zawieszenia broni w Palestynie. O decyzji powiadomiono odpowiednimi pismami mediatora ONZ w Palestynie oraz Radę Bezpieczeństwa ONZ<ref name=rozejmmoqatel />.
 
=== Strona żydowska ===
Linia 352:
Pod koniec pierwszego rozejmu wojska egipskie były podzielone na siedem głównych zgrupowań: (1) w rejonie wioski Isdud i zdobytego kibucu Niccanim stacjonowała 2 Brygada Piechoty z jednostkami pancernymi i artylerią; (2) na wschód od nich stacjonowała 4 Brygada z jednostkami pancernymi, artylerią i ochotnikami arabskimi z Sudanu i Arabii Saudyjskiej; (3) w rejonie wiosek [[Irak Suwajdan]] i [[Al-Faludża]] stacjonowały cztery bataliony piechoty z artylerią; (4) w rejonie [[Bajt Dżibrin]], Hebronu i Betlejem stacjonował batalion piechoty i siły arabskich ochotników; (5) w rejonie Strefy Gazy stacjonowała 3 Brygada z trzema batalionami piechoty i ochotnikami z Arabii Saudyjskiej, którzy razem zabezpieczeli linie komunikacyjne; (6) w rejonie Rafah stacjonowały rezerwowe trzy bataliony z artylerią; (7) w rejonie el-Arisz stacjonował odwodowy batalion piechoty z innymi jednostkami uzupełniającymi. Siły te liczyły 8600 żołnierzy i 2000 ochotników. Dysponowali oni niewielką liczbą sprawnych czołgów oraz pojazdów opancerzonych. Wsparcie zapewniały trzy baterie artylerii. Egipskie dowództwo spodziewało się żydowskiego natarcia w rejonie strategicznie położonego fortu [[Irak Suwajdan]]. Otworzyłoby to drogę komunikacyjną łączącą żydowską enklawę na pustyni Negew z państwem żydowskim na północy. Dlatego Egipcjanie ze szczególną uwagą wzmocnili obronę tego odcinka frontu. Równocześnie planowano powiększenie kontrolowanego przez siebie obszaru. Szereg niewielkich ataków miał doprowadzić do zajęcia kolejnych żydowskich osiedli położonych pomiędzy wybrzeżem Morza Śródziemnego a Hebronem i Betlejem na wschodzie. Zmniejszenie obszaru żydowskiej enklawy zmniejszyłoby zagrożenie własnych szlaków komunikacyjnych, co pozwoliłoby na zaangażowanie większej ilości sił w dalszych operacjach zaczepnych<ref name=drugipoludnie />.
 
Zawieszenie broni zostało zerwane przez arabskich ochotników z Sudanu i Arabii Saudyjskiej, którzy na rozkaz egipskiego generała Nugiba, w nocy z 7 na 8 lipca 1948, ostrzelali pozycje żydowskie w rejonie kibucu [[Kefar Darom]]. Rankiem 8 lipca ochotnicy z zaskoczenia zajęli wioski [[Kaukaba]] i [[Hulajkat]] oraz Wzgórze 113 położone na wschód od kibucu [[Negba]]. Dzięki wykorzystaniu arabskich ochotników, Egipcjanie uniknęli uznania ich jako winnych złamania warunków zawieszenia broni<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Knopf | imię = Alfred A. | tytuł = A History of Israel from the Rise of Zionism to Our Time | wydawca = | miejsce = Nowy Jork | rok = 1976 | strony = 330 | isbn = 0-394-48564-5}}</ref>. Wobec wznowienia walk, izraelskie dowództwo podjęło decyzję o ewakuacji obrońców kibucu Kefar Darom. Przeprowadzono ją pod osłoną nocy z 8 na 9 lipca. Rankiem 9 lipca, po artyleryjskim ostrzale, egipska piechota zajęła opuszczoną osadę<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Wallach | imię = Jehuda | tytuł = Battle Sites in the Land of Israel | wydawca = Carta | miejsce = Jerusalem | rok = 2003 | strony = 146 | isbn = 965-220-494-3}}</ref>. Równocześnie dowództwo izraelskie wydało rozkaz do rozpoczęcia [[operacja An-Far|operacji An-Far]] (9-15 lipca). Już w nocy z 8 na 9 lipca Brygada Giwati zajęła arabską wioskęwieś [[Tall as-Safi|Tell es-Safi]]. Zajęcie tej stosunkowo niewielkiej wioski okazało się później największym sukcesem całej operacji, ponieważ wywołało masową ucieczkę ponad 10 tys. Arabów ze wszystkich okolicznych wiosek. Wioski te zostały zajęte przez Izraelczyków prawie bez walki. Był to duży taktyczny sukces, ponieważ dawał on bezpośredni dostęp do odciętych wcześniej kibuców [[Galon (kibuc)|Galon]] i [[Gat (kibuc)|Gat]]. Równocześnie przesunęła się do przodu żydowska linia obrony, która umożliwiała prowadzenie operacji zaczepnych w rejonie arabskich wiosek [[Adżdżur|Ajjur]] i [[Bajt Dżibrin]]. Działania te zmusiły Egipcjan to przegrupowania sił i bronienia tego sektora<ref name=givati>{{cytuj stronę | url = http://www.givati.org.il/show_item.asp?levelId=61508&itemId=50368&itemType=3&prm=t=3&template=4 | tytuł = Operacja An-Far | data dostępu = 2011-08-09 | autor = | opublikowany = | praca = Brygada Giwati | data = | język = he}}</ref>. Równocześnie Izraelczycy przeprowadzili atak na fort policji przy wiosce Irak Suwajdan oraz zajęli wioskęwieś [[Ibdis]], w której zdobyto wiele egipskiego sprzętu wojskowego. Przez następnych pięć dni w rejonie tym trwały bardzo ciężkie walki, w których wykorzystywano artylerię, czołgi, pojazdy pancerne i samoloty. Linia frontu wielokrotnie przesuwała się, a okoliczne wzgórza przechodziły z rąk do rąk. Egipcjanie bezskutecznie atakowali także wioskęwieś [[Dżulis]] i zajęli położoną na wschód od kibucu Negba wioskęwieś [[Bajt Affa]]. Kiedy Egipcjanie zorientowali się, że ich ataki na Ibdis są bezskuteczne, skoncentrowali swoje wszystkie siły na kibucu Negba. W dniu 12 lipca przeprowadzili frontalny atak na kibuc ([[Bitwy o kibuc Negba|II bitwa o kibuc Negba]]). W kolejnych dniach bez powodzenia atakowali także kibuce Gal On i Gat, natomiast 15 lipca doszło do [[Bitwa o Be’erot Jicchak|bitwy o kibuc Be’erot Jicchak]]. Operacja An-Far była jedną z najostrzejszych bitew wojny<ref>{{cytuj książkę | autor = Chaim Herzog | tytuł = Arab-Israeli Wars | wydawca = Vintage Books/Random House | miejsce = New York | data = 1984 | rok = | miesiąc = | strony = 84-87 | isbn = 0-394-71746-5 | język = en}}</ref>. Egipcjanie ponieśli w niej ciężkie straty, zarówno w ludziach, jak i sprzęcie. Niektóre z oddziałów musiały być odbudowywane, a poniesione straty mocno ograniczyły ich zdolności taktyczne w dalszej części wojny. Niezamierzonym efektem, o którym Egipcjanie nic nie wiedzieli, było wstrzymanie przez izraelskie dowództwo realizacji drugiej fazy [[operacja Danny|operacji Danny]] na froncie centralnym. Obawiano się, że Brygada Giwati nie zdoła utrzymać swoich pozycji i ulegnie pod naporem kolejnych egipskich kontrataków. Sytuacja wymagałaby wówczas przerzucenia posiłków na południe. Operację Danny wznowiono dopiero 14 lipca, co miało niewątpliwie wpływ na jej wynik{{odn|Jadwiszczok|2010|s=198-199}}.
 
Tymczasem izraelskie dowództwo postanowiło podjąć jeszcze jedną próbę przebicia się do żydowskiej enklawy na Negewie. Ben Gurion zdecydował się jednak wzmocnić siły, przerzucając na południe 89 Batalion komandosów z 8 Brygady Pancernej i żołnierzy z [[Izraelski Korpus Morski|Korpusu Morskiego]]<ref>{{cytuj książkę | autor = David Tal | tytuł = The 1948 War in Palestine Historiography: The missing dimension | wydawca = Journal of Israeli History | miejsce = | data = 2005 | rok = | miesiąc = | strony = 446 | isbn =}}</ref>. W ramach działań dywersyjnych izraelskie siły powietrzne przeprowadziły 15 lipca spektakularny nalot na Kair. Został on przeprowadzony przez trzy ciężkie bombowce [[Boeing B-17 Flying Fortress|B-17]] lecące z Czechosłowacji do Izraela, które zmieniły trasę i zbombardowały pałac egipskiego króla Faruka w Kairze<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Society_&_Culture/48iaf.html| tytuł = Jewish Virtual Library| data dostępu = 2011-08-04 | autor = | język = en}}</ref>. Wywarło to tak duże wrażenie na Egipcjanach, że wstrzymali wszelkie działania zaczepne na froncie. W następnych dniach izraelskie B-17 zbombardowały miasta Gaza, [[Al-Arisz]], Kair, Amman oraz Damaszek. Korzystając z tego wsparcia, Izraelczycy przeprowadzili w dniach 16-18 lipca [[operacja Mawet la-polesz|operację Mawet la-polesz]]. Pomimo uchwycenia kilku ważnych strategicznie punktów i wywarcia dużego nacisku na egipską armię, cała operacja zakończyła się niepowodzeniem.
Linia 364:
W odróżnieniu od innych państw arabskich, Transjordania zdecydowanie opowiadała się za przedłużeniem zawieszenia broni. Postawa ta znalazła swoje odbicie w niezrealizowaniu zamówień dostarczenia uzupełnień dla Legionu Arabskiego. Samo wznowienie walk zastało przywitane z wielkim niezadowoleniem, a król Abdallah i jordański premier [[Taufik Abu al-Huda]] wystąpili nawet do Wielkiej Brytanii, aby wpłynęła na Radę Bezpieczeństwa ONZ w celu nałożenia sankcji na państwa, które złamały rozejm{{odn|Jadwiszczok|2010|s=203-204}}. Generał John Bagot Glubb dysponował tymi samymi siłami Legionu Arabskiego i z racji ograniczonych rezerw amunicji nie planował żadnych działań ofensywnych. Zupełnie inną postawę przyjęli Izraelczycy, dla których najważniejszym zadaniem było utrzymanie Drogi Birmańskiej. Spostrzegali oni jordańskie pozycje w rejonie Latrun jako realne zagrożenie. Nie mając informacji wywiadowczych i nie będąc świadomym rzeczywistego położenia Jordańczyków, izraelskie dowództwo opracowało plan dużej operacji militarnej. Przedstawiony plan początkowo nosił nazwę operacji Larlar, od pierwszych liter miast, które miały być zajęte: '''L'''idda, '''a'''l-'''R'''amla, '''La'''trun i '''R'''amallah. Później zmieniono jej nazwę na [[operacja Danny]] (10-18 lipca). W pierwszej fazie operacji zakładano zajęcie arabskich wiosek oraz miast [[Lod|Lidda]] i [[Ramla]], w których znajdował się największy węzeł kolejowy Palestyny oraz [[Baza lotnicza Lidda|port lotniczy Lidda]]. W drugiej fazie zakładano zajęcie fortu Latrun i kontynuowanie natarcia w kierunku na Ramallah, aby w ten sposób wyprzeć siły Legionu Arabskiego z okolic Jerozolimy. Do przeprowadzenia tej operacji wyznaczono część sił z pięciu brygad, liczące 6 tys. żołnierzy<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/History/Danny.html | tytuł = Operation Danny | data dostępu = 2008-01-29 | praca = [[Jewish Virtual Library]] | język = en}}</ref>. Po raz pierwszy użyto w walce francuskie czołgi Hotchkiss H-35 i brytyjskie Cromwell. Operacja rozpoczęła się w nocy z 9 na 10 lipca 1948 od nalotu izraelskich samolotów na miasta Lidda i Ramla. Równocześnie siły lądowe rozpoczęły natarcie od północy i południa, okrążając oba miasta i odcinając od pomocy z kierunku wschodniego. Zajęto wówczas liczne wioski oraz port lotniczy Lidda<ref name=gelber>{{cytuj książkę | autor = Yoav Gelber | tytuł = Palestine, 1948: war, escape and the emergence of the Palestinian refugee problem | url = http://books.google.com/books?id=0_buePy517UC&pg=PA159#v=onepage&q&f=false | wydawca = Sussex Academic Press | miejsce = | data = | rok = 2001 | miesiąc = | strony = 159 | isbn = | język = en | data dostępu = 2011-09-05}}</ref>. W dniu 11 lipca 89 Batalion komandosów z 8 Brygady Pancernej dowodzony przez Mosze Dajana przeprowadził ryzykowny manewr i kolumną jeepów oraz pojazdów półgąsienicowych wdarł się pomimo ciężkiego ostrzału do centrum Liddy. Kolumna pojazdów przejechała przez oba miasta strzelając do wszystkich napotkanych ludzi. Dotarcie do [[Ramla (stacja kolejowa)|stacji kolejowej Ramla]] zajęło im 47 minut. Batalion utracił 9 zabitych i 21 rannych, natomiast po stronie arabskiej było ponad 100 zabitych. Wysoka liczba arabskich ofiar wynikała głównie z faktu, że izraelscy żołnierze nosili [[Kefija|kefije]], a na samym przedzie kolumny jechał samochód pancerny zdobyty na Legionie Arabskim. Wielu mieszkańców mogło myśleć, że są to siły jordańskie wkraczające do miasta<ref name=kadish>{{cytuj stronę | url = http://www.accessmylibrary.com/coms2/summary_0286-11881944_ITM | tytuł = Myths and historiography of the 1948 Palestine War revisited: the case of Lydda | data dostępu = 2011-09-04 | autor = Alon Kadish, Avraham Sela | opublikowany = 2005-09-22 | praca = Access my Library | data = | język = en|archiwum=https://archive.is/cHOt|zarchiwizowano=2012-07-19}}</ref>. Oszołomieni całym rajdem Arabowie wyszli na ulice machając białymi flagami – brak było jednak formalnej [[Kapitulacja|kapitulacji]]. Wieczorem do miasta zaczęły wkraczać siły Brygady Jiftach (około 300-400 żołnierzy), podczas gdy większość arabskich ochotników wycofała się w stronę Ramli i dalej do Latrun. W godzinach nocnych sytuacja w mieście była niezwykle skomplikowana. Nieliczni izraelscy żołnierze znajdujący się pośrodku dużej arabskiej społeczności czuli się bardziej jak więźniowie, niż zdobywcy miasta. 12 lipca Brygada Kirjati wkroczyła do miasta Ramla. Tego samego dnia do Liddy dotarły od strony wschodniej trzy samochody pancerne Legionu Arabskiego. Otworzyły one ogień i po około trzydziestu minutach walki wycofały się. Mieszkańcy Liddy uznali jednak, że odgłosy walki oznaczają frontalny atak Legionu Arabskiego idącego miastu z odsieczą. Będąc o tym przekonani, zaczęli strzelać z okien i dachów domów do izraelskich żołnierzy, których straty zaczęły gwałtownie rosnąć. Żołnierze 3 Batalionu z Brygady Jiftach wpadli w panikę i zaczęli strzelać do wszystkich napotkanych ludzi. Ich odczucia zagrożenia mogły być uzasadnione, ponieważ była to grupa około 400 żołnierzy otoczona przez co najmniej 40 tys. Arabów. Dowodzący Mosze Kelman kazał żołnierzom strzelać do każdego wrogiego celu poruszającego się po ulicach. Podczas dochodzenia zeznał, że nie miał wyboru, ponieważ nie było szans na dotarcie posiłków, a ostrzał był prowadzony ze wszystkich stron i nie można było określić kierunku ataku<ref name=kadish />. W trakcie bitewnego zamieszania, izraelscy żołnierze wrzucali do domów granaty aby wypędzić z nich ukrywających się snajperów, a następnie strzelali do wybiegających mieszkańców. Raport sporządzony przez oficera wywiadu Jeruham Cohena ocenił liczbę zabitych Arabów na 250 zabitych<ref>{{cytuj książkę | autor = Benny Morris | tytuł = Operation Dani and the Palestinian Exodus from Lydda and Ramle in 1948 | url = http://www.jstor.org/pss/4327250 | wydawca = Middle East Journal | miejsce = | data = | rok = 1986 | miesiąc = | strony = 86-87 | isbn = | język = en | data dostępu = 2011-09-04}}</ref>. Palestyński historyk Aref al-Aref podaje dużo wyższe liczby: 426 zabitych, w tym 179 którzy zginęli w [[Meczet|meczecie]] Dahmash. Zdarzenie to nazwano masakrą ludności cywilnej, choć przeprowadzone po wojnie dochodzenia wykazały, że cała sytuacja nie była tak jednoznaczna{{odn|Morris|2004|s=427-428}}. Rankiem 13 lipca izraelskie dowództwo nakazało przymusową ewakuację mieszkańców miast Lidda i Ramla. Cywile szli pieszo ponad dziewiętnaście kilometrów w bardzo dużym upale, niosąc na rękach swój dobytek i dzieci. Ludzie najpierw porzucali dobytek, następnie umierały osoby starsze, schorowane i dzieci. Zginęło około 350 osób. Dopiero po dotarciu do jordańskich linii, cywile byli przewożeni ciężarówkami do Ramallah. W ciągu dwóch dni w ten sposób wysiedlono około 50 tys. mieszkańców. W Liddzie i Ramli pozostało zaledwie 2,3 tys. Arabów<ref>{{cytuj książkę | autor = Haim Yacobi | tytuł = The Jewish-Arab City: Spatio-politics in a Mixed Community | wydawca = Routledge | miejsce = | data = | rok = 2009 | miesiąc = | strony = 39 | isbn = | język = en}}</ref>. W opuszczonych miastach doszło do przypadków rabunku pozostawionego mienia arabskiego. Ben Gurion na wieść o tym nakazał natychmiast karnie wycofać z miast 3 Batalion. Sytuacja rodziła jednak potrzebę znalezienia trwałego rozwiązania problemu porzuconego mienia arabskiego. Ben Gurion zdecydował się więc powołać administrację wojskową Terytoriów Okupowanych, na czele której stanął generał Awner Elimelech. Dysponował on oddziałem żołnierzy, którzy posiadali prawo otwierania ognia do osób rabujących pozostawione mienie{{odn|Jadwiszczok|2010|s=212}}.
 
Głównym powodem opóźnienia realizacji drugiej fazy operacji Danny były toczone na froncie południowym ciężkie walki. Załamanie się linii obronnych na południu wiązałoby się z koniecznością natychmiastowego przerzucenia posiłków. Izraelczycy praktycznie nie dysponowali żadnymi rezerwami, a więc decyzja taka wiązałaby się z koniecznością uszczuplenia sił na froncie centralnym. I tak tutejsze siły zostały mocno zmniejszone przez wycofanie z linii 8 Brygady Pancernej. W trakcie dotychczasowych walk większość czołgów 82 Batalionu doznała różnych usterek technicznych, których naprawa miała zająć około tygodnia. Dodatkowym poważnym problemem było pojawienie się bardzo dużego zagrożenia dla bezpieczeństwa Drogi Birmańskiej. Na południe od tej strategicznej drogi znajdowała się arabska wioskawieś [[Artuf]], w której rejonie niespodziewanie pojawiła się egipska kompania ciężkiej artylerii chroniona przez ochotników z [[Bracia Muzułmańscy|Bractwa Muzułmańskiego]]. Dodatkowo Jordańczycy skierowali w ten obszar 135 swoich żołnierzy z 12 kompanii, wcześniej operującej w rejonie [[Hebron]]u. Wielkość tych sił stanowiła realne zagrożenie dla Drogi Birmańskiej i izraelskie dowództwo musiało przegrupować swoje siły. Równolegle z operacją Danny, Brygada Aleksandroni przeprowadziła [[operacja Betek|operację Betek]] (11-12 lipca), wypierając zze wioskiwsi [[Madżdal Jaba]] siły irackiego batalionu piechoty<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.alexandroni.org/site.php?battle=betek | tytuł = Operacja Betek | data dostępu = 2011-09-12 | autor = | opublikowany = | praca = Brygada Aleksandroni | data = | język = he}}</ref>.
 
Druga faza operacji Danny rozpoczęła się w nocy z 15 na 16 lipca. Izraelskie siły dążyły do zajęcia okolicznych wiosek, odcinając Latrun od pomocy, która mogła nadejść z rejonu Ramallah. W trakcie tych działań doszło do ciężkich walk z Legionem Arabskim. W nocy z 17 na 18 lipca Izraelczycy zajęli wioski [[Islin]] i Artuf. Tutejszy posterunek policji zajmowali wcześniej Egipcjanie, którzy teraz wycofali się, obawiając się, że podjęcie przez nich walki mogłoby oznaczać większą żydowską ofensywę i odcięcie ich od swoich głównych sił na południu. W ten sposób żydowscy żołnierze bez walki zabezpieczyli od południa Drogę Birmańską, a także przejęli kontrolę nad zachodnim fragmentem linii kolejowej prowadzącej z Tel Awiwu do Jerozolimy. Do frontalnego ataku na fort policji Latrun doszło 18 lipca na godzinę przed wejściem w życie drugiego zawieszenia broni w Palestynie. Atak został jednak krwawo odparty<ref>{{cytuj książkę | autor = Ariè Itzchaki | tytuł = Latrun. The Battle for the road of Jerusalem | wydawca = | miejsce = Jerusalem | data = | rok = 1982 | miesiąc = | strony = | isbn =}}</ref>. Pomimo to, operacja Danny zakończyła się bardzo dużym sukcesem strategicznym Izraelczyków. Nie osiągnięto co prawda zakładanych pierwotnie celów, to znacząco poszerzono kontrolowany obszar, zajmując dwa kluczowe miasta – Liddę i Ramlę. Były to jedne z największych ośrodków przemysłowych kraju, w których znajdował się najważniejszy węzeł kolejowy Palestyny. Dodatkową zdobyczą było jedyne w kraju międzynarodowe lotnisko, które po wojnie przemianowano z Lidda na Lod. W wyniku wysiedlenia tutejszej ludności arabskiej zlikwidowano naturalne zaplecze Arabskiej Armii Wyzwoleńczej i zmniejszono zagrożenie dla obszaru miejskiego Tel Awiwu. Ważnym strategicznie sukcesem było także poszerzenie korytarza Drogi Birmańskiej. Dowództwo Legionu Arabskiego z niecierpliwością wyczekiwało wejścia w życie zawieszenia broni, ponieważ zapasy były na wyczerpaniu. Przedłużenie walk o kolejne dni mogło zakończyć się katastrofą dla Jordańczyków.
 
Tymczasem w samej Jerozolimie, siły żydowskie opanowały w dniach 8-10 lipca obszar dzisiejszego [[Wzgórze Herzla|Wzgórza Herzla]]. Jordańczycy wstrzymywali się od prowadzenia jakichkolwiek działań zaczepnych, ograniczając swoją aktywność do ostrzału artyleryjskiego Zachodniej Jerozolimy. Izraelskie działa usiłowały im odpowiadać, nie dysponowały jednak wystarczającym zasięgiem i siłą ognia. Jordański major [[Abd Allah at-Tall]], wbrew rozkazom własnego dowództwa, podjął decyzję o rozpoczęciu natarcia ze Starego Miasta celem zajęcia całej żydowskiej części Jerozolimy. Doszło wówczas do [[Bitwa o Bramę Mandelbauma|bitwy o Bramę Mandelbauma]] (9-19 lipca), która zakończyła się bez żadnego rozstrzygnięcia. Jedynym jej rezultatem były rosnące straty po obu stronach. Po stronie żydowskich obrońców również doszło do przypadków braku dyscypliny. Dowodzący obroną miasta [[Dawid Sze’alti’el]], wbrew rozkazom własnego dowództwa, podjął decyzję o podjęciu próby odzyskania Starego Miasta. W tym celu zaproponował Irgunowi zajęcie położonej na południowy zachód od miasta arabskiej wioski [[al-Malha]], co odciągnęłoby uwagę jordańskiego dowództwa od Starego Miasta. Żołnierze zaatakowali wioskęwieś 14 lipca, jednak starcie przerodziło się w zaciętą bitwę, której przebieg wykazał niezdolność Irgunu do przeprowadzania samodzielnych operacji militarnych. W rezultacie Siły Obronne Izraela udzieliły wsparcia w postaci batalionu piechoty Brygady Etzioni. Po ciężkich walkach wioskawieś al-Malha została zdobyta 15 lipca, jednak starcia w tym rejonie trwały jeszcze przez następny dzień. Mieszkańcy al-Malhy uciekli do pobliskiego miasta [[Betlejem]]<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.palestineremembered.com/Jerusalem/al-Maliha/index.html | tytuł = Welcome To al-Maliha | data dostępu = 2011-12-24 | autor = | opublikowany = | praca = Palestine Remembered| data = | język = en}}</ref>. W nocy z 16 na 17 lipca przeprowadzono wspólną [[operacja Kedem|operację Kedem]], usiłując bez powodzenia odzyskać Stare Miasto Jerozolimy<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.etzel.org.il/english/ac19.htm | tytuł = The Jerusalem Batalion | data dostępu = 2011-09-12 | autor = | opublikowany = | praca = The Irgun Site | data = | język = en}}</ref>. W rezultacie Dawid Sze’alti’el został 23 lipca odwołany i zastąpiony przez [[Mosze Dajan|Moszego Dajana]]. W dniu 17 lipca Legion Arabski przeprowadził kontratak w północnej części miasta. Powstałą sytuację wykorzystała Brygada Etzioni, która zaatakowała siłami batalionu piechoty górzyste tereny rozciągające się na południowy zachód od miasta. Zajęto wioski [[En Kerem]] (poszerzenie korytarza Drogi Birmańskiej) i [[Battir]] (przejęcie kontroli nad wschodnim odcinkiem linii kolejowej z Tel Awiwu do Jerozolimy).
 
Działania wojenne prowadzone w drugiej fazie wojny na froncie centralnym zakończyły się izraelskim zwycięstwem, nie przyniosły jednak załamania sił jordańskich. Legion Arabski zdołał utrzymać swoje pozycje w obszarze Latrun i nie utracił Wschodniej Jerozolimy, jednak jego strategiczne zapasy amunicji wystarczały jedynie na pięć dni prowadzenia walk. Niewątpliwym sukcesem Izraelczyków było zdobycie [[Dolina Ajalon|Doliny Ajalon]], miast Lydda i al-Ramla, uwolnienie otoczonej osady Ben Szemen i poszerzenie korytarza wokół Drogi Birmańskiej. Największą cenę drugiej fazy wojny zapłaciła ludność palestyńska, która musiała opuścić miejsca swojego zamieszkania. Już po wejściu w życie zawieszenia broni, Izraelczycy zajęli wioski [[al-Latrun]] i [[Szilta]]. Jordańczycy oprotestowali jednak te działania i międzynarodowi obserwatorzy sił [[UNTSO]] zmusili Żydów do wycofania się.
 
=== Front północny ===
Na początku drugiej fazy wojny siły libańskie były rozmieszczone wzdłuż granicy libańsko-palestyńskiej, rozciągającej się od Morza Śródziemnego do rejonu wioski [[al-Malkijja]]. Ich zadaniem była obrona granicy Libanu i zapewnienie zaopatrzenia dla Arabskiej Armii Wyzwoleńczej, która składała się z trzech regimentów. 1 Regiment Jarmouk (1 Batalion Jarmouk oraz jedna kompania) zajmował rejon przy granicy libańskiej pomiędzy wioskamiwsiami al-Malkijja a [[Sa’sa]]. 2 Regiment Jarmouk (trzy kompanie) przebywał w obozie treningowym w południowym Libanie (stanowił odwód). 3 Regiment Jarmouk (Batalion Hittin, batalion rezerwowy oraz jednostki milicji) zajmował pozycje w środkowej części Galilei z główną bazą w [[Nazaret|Nazarecie]]. Dodatkowo pod dowództwem Arabskiej Armii Wyzwoleńczej znajdował się syryjski Batalion Alawitów (dwie kompanie), który zajmował pozycje pomiędzy [[Safed]]em a [[Dżisz]]. Siedziba głównego dowództwa [[Fauzi al-Kawukdżi|Fauziego al-Kaukdżiego]] znajdowała się w mieście Nazaret. W jego okolicy rozlokował się Batalion Hittin, składający się z czterech kompanii liczących około 500 ochotników. Dowódcą był iracki kapitan Abbas. Jedna z tych kompanii zajęła pozycje wwe wioscewsi [[Asz-Szadżara (Palestyna)|Asz-Szadżara]], druga rozlokowała się wokół pobliskiego moszawu [[Ilanijja]], trzecia zajęła trzy ufortyfikowane miejsca w Nazarecie, natomiast czwarta zajęła wioskęwieś [[Szefaram]]. Siły te były wspierane przez dodatkowych 200 ochotników pochodzących z okolicznych wiosek, którzy zostali oddani kapitanowi Abbasowi pod rozkazy<ref name=abasi>{{cytuj stronę | url = http://in.bgu.ac.il/bgi/iyunim/20/b1.pdf | tytuł = Zajęcie Nazaretu: arabskie miasto, które przeżyło wojnę | data dostępu = 2016-05-02 | autor = Mustafa Abasi | opublikowany = | praca = Ben-Gurion University of Negev | data = | język = he}}</ref>. Całość sił Arabskiej Armii Wyzwoleńczej zajmowała dobrze umocnione pozycje obronne, jednak ich niewielka liczebność w połączeniu z wielkością bronionego obszaru, powodowały, że możliwości skutecznego działania były bardzo mocno ograniczone. Oddziały były niedostatecznie uzbrojone, występowały duże braki amunicji i wyszkolenia. Wszystko to razem powodowało, że tylko nieliczne jednostki Arabskiej Armii Wyzwoleńczej mogły podjąć równorzędną walkę z izraelską armią{{odn|Jadwiszczok|2010|s=227-228}}.
 
Najważniejszą operacją militarną przeprowadzoną na froncie północnym była [[operacja Dekel|operacja „''Dekel''”]] (9-18 lipca). Do jej przeprowadzenia wyznaczono wybrane jednostki 7 Brygady Pancernej, Brygady Karmeli i Brygady Golani. W pierwszej fazie operacji Izraelczycy ograniczyli swoje działania do nocnych ataków, podczas których zajmowano kolejne wioskiwsie w [[Zachodnia Galilea|Zachodniej Galilei]], poszerzając w ten sposób pas kontrolowanej przez siebie równiny nadmorskiej. Z obawy przed arabskimi kontratakami nie rozwijano działań ofensywnych w ciągu dnia i przyjmowano pozycje defensywne. Głównodowodzący Arabską Armią Wyzwoleńczą, Fauzi al-Kaukdżi całkowicie jednak zignorował żydowskie natarcie w Zachodniej Galilei. Z jego punktu widzenia najważniejszym celem strategicznym dla sił arabskich było przejęcie kontroli nad drogą z Nazaretu do Tyberiady. Nastąpiłoby wówczas połączenie Arabskiej Armii Wyzwoleńczej z wojskami syryjskimi, które utknęły w rejonie moszawu [[Miszmar ha-Jarden]]. Aby przejąć kontrolę nad tą strategiczną drogą, Arabowie przystąpili do [[Bitwy o Ilanijję|II bitwy o Ilanijję]] (9-18 lipca). Natomiast kontrataki w Zachodniej Galilei ograniczyły się do działań nielicznych sił lokalnych milicji. Umożliwiło to Izraelczykom, po trzech dniach starć, rozwinięcie natarcia i zajęcie strategicznie położonej druzyjskiej wioski Szefaram. Podczas drugiej fazy operacji, izraelskie kolumny zmechanizowane dotarły i zajęły prawie bez walki miasto Nazaret (16 lipca). Przed rozpoczęciem ataku na miasto, [[Dawid Ben Gurion]] wysłał do izraelskich dowódców następujący telegram: <blockquote>''„Przed zajęciem Nazaretu, musisz przygotować specjalne jednostki, bardzo lojalne i zdyscyplinowane, które nie pozwolą żołnierzom izraelskim poza służbą wejść do miasta, a także uniemożliwią kradzieże i szabrowanie miejsc świętych zarówno dla muzułmanów, jak i chrześcijan. Żołnierze powinni być wyposażeni w broń maszynową ze zgodą jej użycia dla zapobieżenia rabunkom.”''{{odn|Jadwiszczok|2010|s=230-231}}</blockquote>
 
Upadek Nazaretu spowodował całkowity upadek morale arabskich. Kolejne wioski poddawały się bez walki, a ich mieszkańcy uciekali nie czekając nawet na pojawienie się żydowskich żołnierzy. W ten sposób odblokowana została linia komunikacyjna łącząca Hajfę poprzez Nazaret z Tyberiadą, zniesiono także blokadę oblężonego moszawu [[Ilanijja]]. Izraelskim żołnierzom nie udało się jednak uszczelnić pierścienia okrążenia wokół Nazaretu i Fauzi al-Kaukdżi wraz z większością sił Arabskiej Armii Wyzwoleńczej zdołał uciec do [[Górna Galilea|Górnej Galilei]]<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/History/Dekel.html | tytuł = Operation Dekel (July 9-18, 1948) | data dostępu = 2011-09-13 | autor = | opublikowany = Jewish Virtual Library | data = | język = en}}</ref>.
Linia 384:
 
=== Starania o rozejm ===
Wraz z rozpoczęciem się drugiej fazy wojny, hrabia Folke Bernadotte rozpoczął starania zmierzające do ogłoszenie drugiego zawieszenia broni w Palestynie. Uchwalona 15 lipca 1948 roku [[Rezolucja Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 54]] brała pod uwagę, że tymczasowy rząd Izraela zaakceptował propozycję przedłużenia zawieszenia broni w Palestynie, podczas gdy państwa członkowskie Ligi Arabskiej odrzuciły kolejne apele mediatora Organizacji Narodów Zjednoczonych w Palestynie i Rezolucjęrezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 53 z dnia 7 lipca 1948 roku wzywającą do przedłużenia zawieszenia broni<ref>{{cytuj stronę | url = http://en.wikisource.org/wiki/United_Nations_Security_Council_Resolution_54 | tytuł = United Nations Security Council Resolution 54 | data dostępu = 2011-09-12 | autor = | opublikowany = | praca = Wikisource| data = | język = en}}</ref>.
 
Większość arabskich przywódców dążyła do znalezienia rozwiązania dyplomatycznego, aby doprowadzić do jak najszybszego końca wojny. Zwłaszcza Transjordania i Egipt zdawały sobie sprawę, że jest to jedyny sposób aby utrzymać posiadane zdobycze terytorialne. Szczególnie zdeterminowanym był król Abdallah, który zapoznał się z raportami gen. Glubba na temat dramatycznego braku amunicji Legionu Arabskiego. Poinformował on sekretarza generalnego Ligi Arabskiej [[Abd ar-Rahman Azzam|Abd ar-Rahmana Azzama]], że jego oddziały muszą jak najszybciej przerwać walkę. Podobna sytuacja panowała w egipskim korpusie ekspedycyjnym, któremu szczególnie brakowało pocisków artyleryjskich i przeciwlotniczych. Tymczasem siły izraelskie systematycznie rosły, tak pod względem ilościowym żołnierzy, mnogości uzbrojenia i jakości wyszkolenia. Arabscy przywódcy byli więc skłonni przyjąć zawieszenie broni, obawiali się jednak reakcji własnych społeczeństw, które nie były świadome rzeczywistego przebiegu walk. Media arabskie prowadziły celową politykę dezinformacji, przedstawiając wyniki wojny w dobrym świetle. Politycy przedstawili sprawę rozejmu jako niesprawiedliwy, nielogiczny i bezprawny dyktat narzucony państwom arabskim przez zachodnie mocarstwa. Dodatkowym czynnikiem były uzasadnione obawy rządu brytyjskiego, który krytycznie oceniał sytuację w Palestynie. Obawiano się, że w przypadku porażki Legionu Arabskiego zagrożone zostanie terytorium Transjordanii. W takiej sytuacji planowano przerzucenie brytyjskich zapasów wojskowych ze strefy Kanału Sueskiego do Ammanu, aby ratować armię króla Abdallaha. Po stronie izraelskiej rozejm spostrzegano jako czas, który będzie można wykorzystać na odpoczynek i rozbudowę sił zbrojnych, aby następnie osiągnąć zwycięstwo w wojnie. Rząd izraelski obawiał się także niezadowolenia zachodnich mocarstw, ponieważ był przekonany, że przyszłe istnienie Izraela będzie uzależnione od dobrej woli lub neutralności tych mocarstw{{odn|Morris|2008|s=295-298}}.
 
Dzięki nowej Rezolucjirezolucji udało się uzyskać zgodę walczących stron na ogłoszenie drugiego zawieszenia broni w Palestynie. Zaczęło ono obowiązywać o godzinie 18:00 wieczorem w dniu 18 lipca 1948.
 
=== Bilans drugiej fazy wojny ===
Podczas drugiej fazy wojny żadna ze stron nie osiągnęła decydującego o dalszych losach wojny rozstrzygnięcia, jednak szala zwycięstwa zaczęła wyraźnie przechylać się na stronę izraelską. Arabskie armie nadal utrzymywały swoją przewagę nad siłami żydowskimi. Najwyraźniej dawało się to odczuć w działaniach zawodowych oficerów arabskich, z których większość przeszła profesjonalne brytyjskie szkolenie i posiadała doświadczenie wojenne. Jednak dowodzone przez nich oddziały nie otrzymywały wystarczającego zaopatrzenia. Embargo na dostawy uzbrojenia pozbawiło Arabów dostaw broni i amunicji. Z każdym kolejnym dniem sytuacja oddziałów bojowych pogarszała się, przybliżając je do klęski. Natomiast Siły Obronne Izraela systematycznie rozbudowywały się, powiększając swój arsenał uzbrojenia. Izraelscy oficerowie zdobywali także cenne doświadczenie bojowe, ucząc się dowodzenia złożonymi operacjami militarnymi z wykorzystaniem broni pancernej, piechoty, artylerii i lotnictwa.
 
Porównując przebieg linii frontu, to do największych sukcesów izraelskich doszło na froncie północnym i centralnym. Na północy Izraelczycy opanowali całą Zachodnią i Dolną Galileę, zadając ciężkie straty Arabskiej Armii Wyzwoleńczej i armii syryjskiej. Równocześnie izraelscy żołnierze zniszczyli i wysiedlili liczne arabskiewsie wioskiarabskie. Do największych i najbardziej dramatycznych wysiedleń doszło w miastach Lidda i Ramla. Działania te bardzo osłabiły morale arabskich ochotników. Natomiast wojska jordańskie i egipskie nie zdołały poszerzyć kontrolowanego przez siebie obszaru. Druga faza wojny zakończyła się izraelskim sukcesem.
 
== Drugi rozejm (18 lipca – 15 października 1948) ==
Linia 430:
=== Walki od 15 do 22 października 1948 ===
==== Front południowy ====
Pod koniec drugiego zawieszenia broni egipski korpus ekspedycyjny w Palestynie składał się z dywizji piechoty dowodzonej przez generała [[Ahmad Ali al-Muwawi|Ahmada Alego al-Muawiego]]. Główna kwatera dowództwa znajdowała się wwe wioscewsi [[Aszkelon|al-Majdal]]. Dywizja dzieliła się na trzy brygady, które zostały podzielone na sześć głównych zgrupowań: (1) linię od aj-Majdal na północ do [[Isdud]] (włącznie ze zdobytym kibucem [[Niccanim]] obsadziła 2 Brygada (dwa bataliony piechoty) wsparta batalionem [[Sudan|sudańskich]] ochotników. Trzeci batalion stanowił odwód i stacjonował w al-Majdal razem z baterią artylerii. Odcinkiem tym dowodził pułkownik Mahmoud Fahm. (2) linię od al-Majdal do [[Bajt Dżibrin]] obsadziła 4 Brygada (cztery bataliony piechoty) dowodzona przez Tawfiqa Mujahid Radwana. Odwód stanowiła kompania czołgów i kompania samochodów pancernych, które mogły być użyte na zagrożonym odcinku frontu. Ze względu na dużą długość tego odcinka, został on podzielony na pięć mniejszych obszarów: (a) pierwszy sektor rozciągał się od aj-Majdal na wschód do [[Hulajkat]]. Odcinka tego bronił batalion piechoty, wspierany przez batalion ochotników (cztery kompanie). Dowódcą odcinka był pułkownik Ali Osman Mohamed Grad; (b) drugi sektor obejmował obszar [[Irak Suwajdan]], w którym pozycje obronne zajął batalion piechoty wzmocniony batalionem karabinów maszynowych. Dowódcą odcinka był Mohamed Kamel Rahmani; (c) trzeci sektor rozciągał się od [[Karatija]] na wschód do al-Faludża. Pozycje tutaj zajął batalion piechoty. Dowódcą odcinka był Ahmed Tawfiq; (d) czwarty sektor znajdował się w obszarze al-Faludża. Rozlokował się tutaj batalion piechoty. Dowódcą odcinka był Taha; (e) piąty sektor znajdował się pomiędzy [[Irak al-Manszija]] a Bajt Dżibrin. Rozlokował się tutaj rezerwowy batalion piechoty wspierany przez batalion ochotników z Sudanu. Dowódcą był Husajn Kamel. (3) wschodnie skrzydło wojsk znajdowało się pomiędzy Bajt Dżibrin a [[Betlejem]]. Stacjonowały tutaj cztery bataliony ochotników (ok. 2 tys. ludzi), którymi dowodził Ibrahim Osman Shawkat; (4) w rejonie od [[Hebron]]u do [[Beer Szewa|Beer Szewy]] znajdowały się siły egipskiej żandarmerii wojskowej, a w samym mieście Beer Szewa stacjonował batalion ochotników; (5) w obszarze Strefy Gazy stacjonowała 3 Brygada składająca się z dwóch rezerwowych batalionów piechoty oraz batalionu ochotników z Arabii Saudyjskiej. W rejonie miasta [[Gaza (Palestyna)|Gaza]] stacjonowała bateria artylerii. Zadanie ochrony tutejszych linii komunikacyjnych otrzymał Abdel Halim Degheid; (6) na linii [[Rafah]] – [[Al-Arisz|el-Arisz]] rozlokowano zaplecze administracyjne i techniczne wojsk oraz magazyny i szpital. Obszaru Rafah bronił batalion ochotników wspierany przez baterię artylerii. Odcinkiem tym dowodził Abdul Hameed Badran<ref name=moqatelarabrozejm>{{cytuj stronę | url = http://www.moqatel.com/openshare/Behoth/Siasia2/Harb48/sec24.doc_cvt.htm | tytuł = Rozwój sytuacji militarnej Arabów | data dostępu = 2011-10-11 | autor = | opublikowany = | praca = Encyclopedia Fighter of Desert | data = | język = ar}}</ref>. Siły te dysponowały około 20-30 działami artylerii, 30 czołgami i około 20 samochodami pancernymi. Dodatkowe wsparcie zapewniały moździerze, działa przeciwpancerne i ciężkie karabiny maszynowe. Egipskie Siły Powietrzne dysponowały w tym czasie 41 samolotami, z czego jedynie 31 było gotowych do walki. Atutem Egipcjan był fakt, że okres zawieszenia broni wykorzystano na budowę silnych fortyfikacji obronnych, w skład których wchodziły linie drutów kolczastych oraz umocnione workami z piaskiem punkty ogniowe połączone ze sobą okopami. Słabym punktem było ich rozmieszczenie w trzech długich, cienkich liniach. Powodowało to mocne rozproszenie sił, które w ten sposób stawały się podatne na punktowe ataki żydowskie{{odn|Jadwiszczok|2010|s=240-243}}.
 
Izraelskie dowództwo już 6 października 1948 zatwierdziło plan ''operacji Dziesięć Plag'', której nazwa nawiązywała do [[Biblia|biblijnych]] [[Plagi egipskie|dziesięciu plag]], którymi [[Bóg w judaizmie|Bóg]] ukarał Egipcjan, zmuszając ich do wypuszczenia z niewoli Izraelczyków. Nazwę zmieniono jednak na [[operacja Jo’aw|operację Jo’aw]]. Opracowany plan był niezwykle ambitny i zakładał utworzenie korytarza komunikacyjnego z żydowską enklawą na Negewie oraz otoczenie części wojsk egipskich w rejonie al-Faludża. Do realizacji tych celów wyznaczono duże zgrupowanie wojsk, składające się z pięciu brygad – Giwati, Jiftach, Negew, Etzioni i 8 Brygada Pancerna – wspieranych przez lotnictwo i marynarkę. Wraz z kończącym się okresem zawieszenia broni, Izraelczycy zaczęli poszukiwać pretekstu do rozpoczęcia operacji. W dniu 14 października wysłali na pustynię Negew konwój 16 samochodów ciężarowych, licząc, że zostaną one ostrzelane przez Egipcjan. Ruch konwoju był wcześniej uzgodniony z siłami UNTSO i nie spotkał się z oczekiwaną reakcją egipskich żołnierzy. Członkowie konwoju podpalili wówczas zbiornik paliwa, którego wybuch wywołał otworzenie ognia przez stronę egipską. Incydent ten stał się pretekstem dla rozpoczęcia nowej izraelskiej ofensywy<ref>{{cytuj stronę | url = http://lib.israel.cet.ac.il/pages/item.asp?item=10850&kwd=1897 | tytuł = Decydujące operacje – operacja Jo’aw | data dostępu = 2011-10-11 | autor = | opublikowany = | praca = CET – Centrum Technologii Informacyjnych | data = | język = he}}</ref>
 
Operacja Jo’aw rozpoczęła się wieczorem 15 października 1948 od nalotu izraelskich samolotów na egipskie pozycje w Gazie, [[Bajt Hanun]] i aj-Majdal. Równocześnie zbombardowano [[Port lotniczy Al-Arisz|bazę lotniczą al-Arisz]], niszcząc cztery egipskie Spitfire’y na ziemi, hangar na samoloty oraz uszkadzając pas startowy. W ten sposób zostało wyeliminowane egipskie lotnictwo, a Izraelczycy uzyskali na froncie południowym panowanie w powietrzu<ref name=spitfire>{{cytuj stronę | url = http://101squadron.com/101real/spitfires.html | tytuł = Spitfires | data dostępu = 2011-09-11 | autor = | opublikowany = | praca = 101 Squadron IAF | data = | język = en}}</ref>. Działania lądowe rozpoczęły się wieczorem 15 października od serii ataków dywersyjnych, których celem było przerwanie wrogich linii komunikacyjnych i odwrócenie uwagi egipskiego dowództwa od głównego celu natarcia. W tym celu Izraelczycy wbili się klinem przecinając w rejonie wioski Bajt Hanun główną nadmorską drogę z Rafah do aj-Majdal. W ciągu kilku następnych dni doszło tutaj do [[Bitwa o Bajt Hanun|bitwy o Bajt Hanun]] (15-22 października)<ref>{{cytuj książkę | autor = Jehuda Wallach | tytuł = Carta’s Atlas of Israel. First Years 1948–1961 | wydawca = Carta Jerusalem | miejsce = Jerusalem | rok = 1978 | strony = 55 | isbn =}}</ref>. Równocześnie małe mobilne izraelskie jednostki przeprowadziły serię działań sabotażowych na nadmorskich liniach komunikacyjnych. Między innymi wysadzono tory na linii kolejowej z Rafah do al-Arisz oraz mosty drogowe pomiędzy Rafah a [[Chan Junus]]<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.ynet.co.il/yaan/0,7340,L-259775-MjU5Nzc1XzE0MzcyMjgwNl8xNDg2ODcyMDAeq-FreeYaan,00.html | tytuł = Operacja Jo’aw | data dostępu = 2011-09-11 | autor = | opublikowany = | praca = [[Jedi’ot Acharonot]] | data = | język = he}}</ref>. Drugi obszar działań dywersyjnych znajdował się na wschodzie, w rejonie wioski Irak al-Manszija. Usiłowano tutaj wbić klin w egipskie linie obronne, aby przeciąć linie zaopatrzeniowe i oddzielić zachodnie skrzydło wojsk egipskich od wschodniego, które mogłoby być następnie okrążone, w celu dalszej eliminacji w wybranym przez Izraelczyków czasie. Natarcie na wioskęwieś [[Karatija]] przeprowadzono siłami pancernymi przy silnym wsparciu artylerii. Ostrzał artyleryjski okazał się jednak mało skuteczny, ponieważ Egipcjanie byli ukryci w dobrze przygotowanych fortyfikacjach obronnych. W wyniku tego izraelskie natarcie utknęło, a podczas wycofywania poniesiono bardzo ciężkie straty (100 żołnierzy oraz cztery czołgi [[Hotchkiss H-35]]). Ta druzgocąca porażka bardzo mocno wpłynęła na morale żołnierzy{{odn|Lorch|1998|s=508}}. Przez cały dzień 16 października, ciężkie izraelskie bombowce B-17 Flying Fortress bombardowały al-Arisz (o godz. 9:00), al-Majdal (godz. 13:30) oraz al-Faludża (godz. 16:00). Podczas powrotu z misji bojowej jeden z izraelskich myśliwców rozbił się w [[Port lotniczy Herclijja|bazie lotniczej Herclijja]]<ref name=spitfire />. Pomimo tych pierwszych niepowodzeń, Jigal Allon podjął decyzję o rozpoczęciu głównego natarcia, które było skierowane na skrzyżowanie dróg na zachód od fortu Irak Suwajdan. Rozpoczęło się ono w nocy z 16 na 17 października. Równolegle podjęto nieudaną próbę przeprowadzenia niewielkiego desantu morskiego i zniszczenia egipskiej baterii artylerii w rejonie zniszczonego kibucu [[Niccanim]]<ref>{{cytuj książkę | autor = Eliezer Tal | tytuł = Naval Operations in the War of Independence | wydawca = Ma’arakhot Publishing | miejsce = | rok = 1964 | strony = 152 | isbn =}}</ref>. Wznowienie ciężkich walk w rejonie Irak Suwajdan i utrata kontroli nad tamtejszym strategicznym skrzyżowaniem wzbudziło zaniepokojenie egipskiego dowództwa. Uważało ono jednak, że do głównego żydowskiego natarcia dojdzie w rejonie al-Faludża, dlatego do przeprowadzenia kontrataków użyto niewystarczających sił, koncentrując się jednocześnie na udrożnieniu linii zaopatrzeniowych w obszarze klina Bajt Hanun. Sytuację wykorzystali Izraelczycy, którzy wieczorem 17 października rozpoczęli ostatnią fazę [[Bitwa o korytarz separacyjny|bitwy o korytarz separacyjny]]. Postępując na południe wzdłuż drogi prowadzącej do żydowskiej enklawy na Negewie, zajęto kolejne wioski [[Kaukaba]] i [[Bajt Tima]]. Nacierający natrafili jednak na dobrze umocnioną linię obronną w rejonie wioski [[Hulajkat]], obsadzoną przez trzy kompanie egipskiej piechoty, które wspierali uciekinierzy z wcześniej zajętych pozycji. Przeciągające się walki pod Hulajkat groziły udaremnieniem całego planu operacji Jo’aw. Izraelskie dowództwo stało w obliczu możliwości narzucenia przez Radę Bezpieczeństwa ONZ w krótkim czasie kolejnego zawieszenia broni. Rozpoczęto więc wyścig z czasem, decydując się na wprowadzenie do walki Brygady Oded. Decyzja ta miała poważną wadę, ponieważ brygada ta działała wcześniej na północy w Galilei i nie posiadała żadnego doświadczenia w walce w warunkach pustynnych. Przeprowadziła ona w nocy z 18 na 19 października atak na egipskie linie zaopatrzeniowe pomiędzy al-Faludża i Bajt Dżibrin. Natarcie zakończyło się niepowodzeniem, jednak wywołało zamierzony cel, wzmagając poczucie zagrożenia u Egipcjan. W dniu 19 października przeprowadzili oni ewakuację sztabu głównego z al-Majdal na południe. Tego samego dnia izraelskie lotnictwo zauważyło egipski statek rozładowujący zaopatrzenie w Gazie. W celu jego przechwycenia skierowano trzy statki: INS ''Wedgwood'', INS ''Hagana'' i INS ''Noga''. W ten sposób doszło do [[Operacje morskie podczas operacji Jo’aw|bitwy morskiej pod al-Majdal]]<ref>{{cytuj książkę | autor = Eliezer Tal | tytuł = Naval Operations in the War of Independence | wydawca = Ma’arakhot Publishing | miejsce = | rok = 1964 | strony = 150-158 | isbn =}}</ref>. Tymczasem, wieczorem 19 października rozpoczęto decydujące natarcie na Hulajkat, otwierając do rana korytarz komunikacyjny na Negew. Równocześnie podjęto nieudaną próbę zdobycia fortu Irak Suwajdan.
 
Droga przez korytarz separacyjny rozdzieliła wschodnie skrzydło wojsk egipskich od skrzydła zachodniego. Generał Ahmad Ali al-Muawi wysłał kilka raportów do Szefa Sztabu Generalnego w Kairze, wskazując na pogarszającą się sytuację na froncie i proponując wycofanie wojsk z Irak Suwajdan i Bajt Dżibrin, aby wzmocnić nimi obronę Beer Szewy. Proponował także wycofanie arabskich ochotników do Hebronu i wojsk z rejonu al-Majdal w stronę Rafah. Przegrupowanie wojsk umożliwiłoby stworzenie nowej linii obronnej pomiędzy Hebronem, Beer Szewą i Strefą Gazy. Odpowiedź przyszła dopiero wieczorem. Sztab Generalny nalegał, aby utrzymać w rękach egipskich Hebron, al-Majdal i Strefę Gazy bez wycofywania się. Tymczasem Izraelczycy przystąpili do realizacji ''operacji Mosze'', nazywanej także [[Bitwa o Beer Szewę|bitwą o Beer Szewę]]. W jej rezultacie miasto Beer Szewa zostało zdobyte rankiem 21 października. Tym samym zamknięto główną drogę zaopatrzenia dla wschodniego skrzydła egipskich wojsk. W międzyczasie prowadzone były [[operacje morskie podczas operacji Jo’aw]], w trakcie których izraelscy komandosi marynarki wojennej zatopili 22 października okręt flagowy egipskiej marynarki [[Emir Farouk]]{{odn|Morris|2008|s=329}}. Cała operacja Jo’aw zakończyła się izraelskim sukcesem. Wojska egipskie zdołały utrzymać większość swoich pozycji, jednak front rozpadł się na trzy odrębne obszary: (1) region nadmorski; (2) region centralny wokół al-Faludża i (3) region wschodni wokół Hebronu i Betlejem. Poniesione straty praktycznie wyeliminowały egipską armię z możliwości prowadzenia działań ofensywnych, zmuszając ją do zajęcia pozycji obronnych. Dowództwo egipskie, obawiając się okrążenia, postanowiło skrócić swoje linie i 28 października ewakuowało swoich żołnierzy z rejonu wioski Isdud. Opuszczone tereny natychmiast zajęli izraelscy żołnierze. 6 listopada Egipcjanie wycofali się z al-Majdal i zniszczonego kibucu [[Jad Mordechaj]]<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.israeli-weapons.com/history/war_of_independance/WarofIndependance.html| tytuł = Israeli History: War of Independence| data dostępu = 2008-02-29| autor = | język = en}}</ref>. Doszukując się przyczyn porażki egipskiej armii należy bezsprzecznie wskazać na całkowitą bezczynność sojuszników Egiptu. Pomimo próśb egipskiego rządu, żadne z biorących udział w wojnie arabskich państw, nie podjęło decyzji o wznowieniu walk. Straty poniesione przez armię egipską były nie do odbudowania i były decydujące dla przyszłych losów walk na froncie południowym. Tym samym pustynia Negew stanęła otworem przed Izraelczykami<ref name=trzeciawojna>{{cytuj stronę | url = http://www.moqatel.com/openshare/Behoth/Siasia2/Harb48/sec26.doc_cvt.htm | tytuł = Rozwój sytuacji politycznej i wojskowej podczas trzeciej fazy wojny | data dostępu = 2011-10-11 | autor = | opublikowany = | praca = Encyclopedia Fighter of Desert | data = | język = ar}}</ref>. [[Icchak Rabin]] napisał później: <blockquote>''„Główną walkę prowadziliśmy przeciwko Egipcjanom, ale jednocześnie prowadziliśmy wyścig z czasem aby zdążyć przed proponowanym przez Narody Zjednoczone rozejmem”''<ref>{{cytuj książkę | autor = [[Icchak Rabin]] | tytuł = The Rabin Memoirs | wydawca = Buchet/Chastel | miejsce = | rok = 1980 | strony = 36 | isbn = 0-520-20766-1}}</ref>.</blockquote>
 
Nacierające izraelskie oddziały wysiedlały i niszczyły zajęte arabskiewsie wioskiarabskie. W rezultacie bardzo wzrosła liczba palestyńskich uchodźców. [[Agenda Narodów Zjednoczonych dla Pomocy Uchodźcom Palestyńskim na Bliskim Wschodzie|UNRWA]] szacuje, że w wyniku operacji Jo’aw liczba uchodźców w Strefie Gazy wzrosła ze 100 000 do 230 000. Liczba ta nie obejmuje uchodźców, którzy uciekli do Judei<ref>{{cytuj książkę | autor = Benny Morris | tytuł = The birth of the Palestinian refugee problem, 1947–1949 | wydawca = Cambridge University Press | miejsce = Cambridge | rok = 1987 | strony = 221-224 | isbn = 0-521-33028-9}}</ref>.
 
==== Front centralny ====
[[Plik:Beit Natif 1948.jpg|thumb|upright=1.2|Izraelscy żołnierze wwe wioscewsi [[Bajt Nattif]]]]
Na froncie centralnym Izraelczycy przeprowadzili dwie operacje wojskowe, których głównym celem było odciągnięcie uwagi od prowadzonej na południu operacji Jo’aw. [[Operacja Ha-Har]] (19-22 października) miała na celu poszerzenie korytarza komunikacyjnego prowadzącego do Jerozolimy i wyparcie sił arabskich z obszaru położonego na południe od Drogi Birmańskiej. Natomiast [[operacja Jekew]] (19-21 października) miała na celu przejęcie kontroli nad całą długością linii kolejowej prowadzącej z wybrzeża do Jerozolimy oraz wyparcie z tego obszaru sił arabskich. Najtrudniejszym momentem miało być zajęcie grzbietu górskiego powyżej strategicznej wioski [[Bajt Dżala]]. Miało to zabezpieczyć Jerozolimę od strony południowej, a jednocześnie podzieliłoby siły arabskie w tym rejonie.
 
Z rozpoczęciem obu operacji czekano do wieczora 19 października, aby nie sprowokować Jordańczyków i nie zakłócić w ten sposób realizacji operacji Jo’aw. Dowódców sił operacyjnych uczulano przy tym, że mają bezwzględnie unikać jakichkolwiek incydentów zbrojnych z wojskami jordańskimi, aby nie sprowokować w ten sposób Legionu Arabskiego do zaangażowania się w walki<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.palmach.org.il/show_item.asp?levelId=38612&itemId=5893&itemType=0 | tytuł = Operacja Ha-Har | data dostępu = 2011-10-23 | autor = | opublikowany = | praca = Palmach – The Elite Striking Force of the Haganah | data = | język = he}}</ref>. Obie operacje bardzo szybko rozwinęły się i izraelscy żołnierze opanowali większość zamierzonych celów. Natarcie utknęło jednak w rejonie wioski Bajt Dżala. Tymczasem do arabskich ochotników dotarły informacje o klęskach egipskich wojsk na froncie południowym. Rankiem 21 października upadło miasto Beer Szewa, odcinając drogi zaopatrzenia dla zgrupowania wojsk stacjonujących w rejonie Hebronu i Betlejem. W rezultacie większość egipskich oficerów uciekła z tego rejonu, pozostawiając swoich żołnierzy samemu. Siły arabskie zaczęły się w popłochu wycofywać, nie nawiązując walki z Izraelczykami. Jordańczycy podjęli próbę ratowania sytuacji i wysłali kompanię żołnierzy dowodzonych przez brytyjskiego oficera w celu ponownego zorganizowania arabskich ochotników aby stworzyć nową linię obrony. Próba ta jednak zakończyła się niepowodzeniem, a jordańskie działania ograniczyły się do wystawienia blokady drogowej na południe od Betlejem{{odn|Jadwiszczok|2010|s=257-258}}. W dniu 21 października Mosze Dajan zwrócił się do premiera Ben Guriona z propozycją zajęcia połączonymi siłami użytymi w obu operacjach strategicznej wioski Bajt Dżala. Zdobycie jej otworzyłoby drogę do wyzwolenia bloku żydowskich osiedli [[Gusz Ecjon]] i wyparcia arabskich sił w rejon Hebronu. Otrzymał on jednak wyraźny rozkaz, aby wstrzymać dalsze natarcie. Ben Gurion powiedział: <blockquote>''„Jeśli zajmiemy wioskęwieś, będziemy musieli ją ewakuować pod presją ONZ, dlatego szkoda tracić przy tym życie choćby jednego człowieka.”''<ref>{{cytuj książkę | autor = Jehoszua Ben-Arje | tytuł = History of Israel: The War of Independence (1947–1949) | wydawca = | miejsce = Jerusalem | rok = | strony = 242 | isbn =}}</ref></blockquote>
 
[[Jigal Allon]] uznał tę decyzję za wielki błąd, w wyniku którego ze względów politycznych i strategicznych utracono Gusz Ecjon<ref>{{cytuj książkę | autor = Yad Ben Zvi | tytuł = Block Etzion from beginning to Independence | wydawca = | miejsce = | rok = | strony = 173-180 | isbn =}}</ref>. Całą sytuację wykorzystały wojska egipskie, które wraz z arabskimi ochotnikami wycofały się z Betlejem do Hebronu. Ich pozycje zajął Legion Arabski. Operacje zakończyły się sukcesem Izraelczyków. Linie zajęte w [[Szefela|Szefeli]] i [[Judea|Judei]] stały się linią zawieszenia broni pomiędzy Izraelem a Jordanią na początku 1949.
Linia 456:
Bunche wezwał Izrael do wstrzymania ofensywy i przywrócenia linii frontu z 14 października. Izraelscy przywódcy jednak odmówili, twierdząc, że na podstawie raportów UNTSO posiadają oni pełen dostęp do pustyni Negew i mogą poruszać się na drogach w tym obszarze. Prowadzone walki uzasadniali koniecznością odpowiedzi na egipskie ataki. W tej sytuacji Bunche zwrócił się do Rady Bezpieczeństwa ONZ w celu podjęcia odpowiednich kroków do wymuszenia ogłoszenia kolejnego zawieszenia broni pod rygorem wprowadzenia ewentualnych sankcji. Mocarstwa zachodnie kierując się rozbieżnymi interesami, nie wyraziły jednak zgody na ewentualność wprowadzenia sankcji. W dniu 19 października została przyjęta [[Rezolucja Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 59]] mająca na celu zwiększenie uprawnień i swobody działania mediatora oraz międzynarodowych obserwatorów wojskowych UNTSO<ref>{{cytuj stronę | url = http://en.wikisource.org/wiki/United_Nations_Security_Council_Resolution_59 | tytuł = United Nations Security Council Resolution 59 | data dostępu = 2011-10-23 | autor = | opublikowany = | praca = Wikisource | data = | język = en}}</ref>. W rezultacie, dwa dni później udało się wynegocjować ogłoszenie trzeciego zawieszenia broni, które zaczynało obowiązywać 22 października 1948. Rozejm obowiązywał przez 6 dni do 28 października 1948. Warunki zawieszenia broni oraz przestrzeganie embarga na dostawy broni nadzorował mediator Organizacji Narodów Zjednoczonych, Ralph Bunche<ref>{{cytuj książkę | autor = [[Anita Szapira]] | tytuł = Jigal Allon – Native Son. A Biography Translated by Evelyn Abel | wydawca = University of Pennsylvania Press | miejsce = | rok = | strony = 247 | isbn = 978-0-8122-4028-3}}</ref>.
 
W wyniku dotychczasowych działań na froncie południowym, trzy egipskie bataliony piechoty z 4 Brygady znalazły się w okrążeniu w tzw. „worku al-Faludża”. Izraelskie dowództwo podjęło decyzję o uszczelnieniu pierścienia okrążenia. W celu ukrycia działań prowadzonych po ogłoszeniu zawieszenia broni, zdecydowano o umocnieniu pozycji zajmowanych na odcinkach dotychczas prowadzonych walk (północna, zachodnia i południowa strona okrążenia). Natomiast potajemne działania ofensywne przeprowadzono po stronie wschodniej, w kierunku na Hebron. Działające w tym obszarze dwa bataliony piechoty zajęły szereg arabskich wiosek, w tym [[Bajt Dżibrin]] (27 października) i [[al-Dawajima]] (29 października). Podczas ataku na tę ostatnią wioskęwieś doszło do jednej z najbardziej brutalnych masakr całej wojny – zginęło około 100 cywili, w tym kobiety i dzieci{{odn|Jadwiszczok|2010|s=253}}.
 
Również siły arabskie nie przestrzegały warunków zawieszenia broni i w rejonie gór Naftali nieustannie dochodziło do incydentów zbrojnych. Oblężony kibuc Menara był ostrzeliwany, a arabskie milicje przenikały przez linię frontu i atakowały samochody poruszające się na drodze pomiędzy Rosz Piną a Metulą. Izraelskie dowództwo nie mogło tolerować takiej sytuacji w tym newralgicznym rejonie północno-wschodniej Galilei. Należy przy tym pamiętać, że w stosunkowo niewielkiej odległości, w rejonie zniszczonego moszawu Miszmar haJarden znajdował się syryjski korpus ekspedycyjny, a na północy była libańska armia. Szef Północnego Dowództwa generał Mosze Carmel uznał, że arabski atak przeprowadzony z terytorium Libanu na przygraniczny kibuc Menara można wykorzystać jako pretekst do przeprowadzenia dużej operacji militarnej i doprowadzenia do usunięcia Arabskiej Armii Wyzwoleńczej z Galilei. Ben Gurion doszedł do wniosku, że w przypadku rozpoczęcia dużej operacji, wina i tak nie spadnie na Izrael, ponieważ międzynarodowi obserwatorzy [[UNTSO]] potwierdzą, że walki rozpoczęła Arabska Armia Wyzwoleńcza. W rezultacie przystąpiono do przygotowań planu operacji Hiram{{odn|Jadwiszczok|2010|s=263-264}}. Jej celem miało być zajęcie całej Galilei i wyparcie Arabskiej Armii Wyzwoleńczej do Libanu. Dowódcy pamiętali słowa wypowiedziane 26 września 1948 przez Dawida Ben Guriona, który powiedział, że jeśli zostaną wznowione walki na północy, to Galilea stanie się „''czysta''” i „''pusta''” od Arabów, sugerując, że zostałoby to zapewnione przez jego generałów{{odn|Morris|2004|s=463-464}}. Rozejm wykorzystano więc na przegrupowanie części oddziałów z południa na północ, dzięki czemu zmieniono stosunek sił w Galilei na swoją korzyść.
Linia 465:
 
==== Front północny ====
Główne dowództwo Arabskiej Armii Wyzwoleńczej znajdowało się wwe wioscewsi [[Ajtarun]] w południowym Libanie. Siły były zorganizowane w trzy regimenty: (1) 1 Regiment Jarmouk (trzy bataliony – 1500 ludzi) zajął najbardziej wysuniętą na południe linię obrony, rozciągającą się na linii [[Ajlabun]] – [[Sachnin]] – [[Madżd al-Krum]]. Był to najlepiej wyszkolony regiment, którego żołnierze posiadali najwyższe morale. (2) 2 Regiment Jarmouk (dwa bataliony – 800 ludzi) zajął pozycje z tyłu pierwszych linii obronnych, koncentrując się we wschodniej części Górnej Galilei w rejonie wsi [[Sa’sa]], nieopodal granicy libańskiej. (3) 3 Regiment Jarmouk (dwa bataliony – 850 ludzi) zajął pozycje w zachodniej części Górnej Galilei w rejonie wioski [[Tarszicha]]. Dodatkowe wzmocnienie stanowił batalion libańskich ochotników, który posiadał własną kompanię zmechanizowaną i baterię artylerii. W odwodzie znajdował się odbudowany Batalion Hittin, który po stratach poniesionych podczas walk w rejonie Nazaretu wycofał się do Syrii, a następnie powrócił i zajął pozycje w obszarze wioski [[Bint Dżubajl]] w południowym Libanie. Wzdłuż granicy pozycje zajęły dodatkowe dwa bataliony Arabskiej Armii Wyzwoleńczej, które podlegały jednak dowództwu libańskiej armii. Ich zadaniem było chronienie tyłów Arabskiej Armii Wyzwoleńczej przed ewentualnym oskrzydlającym manewrem izraelskiej armii<ref name=trzeciawojna />. Siły Arabskiej Armii Wyzwoleńczej były w owym czasie bardzo zdemoralizowane i posiadały mocno ograniczone zapasy amunicji. Gelber pisze, że połowa arabskich żołnierzy nie miała obuwia, brakowało im koców i wielu chorowało{{odn|Gelber|2006|s=222}}. Praktycznie siły te były niezdolne do prowadzenia regularnych działań taktycznych i nadawały się bardziej do wojny partyzanckiej niż do uczestniczenia we współczesnej wojnie. W dokumentach brytyjskich znajduje się cytat za oficerem irackim wizytującym oddziały Arabskiej Armii Wyzwoleńczej, który swą wypowiedź na temat słabego jej stanu konkluduje zdaniem, iż lepiej byłoby rozwiązać te oddziały, niż utrzymywać je w opisywanym stanie{{odn|Jadwiszczok|2010|s=262}}. Również syryjskie dowództwo przegrupowało swoje siły na północy, rozlokowując batalion piechoty wwe wioscewsi [[Dżisz]]. Na terytorium południowo-wschodniego Libanu stacjonowały także dwa syryjskie bataliony piechoty z 3 Brygady. WWe wioscewsi [[Mardż Ujun]] był 8 Batalion, a w [[al-Chijam]] był 9 Batalion.
 
Do przeprowadzenia [[operacja Hiram|operacji Hiram]] izraelskie dowództwo wyznaczono siły czterech brygad. W rejonie miasta [[Safed]] rozlokowano 7 Brygadę Pancerną. Do [[Zachodnia Galilea|Zachodniej Galilei]] przerzucono z południa Brygadę Oded. Wyszkolenie jej oddziałów było słabe, co było widoczne podczas prowadzonej na południu operacji Jo’aw. Teraz pośpiesznie przerzucono brygadę ponownie na północ. W rezultacie żołnierze byli zmęczeni, a ostatnie walki spowodowały upadek morale. W jednostkach występowały braki uzbrojenia, a dowódcy nie znali terenu w którym będą prowadzić natarcie. Z tego powodu Brygada Oded otrzymała wsparcie w postaci plutonu [[Druzowie|Druzów]] i straży miasta [[Hajfa]]. Pozycje w [[Dolna Galilea|Dolnej Galilei]], na północ od miasta [[Nazaret]] zajęła najbardziej zasłużona i doświadczona w walkach na północy Brygada Golani. Żołnierze byli wypoczęci, dobrze uzbrojeni i posiadali wysokie morale. Pozycje w północno-wschodnim cyplu Galilei zajęła doświadczona Brygada Karmeli. Jej linie zostały rozciągnięte do granic wytrzymałości na styku wojsk syryjskich, libańskich i Arabskiej Armii Wyzwoleńczej. Dowództwo nad całością operacji objął Mosze Carmel<ref name=hiram>{{cytuj stronę | url = http://www.zionism-israel.com/dic/operation_Hiram.htm | tytuł = Operation Hiram | data dostępu = 2011-10-31 | autor = | opublikowany = | praca = Zionism and Israel – Encyclopedic Dictionary | data = | język = en}}</ref>.
 
operacja Hiram rozpoczęła się w nocy z 28 na 29 października 1948 od bombardowań arabskich wiosek w Górnej Galilei. Niemal natychmiast po tym, natarcie lądowe rozpoczęła 7 Brygada Pancerna, na której spoczął ciężar przeprowadzenia najważniejszych dla losów całej operacji działań. Po nocnych walkach zdołała ona przejąć kontrolę nad strategicznym skrzyżowaniem przy wiosce [[Mirun]], u podnóża [[Meron (góra)|góry Meron]]. Rankiem 29 października, izraelskie bataliony pancerne zdobyły wioskęwieś [[Safsaf]], w której doszło do masakry ludności cywilnej (zginęło 52-64 mieszkańców, w tym kobiety)<ref>{{cytuj książkę | autor = Meron Benvenisti | tytuł = Sacred Landscape: The Buried History of the Holy Land Since 1948 | url = http://books.google.com/books?id=7itq6zYtSJwC&pg=PA144&source=gbs_toc_r&cad=0_0#v=onepage&q&f=false | wydawca = University of California Press | miejsce = | rok = 2000 | strony = 153 | isbn = 0-520-21154-5 | język = en | data dostępu = 2011-11-02}}</ref><ref>{{cytuj książkę | autor = Nafez Nazzal | tytuł = The Palestinian Exodus from Galilee 1948 | wydawca = The Institute for Palestine Studies | miejsce = | rok = 1978 | strony = 93-96, 107 | isbn =}}</ref>. Na północ od wioskiwsi Izraelczycy zastawili zasadzkę, w którą wpadł syryjski batalion piechoty. W bitwie stracił on 200 żołnierzy i wycofał się na północ do Libanu. Natomiast Izraelczycy rozwinęli swoje natarcie zdobywając następnego dnia strategicznie położoną wioskęwieś [[Sa’sa]]. Po upadku tej wioski, al-Qawuqji rozkazał wszystkim siłom Arabskiej Armii Wyzwoleńczej odwrót na północ, w kierunku granicy libańskiej. Przez następne dwa dni arabskie oddziały przemykały się górskimi drogami pomiędzy nacierającymi wojskami izraelskimi. Większość z tych sił zdołała dotrzeć do Libanu i uniknąć okrążenia, a tym samym zniszczenia przez Izraelczyków. Wycofywanie arabskich sił wykorzystały pozostałe izraelskie brygady, które rozwinęły swoje działania, zajmując całą Galileę. Stosowano przy tym przymusowe wysiedlenia ludności arabskiej, a wiele z wiosek zniszczono. Doszło także do kilku masakr, którym towarzyszyły grabieże i gwałty. Przez cały ten czas Brygada Karmeli zajmowała wysunięte pozycje na północnym wschodzie. Teraz, gdy Arabska Armia Wyzwoleńcza została rozbita i wycofywała się w nieładzie, izraelskie dowództwo postanowiło wykorzystać odniesiony sukces. Brygada Karmeli wkroczyła w kilkunastu miejscach do Libanu, zajmując 18 libańskich wiosek na południe od [[Litani (Liban)|rzeki Litani]]. WWe wioscewsi Hula doszło do masakry ludności cywilnej. Zawieszenie broni miało rozpocząć się 31 października o godzinie 11:00. Tego samego dnia, o godzinie 7:30 rano, generał Mosze Carmel rozkazał dowódcom brygad aby „''kontynuowali operacje oczyszczania wewnątrz Galilei''”. W rozkazie pochodzącym z godziny 10:00, Carmel rozkazuje dowódcom: <blockquote>''„Zróbcie wszystko co w waszej mocy, aby szybko i natychmiastowo oczyścić podbite obszary z wszystkich wrogich elementów zgodnie z rozkazami, które wydano [...] mieszkańcy podbitych terenów powinni być zachęcani do odejścia”''{{odn|Morris|2004|s=464}}.</blockquote>
 
Podczas operacji Hiram doszło do kilku masakr, które zostały dobrze udokumentowane. Dziennikarz [[Ari Szawit]] napisał: <blockquote>''„Do ponad połowy aktów masakr doszło podczas operacji Hiram (na północy w październiku 1948): w Safsaf, Jish, Saliha, Ajlabun, Deir al-Asad, Madżd al-Krum i Sa’sa. Podczas operacji Hiram występowało niezwykle wysokie zagęszczenie ludności na froncie lub obok frontu w następnej fazie. To nie mógł być przypadek. To była zasada. Najwyraźniej różni oficerowie, którzy brali udział w operacji rozumieli, że otrzymany nakaz wysiedlenia dopuszcza popełnianie takich czynów w celu zachęcenia mieszkańców do wyjścia na drogi. Faktem jest, że nikt nie został ukarany za te morderstwa. Ben Gurion milczał w tej sprawie, kryjąc żołnierzy, którzy popełnili masakry.”''<ref name=hiram />.</blockquote>
Linia 480:
Wraz z rozpoczęciem się czwartej fazy wojny, Ralph Bunche rozpoczął starania zmierzające do ogłoszenie kolejnego zawieszenia broni w Palestynie. Przyjęta 29 października 1948 [[Rezolucja Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 60]] powołała podkomisję w sprawie Palestyny, w skład której mieli wejść przedstawiciele [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]], [[Chińska Republika Ludowa|Chińskiej Republiki Ludowej]], [[Francja|Francji]], [[Belgia|Belgii]] i [[Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka|Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej]]. Podkomisja miała rozważyć wszystkie uchwały, zmiany i nowelizacje podjęte w sprawie Palestyny oraz w porozumieniu z mediatorem Organizacji Narodów Zjednoczonych w Palestynie przedstawić poprawiony projekt nowej uchwały<ref>{{cytuj stronę | url = http://en.wikisource.org/wiki/United_Nations_Security_Council_Resolution_60 | tytuł = United Nations Security Council Resolution 60 | data dostępu = 2011-11-17 | autor = | opublikowany = | praca = Wikisource | data = | język = en}}</ref>. Dzięki działaniom mediatora udało się wynegocjować ogłoszenie czwartego zawieszenia broni, które zaczynało obowiązywać 31 października 1948 o godzinie 11:00. Rozejm obowiązywał przez 9 dni do 9 listopada 1948. Warunki zawieszenia broni oraz przestrzeganie embarga na dostawy broni nadzorował mediator Organizacji Narodów Zjednoczonych, Ralph Bunche.
 
Przyjęta 4 listopada [[Rezolucja Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 61]] wzywała wszystkie strony do wycofania swoich wojsk na pozycje zajmowane w dniu 14 października. Równocześnie, na drodze bezpośrednich negocjacji miały być ustalone stałe linie rozejmu oraz neutralne strefy zdemilitaryzowane. W przypadku braku porozumienia, stałe linie i strefy neutralne miał ustalić mediator ONZ. Rada Bezpieczeństwa powołała także komisję składającą się z pięciu stałych członków Rady oraz [[Belgia|Belgii]] i [[Kolumbia|Kolumbii]], by zapewnić organ doradczy dla mediatora Narodów Zjednoczonych w odniesieniu do jego obowiązków wynikających z niniejszej rezolucji w przypadku, gdyby jedna ze stron lub obie odmówiły podporządkowania się Rezolucjirezolucji w terminie wyznaczonym przez mediatora. Komisja miała być także organem doradczym dla Rady w sprawie podejmowania dalszych środków, jakie należałoby podjąć na podstawie VII Karty Narodów Zjednoczonych<ref>{{cytuj stronę | url = http://en.wikisource.org/wiki/United_Nations_Security_Council_Resolution_61 | tytuł = United Nations Security Council Resolution 61 | data dostępu = 2011-12-01 | autor = | opublikowany = | praca = Wikisource | data = | język = en}}</ref>.
 
=== Walki od 9 listopada do 7 grudnia 1948 ===
Linia 523:
Tymczasem Brygada Aleksandroni przeprowadziła nieudaną [[operacja Chisul|operację Chisul]] (27-28 grudnia), której celem była likwidacja „worka al-Faludża”. Zbyt mała liczba użytych sił, słaba komunikacja i koordynacja ataku, sprawiły, że natarcie utknęło. Przeprowadzony następnie egipski kontratak wyparł Izraelczyków, którzy wycofując się, pozostawili część jednej kompanii w okrążeniu. Większość z tych żołnierzy zginęła walcząc aż do śmierci. Niepowodzenie Izraelczyków stało się silnym wzmocnieniem morale Egipcjan, zachęcając ich do dalszej walki i rezygnacji z myśli o kapitulacji{{odn|Jadwiszczok|2010|s=284-285}}.
 
W dniu 28 grudnia izraelskie oddziały rozpoczęły natarcie z Auja, wdzierając się głęboko w półwysep [[Synaj (półwysep)|Synaj]]. Działania te nazwano [[Bitwa o Synaj (1948)|bitwą o Synaj]]. W jej trakcie, już rankiem 29 grudnia Izraelczycy zdobyli strategiczne skrzyżowanie [[Abu Ageila]]. Tego samego dnia zajęto pas startowy Bir Lahfan, położony w odległości około 15&nbsp;km na południe od Arisz. Doszło tutaj do kolejnego pomyłkowego ostrzelania izraelskich żołnierzy przez własne samoloty, których piloci nie wiedzieli o szybkich postępach własnych wojsk lądowych. W wyniku tej pomyłki zginęło kilkudziesięciu żołnierzy. Była to najtragiczniejsza pomyłka izraelskich sił powietrznych na tej wojnie. Po zabezpieczeniu zajętych pozycji, grupa uderzeniowa kontynuowała natarcie, docierając wieczorem 29 grudnia do [[Port lotniczy Al-Arisz|lotniska Arisz]], położonego w odległości 8&nbsp;km na południe od miasta Arisz{{odn|Lorch|1998|s=612}}. Izraelski rajd stanowił olbrzymie zagrożenie dla egipskich linii zaopatrzeniowych. Egipskie dowództwo zdawało sobie sprawę, że nie będzie w stanie obronić miasta Arisz przed nacierającymi Izraelczykami i cały korpus ekspedycyjny zostanie odcięty w Strefie Gazy. Z tego powodu, egipscy dyplomaci natychmiast wnieśli skargę do Rady Bezpieczeństwa ONZ, która 29 grudnia 1948 przyjęła [[Rezolucja Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 66|Rezolucjęrezolucję Rady Bezpieczeństwa nr 66]]. Wzywała ona do natychmiastowego wstrzymania walk i wycofania wojsk na wcześniej zajmowane pozycje<ref>{{cytuj stronę | url = http://en.wikisource.org/wiki/United_Nations_Security_Council_Resolution_66 | tytuł = United Nations Security Council Resolution 66 | data dostępu = 2012-01-12 | autor = | opublikowany = | praca = Wikisource | data = | język = en}}</ref>. Jeszcze ostrzejsza była natomiast reakcja Wielkiej Brytanii, która poinformowała [[Stany Zjednoczone]], że jeśli Izraelczycy nie wycofają swoich wojsk z Syanju, wówczas Brytyjczycy będą zmuszeni wywiązać się z angielsko-egipskiego paktu z 1936. Informację tę przekazał izraelskiemu ministrowi spraw zagranicznych [[Mosze Szaret]]owi amerykański dyplomata James Macdonald. Dawid Ben Gurion nie chciał ryzykować możliwością brytyjskiej interwencji zbrojnej i nakazał 30 grudnia rozpoczęcie operacji wycofywania wojsk z Synaju. Następnego dnia izraelskie oddziały wycofały się z rejonu Arisz do skrzyżowania Abu Ageila. Tego samego dnia przeprowadzono dużą operację dywersyjną z Auja. Pustynnymi drogami w głąb półwyspu Synaj zagłębił się batalion piechoty z Brygady Harel. Błyskawicznym atakiem zajęto wioskęwieś al-Kusajma<ref name=wallah>{{cytuj książkę | autor = Jehuda Wallach | tytuł = Carta’s Atlas of Israel. First Years 1948–1961 | wydawca = Carta Jerusalem | miejsce = | rok = 1978 | strony = 65 | isbn =}}</ref>. Równocześnie przeprowadzono rajd na lotnisko Bir el-Hassana, położone na południowy zachód od al-Kusajma<ref>{{cytuj książkę | autor = David Tal | tytuł = Military Result of Political Wrestling: The Israeli-Egyptian War 1948–1949 | wydawca = Ministry of Defense Publishing | miejsce = | rok = 2005 | strony = 466 | isbn = 965-05-1251-9}}</ref>. Ostateczne wycofanie wojsk z Synaju zakończono 2 stycznia 1949. W rezultacie bitwa o Synaj zakończyła się niepowodzeniem Izraelczyków. Ponieważ nie zdobyto miasta Arisz, całość akcji nie miała większego znaczenia dla potencjału militarnego Egiptu. Egipcjanie bardzo szybko zajęli opuszczone lotniska i wznowili działania swoich sił powietrznych w rejonie walk nad Strefą Gazy i pustynią Negew{{odn|Jadwiszczok|2010|s=281-284}}.
 
Tymczasem Izraelczycy przystąpili do [[Bitwa o Rafah|bitwy o Rafah]]. Natarcie zostało poprzedzone 48-godzinnymi nalotami na egipskie pozycje położone pomiędzy Gazą a Arisz. Były one obliczone na zdezorganizowanie komunikacji oraz wywołanie zamieszania i paniki wśród arabskich mieszkańców i uchodźców{{odn|Jadwiszczok|2010|s=285-286}}. Następnie, w nocy z 3 na 4 stycznia 1949, Brygada Golani rozpoczęła natarcie na południe od Rafah, usiłując przeciąć główną drogę z Gazy do Arisz. Równocześnie Brygada Harel rozpoczęła natarcie z Auja, kierując się na północ w stronę Rafah. Następnego dnia dołączyła ona do ciężkich walk toczonych na południowy zachód od Rafah. Sytuację [[pat]]ową usiłowano przezwyciężyć wprowadzając do walki następnego dnia 8 Brygadę Pancerną. Pomimo to, żadnej ze stron nie udawało się uzyskać rozstrzygnięcia. W międzyczasie naciski międzynarodowe wymusiły na Izraelu wyrażenie zgody na ogłoszenie kolejnego zawieszenia broni, które miało obowiązywać od godziny 14:00 w dniu 7 stycznia. W rezultacie Jigal Allon otrzymał rozkaz nasilenia ataków i szybkiego szukania rozstrzygnięcia. W nocy z 6 na 7 stycznia, batalion piechoty Brygady Harel zaatakował pozycje egipskie w odległości 5&nbsp;km na zachód od atakowanego strategicznego skrzyżowania. Egipcjanie zostali całkowicie zaskoczeni tym atakiem, co skutkowało przecięciem linii komunikacyjnych. Tymczasem Egipt zadeklarował gotowość rozpoczęcia rozmów pokojowych pod warunkiem wycofania wojsk izraelskich z terytorium egipskiego. Jigal Allon był przeciwny temu porozumieniu, musiał jednak podporządkować się rozkazom głównego dowództwa. W dniach 9-10 stycznia 1949 ostatnie izraelskie oddziały wycofały się z półwyspu Synaj. W ciągu następnych 24-godzin Egipcjanie przywrócili normalną komunikację pomiędzy Strefą Gazy a Arisz{{odn|Lorch|1998|s=623-628}}.
Linia 535:
[[Plik:Faluja Pocket 1949.jpg|thumb|upright=1.2|Egipcjanie wycofują się z obszaru „worka al-Faludża”, 27 lutego 1949]]
{{osobny artykuł|Rozejm izraelsko-egipski (1949)}}
W dniu 12 stycznia 1949 rozpoczęły się tajne rozmowy izraelsko-egipskie na [[Grecja|greckiej]] wyspie [[Rodos (wyspa)|Rodos]]. We wszystkich rozmowach uczestniczył mediator Narodów Zjednoczonych w Palestynie, [[Ralph Bunche]]. Szefem izraelskiej delegacji był dyrektor generalny w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, dr [[Walter Etan]]. Towarzyszyli mu [[Reuwen Sziloah]], [[Elijjahu Sason]] i radca prawny. W skład personelu wojskowego delegacji weszli: gen. [[Jigael Jadin]] oraz dwaj oficerowie wywiadu – majorowie [[Arje Simon]] i [[Jehoszafat Harkabi]]. W rozmowach wzięlu udział także gen. [[Dawid Sze’alti’el]] i gen. [[Icchak Rabin]]. Szefem egipskiej delegacji był płk [[Mohammed Seif al-Din]], któremu towarzyszyło dwóch pułkowników i dwóch wysokich oficerów wywiadu, radca prawny i dwóch konsultantów politycznych. Egipcjanie od samego początku rozmów postawili bardzo ciężkie warunki, żądając na podstawie Rezolucjirezolucji RB nr 61 wycofania izraelskich wojsk na pozycje sprzed 14 października 1948. Konsekwencją tych żądań byłoby wycofanie Izraelczyków na linię al-Majdal – Hebron i oddanie Egipcjanom Beer Szewy z całą pustynią Negew. Izrael zajął stanowisko, że wojska egipskie powinny wycofać się poza linię dawnej granicy międzynarodowej pomiędzy Egiptem a Mandatem Palestyny. Aby zachęcić drugą stronę do ustępstw, Izrael zgodził się na uwolnienie okrążonej w rejonie al-Faludża egipskiej 4 Brygady. Po ciężkich negocjacjach podpisano 24 lutego 1949 uzgodniony tekst [[Rozejm izraelsko-egipski (1949)|rozejmu izraelsko-egipskiego]]. Oba państwa zgodziły się unikać siły militarnej przy rozwiązywaniu kwestii Palestyny, zobowiązując się przy tym do nie podejmowania żadnych działań wojskowych i przestrzegać warunków zawieszenia broni. Był to niezbędny pierwszy krok w kierunku zakończenia wojny i przywrócenia pokoju w Palestynie. Następnego dnia po podpisaniu porozumienia, rozpoczęła się ewakuacja egipskich wojsk z rejonu al-Faludża. Wyznaczono linię demarkacyjną rozejmu, zaznaczając jednak, że nie jest to granica państwowa lub terytorialna. Jej podstawowym celem było wyznaczenie linii, z którą nie mogły być przemieszczane siły zbrojne żadnej ze stron. Linia demarkacyjna została sporządzona w oparciu o granicę międzynarodową między Egiptem a Mandatem Palestyny z 1922. Szczegółowo określono wielkość sił egipskich i izraelskich oraz pozycje ich dyslokacji w rejonie Strefy Gazy. Ze względu na brak podobnego porozumienia izraelsko-jordańskiego, w obszarze Betlejem i Hebronu uczyniono wyjątek od reguły, względem stacjonowania wojsk izraelskich. Rejon Audża al-Hafir ogłoszono strefą zdemilitaryzowaną, zabraniając obecności wojsk obu stron w pobliżu tego miejsca. Określono zasady wymiany jeńców wojennych. Do wykonania postanowień porozumienia powołano Mieszaną Komisję Rozejmu (IEMAC; ang. ''Israel/Egypt Mixed Armistice Commission'') składającą się z siedmiu członków: po trzech wyznaczały Egipt i Izrael, natomiast ostatni był wysokim oficerem UNTSO. Wśród licznych zadań powierzonych Komisji było rozwiązywanie kwestii spornych. Siedzibą Komisji została Auja w strefie zdemilitaryzowanej<ref>{{cytuj stronę | url = https://unispal.un.org/DPA/DPR/UNISPAL.NSF/0/9EC4A332E2FF9A128525643D007702E6 | tytuł = Egyptian-Israeli General Armistice Agreement | data dostępu = 2016-05-02 | autor = | opublikowany = | praca = United Nations | data = | język = en}}</ref>.
 
Podpisanie tego rozejmu, pod pewnym względem, było porażką izraelskiej strategii politycznej. Wynikało to z faktu, że Egipt nie zgodził się na całkowite wycofanie swoich wojsk (utrzymał Strefę Gazy), nie uznał faktu istnienia państwa żydowskiego i nie podpisał trwałego porozumienia pokojowego, tylko zawieszenie broni. W rezultacie, wojna izraelsko-egipska została tylko przerwana na czas obowiązywania rozejmu. Wywiązując się z zawartego porozumienia, Izraelczycy wypuścili z okrążenia 4 Brygadę, która w dniach 26-27 lutego przemaszerowała do Gazy. Podobnie uczyniły egipskie oddziały z Zachodniego Brzegu, które również otrzymały zgodę na przemarsz przez izraelskie terytorium do Gazy. Podczas całej tej akcji, izraelskie oddziały pozostawały w gotowości na wypadek wznowienia walk na południu{{odn|Jadwiszczok|2010|s=289}}.
Linia 567:
Państwa arabskie były wstrząśnięte poniesioną porażką w Palestynie, dlatego wojnę nazwano ''katastrofą'' (arab. النكبة, ''an-Nakba''). W społeczeństwach nastąpiła gwałtowna radykalizacja nastrojów w kierunku arabskiego nacjonalizmu. Większość ówczesnych arabskich przywódców została w kolejnych latach obalona albo zabita. Egipski premier [[Mahmud Fahmi an-Nukraszi]] został 28 grudnia 1948 zamordowany przez członków Bractwa Muzułmańskiego. Syryjski prezydent [[Szukri al-Kuwatli]] został 29 marca 1949 obalony w wyniku zamachu stanu. Był to pierwszy wojskowy przewrót przeprowadzony w Syrii. Miał on długotrwałe skutki, takie jak osłabienie kraju i rządu oraz rozpoczął serię coraz bardziej brutalnych wojskowych buntów. Tylko w 1949 doszło tam do dwóch kolejnych zamachów stanu. Jordański król Abd Allah został 20 lipca 1951 zastrzelony przez Palestyńczyka w Jerozolimie. 23 lipca 1952 w Egipcie wybuchła [[Rewolucja w Egipcie (1952)|rewolucja]], która obaliła rządy króla Faruka. Jego syna [[Fu’ad II|Fuada II]] zdetronizowano dwa lata później, ustanawiając republikę. Żadne z państw członkowskich Ligi Arabskiej nie uznało istnienia państwa żydowskiego w Palestynie, dodatkowo ogłaszając [[bojkot]] gospodarczy Izraela. Wiele państw w obawie przed reperkusjami w stosunkach z krajami arabskimi, nawet nie podejmowało próby zbliżenia z Izraelem{{odn|Morris|2008|s=418-419}}.
 
W Izraelu militarne zwycięstwo odniesione w ''wojnie o niepodległość'' (hebr. מלחמת העצמאות, ''MilkhemetMilchemet Ha’atzma’ut'') umocniło pozycję lewicowej partii politycznej [[Mapai]]. Odnosiła ona kolejne zwycięstwa wyborcze przez następnych 30 lat, aż do 1977, kiedy władzę przejęła partia [[Likud]]. Zwycięstwo w wojnie wzmocniło dodatkowo prestiż premiera Dawida Ben Guriona{{odn|Morris|2008|s=418-419}}.
 
=== Konsekwencje militarne ===
Linia 584:
Była to najkrwawsza wojna izraelsko-arabska. W jej wyniku w Izraelu zginęło 6373 ludzi (4 tys. żołnierzy i 2,4 tys. cywilów), co stanowiło 1% populacji nowo powstałego państwa. Dodatkowo około 15 tys. ludzi zostało rannych. Straty krajów arabskich szacuje się na 10-15 tys. zabitych oraz 25-30 tys. rannych<ref>{{cytuj stronę| url = http://users.erols.com/mwhite28/warstat4.htm| tytuł = Mid-Range Wars and Atrocities of the Twentieth Century| data dostępu = 2008-01-29 | autor = | język = en}}</ref>.
 
Wojna wywołała masową ucieczkę ludności arabskiej z terytorium Palestyny. Łączną liczbę [[Palestyńscy uchodźcy|palestyńskich uchodźców]] szacuje się na około 750 tys. osób, z których 460 tys. znalazło się ostatecznie w Jordanii, 100 tys. w Libanie, 80 tys. w Syrii, a reszta znalazła się w rejonie Gazy<ref>{{cytuj stronę| url = https://unispal.un.org/DPA/DPR/unispal.nsf/9a798adbf322aff38525617b006d88d7/93037e3b939746de8525610200567883| tytuł = Raport ONZ| data dostępu = 2012-02-13 | autor = | język = en}}</ref>. Problem uchodźców palestyńskich do chwili obecnej budzi wiele emocji na całym świecie. Z punktu widzenia Arabów, pełna odpowiedzialność za kwestię uchodźców spoczywa na Izraelu. Jednak ciekawym jest spojrzenie na ten problem z punktu widzenia byłego premiera Syrii [[Chalid al-Azm]]a:<blockquote>''„(...) wezwanie rządów państw arabskich do opuszczenia Palestyny i przeniesienia się do sąsiednich krajów arabskich, skierowane do jej mieszkańców po masakrze wwe wioscewsi Dir Jasin w 1947 roku, pomogło Żydom, ich sytuacja w Palestynie znacznie się poprawiła bez większego wysiłku. Pomyślmy, co by było, gdyby mieszkańcy Palestyny, których liczba przekroczyła milion, zostali w swoim kraju. Jaką stanowiliby piątą kolumnę, jak rząd izraelski byłby w ciągłym strachu. Od 1948 roku domagamy się, by powrócili do swych domów. Lecz to właśnie my wzywaliśmy ich do opuszczenia kraju, a od naszego żądania od ONZ, aby zadecydowała o ich powrocie, minęło kilka miesięcy. Czy to jest mądra i uzasadniona polityka? Czy jest tu sens? Sami zdecydowaliśmy o ich losie, o losie milionów uchodźców arabskich, wzywając ich do opuszczenia swych domów, ziem, miejsc pracy i fabryk. Zamieniliśmy ludzi, cieszących się ze swej pracy w wysiedleńców pozbawionych pracy w ogóle. Potem przyzwyczailiśmy ich do żebractwa i zadowolenia z tego, co daje im UNRWA (United Nations Relief and Works Agency for Palestine Refuges in the Near East) (...)”''<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= al-Azm|imię= Khalid|tytuł= Pamiętnik|wydawca= |miejsce= Bejrut|rok= 1973|strony= 386-387|id= |isbn=}}</ref></blockquote>
 
W 1948 roku 68% uchodźców arabskich opuszczając Palestynę nie widziało ani jednego izraelskiego żołnierza<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.izrael.badacz.org/historia/1_war_ucieczka.html| tytuł = Uchodźcy palestyńscy| data dostępu = 2008-01-29 | autor = | język = pl}}</ref>. Jednak problem palestyńskich uchodźców był na tyle poważny, że zajęło się nim Zgromadzenie Ogólne ONZ, przyjmując 19 listopada 1948 [[Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 212|Rezolucjęrezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 212]]<ref>{{cytuj stronę | url = http://daccess-dds-ny.un.org/doc/RESOLUTION/GEN/NR0/043/83/IMG/NR004383.pdf?OpenElement | tytuł = United Nations General Assembly Resolution 212 | data dostępu = 2012-01-22 | autor = | opublikowany = 1948-11-19 | praca = United Nations | język = en}}</ref>. Podjęła ona próbę zorganizowania [[Pomoc humanitarna|pomocy humanitarnej]] dla tysięcy [[Uchodźca|uchodźców]] gromadzących się w [[Obozy uchodźców palestyńskich|obozach palestyńskich uchodźców]]. Dalszą konsekwencją było przyjęcie 8 grudnia 1949 [[Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 302|Rezolucjirezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 302]]<ref>{{cytuj stronę | url = https://unispal.un.org/DPA/DPR/UNISPAL.NSF/0/AF5F909791DE7FB0852560E500687282 | tytuł = 302 (IV). Assistance to Palestine Refugees | data dostępu = 2016-05-02 | autor = | opublikowany = | praca = The United Nations Information System on the Question of Palestine | data = | język = en}}</ref>, która powołała do życia agencję [[Agenda Narodów Zjednoczonych dla Pomocy Uchodźcom Palestyńskim na Bliskim Wschodzie|UNRWA]] (ang. ''United Nations Relief and Works Agency for Palestine Refugees in the Near East''; pol. ''Agencja Narodów Zjednoczonych dla Pomocy Uchodźcom Palestyńskim na Bliskim Wschodzie''). Zakładano przy tym, że problem uchodźców palestyńskich zostanie rozwiązany do 1952. Pomimo upływu lat problem ten nadal pozostaje nie rozwiązany, a obecność palestyńskich uchodźców destabilizuje sytuację polityczną, gospodarczą i militarną na Bliskim Wschodzie. Ponadto państwa arabskie wielokrotnie wykorzystywały ich niezadowolenie do wywierania nieustannego nacisku na Izrael (palestyńska organizacja terrorystyczna [[Czarny Wrzesień (organizacja)|Czarny Wrzesień]] powstała w reakcji na śmierć kilku tysięcy Palestyńczyków z ręki armii jordańskiej podczas [[Czarny Wrzesień|wojny domowej]] na przełomie 1970 i 1971). Jest to jedna z przyczyn podsycających konflikt izraelsko-arabski i utrudniająca postęp wysiłków pokojowych na Bliskim Wschodzie.
 
Mniej znana jest kwestia żydowskich uchodźców podczas tej wojny. Ocenia się, że około 10 tys. Żydów zostało zmuszonych podczas wojny do opuszczenia swoich domów w Palestynie. Podczas wojny i w ciągu trzech kolejnych lat, w Izraelu osiedliło się ponad 700 tys. Żydów – 270 tys. pochodziło z [[Europa Wschodnia|Europy Wschodniej]], 136 tys. z [[Europa Zachodnia|Europy Zachodniej]], natomiast około 300 tys. z różnych państw arabskich. Wielu z tych ostatnich było imigrantami przymusowo wysiedlonymi przez rządy muzułmańskie, podczas gdy inni uciekli w obawie przed pogromami lub antysemickimi prześladowaniami. Początkowo mieszkali oni w obozach namiotowych utrzymywanych przez [[Agencja Żydowska|Agencję Żydowską]]. W 1950 zostały one przekształcone w obozy przejściowe, a następnie stopniowo przekształcane w osiedla. Ostatni taki obóz został zamknięty w 1963. W przeciwieństwie do licznych rezolucji ONZ odnoszących się do palestyńskich uchodźców i powołania agencji UNRWA, brak jakichkolwiek działań podjętych przez społeczność międzynarodową na rzecz żydowskich uchodźców z państw arabskich<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.mideastweb.org/refugees4.htm | tytuł = Jewish Refugees of the Israeli-Palestinian Conflict | data dostępu = 2012-01-22 | autor = | opublikowany = | praca = Mideast Web | data = | język = en}}</ref>.