Główny Komitet Ratunkowy: Różnice pomiędzy wersjami

Główny Komitet Ratunkowy powstał 13 listopada 1915 w Lublinie, na bazie struktur rozwiązanego przez władze okupacyjne [[Centralny Komitet Obywatelski w Warszawie|Centralnego Komitetu Obywatelskiego]]. Komitet lubelski stanowił centralę ruchu ratunkowego, natomiast jednostkami niższego szczebla były: komitety ziemi (gubernialne), komitety powiatowe, komitety gminne i miejskie. Struktury działające w Lublinie, Radomiu, Kielcach i Piotrkowie miały rangę komitetów powiatowych. Zgodnie z „Regulaminem Komitetów Ratunkowych”, głównym zadaniem tych struktur była regulacja organizacji samopomocy ludności, która ucierpiała wskutek wojny, dla umożliwienia jej przetrwania wojny i utrzymania prawidłowego biegu życia prywatnego i publicznego.<ref>[[Marek Przeniosło]], ''Organizacje samopomocy społecznej w Królestwie Polskim w latach I wojny światowej'' w: ''[[Niepodległość i Pamięć]]'' nr 1 (33) 2011 s. 47</ref>

PierwszymFunkcje przewodniczącymprezesów GKR zostałpełnili [[Henryk Dembiński (poseł)|Henryk Dembiński]]. Wa kierownictwienastępnie organizacji[[Juliusz znajdujemyTarnowski także:(polityk)|Juliusz Tarnowski]], [[Jan Stecki|Jana Steckiego]], i [[JózefJuliusz Targowski|Józefa TargowskiegoZdanowski]], [[StronaW jeszczekierownictwie nieorganizacji istnieje|Janaznajdujemy Kowerskiegotakże: [[Jan Stecki|J]] i [[JuliuszJózef Tarnowski (polityk)Targowski|JuliuszaJózefa TarnowskiegoTargowskiego]], i. Początkowo w ramach Komitetu funkcjonowały 4 wydziały: Ogólny, Dobroczynny, Sanitarny i Gospodarczy (Przemysłowo-Handlowy). W okresie późniejszym utworzono kolejne: Rolniczy, Budowlany i Kredytowy. Dzięki wysiłkom miejscowego społeczeństwa oraz pomocy udzielonej przez Książęco-Biskupi Komitet w Krakowie, a także przychylnej postawie ówczesnych władz okupacyjnych nastąpił szybko stworzono sieć lokalnych komitetów ratunkowych. Zgodnie z założeniami przyjętymi przez centralę GKR w skład gminnych komitetów ratunkowych wchodzić mieli przedstawiciele różnych grup społecznych i zawodowych. Przewidywano, że powinien się w nich znaleźć reprezentant duchowieństwa, większej własności, przemysłu, mniejszej własności i nauczycieli. W praktyce, ze względu na specykę poszczególnych gmin, skład społeczno-zawodowy komitetów był niejednolity. W skład prezydium GKR w 1918 r. wchodzili: Juliusz Zdanowski, (prezes), Stefan Drojecki, [[Strona jeszcze nie istnieje|Jan Kowerski,]] Antoni Olszewski, Stefan Plewiński i Stanisław Śliwiński. W czerwcu 1918 r. na obszarze okupacji austro-węgierskiej działało 27 komitetów powiatowych (w tym cztery miejskie na prawach komitetów powiatowych) oraz 495 komitetów gminnych i miejskich.<ref>Jerzy Holzer, Jan Molenda, ''Polska w pierwszej wojnie światowej,'' Warszawa 1967, s. 351</ref>

GKR czerpał niezbędne do funkcjonowania środki z różnorodnych źródeł. Początkowo bardzo znaczna ich część pochodziła z Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce (tzw. Komitetu Vevejskiego) i Książęco-Biskupiego Komitetu w Krakowie. Budżety Komitetów poważnie wzmacniały też datki przekazywane przez władze okupacyjne (szczególnie w późniejszym okresie, gdy środki pochodzące z dwóch pierwszych źródeł zaczęły maleć). W czerwcu 1918 GKR utrzymywał w sumie 160 schronisk, przytułków z całodziennym wyżywieniem oraz ochron, 80 tanich kuchni, jadłodajni i herbaciarni, 12 szpitali i 80 ambulatoriów. Jedną z najważniejszych i jednocześnie najtrudniejszych kwestii, którymi zajmowały się komitety ratunkowe, było zabezpieczenie aprowizacji społeczeństwa na danym terenie i rozwiązywanie problemów z tym związanych. Na szeroką skalę prowadziły także akcję zaopatrzenia ubogiej ludności w odzież i obuwie. Pośredniczyły one również w umieszczaniu na wsi podczas miesięcy letnich dzieci z większych miast. Komitety ratunkowe zajmowały się także problemem odbudowy zniszczonych terenów oraz kwestią uzyskania wynagrodzenia za poniesione straty w związku z działaniami wojennymi i rejestracją tych strat.<ref>[[Marek Przeniosło]], ''Organizacje samopomocy społecznej w Królestwie Polskim w latach I wojny światowej'' w: ''[[Niepodległość i Pamięć]]'' nr 1 (33) 2011 s. 49</ref>

Po odzyskaniu niepodległości struktury Głównego Komitetu Ratunkowego weszły w skład [[Rada Główna Opiekuńcza (1916–1921)|Rady Głównej Opiekuńczej]].<ref>Jerzy Holzer, Jan Molenda, ''Polska w pierwszej wojnie światowej,'' Warszawa 1967, s. 352</ref>

* [[Marek Przeniosło]], ''Organizacje samopomocy społecznej w Królestwie Polskim w latach I wojny światowej'' w: ''[[Niepodległość i Pamięć]]'' nr 1 (33) 2011 [http://www.muzeum-niepodleglosci.home.pl/nip/artykuly/nip_33_057-072.pdf wersja elektroniczna]