Wersja z 15:39, 12 sie 2018 edytuj Paweł Ziemian BOT (dyskusja \| edycje) Boty 1 384 060 edycji m wstawiam Szablon:Kontrola autorytatywna ← poprzednia edycja		Wersja z 16:30, 11 cze 2019 edytuj anuluj edycję Pilot Pirx (dyskusja \| edycje) 17 620 edycji dodany link zewnętrzny następna edycja →
Linia 1: '''Hezychazm''' (‘ησυχασμóς, ''hesychasmos''; od ~~greckiego~~[[grecki]]ego ‘ησυχία, ''hēsychía'' – wyciszenie: w teologii rozumiane jako „nieprzerwana cześć i służba Bogu ”<ref>[[Jan Klimak]], ''[[Drabina do raju]]'', XXVIII [w:] ''Patrologia Graeca'', t. 88, s. 1112c.</ref>) – [[Cesarstwo Bizantyńskie\|bizantyński]] nurt [[Mistyka chrześcijańska\|mistyczny]], który osiągnął szczytowy rozwój i popularność w wieku XIV. [[Hezychaści]] twierdzili, że można odnaleźć zjednoczenie z Bogiem jedynie poprzez Chrystusa, praktykując cnoty i modlitwę. Głosili możliwość ujrzenia Światłości Bożej dzięki intensywnej modlitwie, kontemplacji i specyficznym praktykom ascetycznym, polegającym na wstrzymywaniu oddechu w trakcie modlitewnego wyciszenia. Ruch wzbudził poważne kontrowersje w Kościele greckim, gdzie tradycja zażartych sporów teologicznych (por. [[Chrystologia\|spory chrystologiczne]], [[ikonoklazm]]) była długa. Ostatecznie jednak na kilku kolejnych synodach konstantynopolitańskich w połowie XIV wieku hezychazm odniósł trwałe zwycięstwo nad swymi przeciwnikami. [[Plik:Athos dochiariou axb01.jpg\|thumb\|<center>Monaster Dochiariu na półwyspie Athos.</center>]] Linia 5: Charakterystyczna dla hezychazmu metoda modlitewnego skupienia jest potwierdzona dopiero w dokumentach z końca XIII wieku, choć wypływa z dawniejszej tradycji monastycznej Wschodu. Autorstwo traktatu poświęconego tej metodzie przypisuje się [[Symeon Nowy Teolog\|Symeonowi Nowemu Teologowi]] ([[949]]–[[1022]]) lub [[Grzegorz Synaita\|Grzegorzowi Synaicie]] ([[1255]]–[[1346]]). Entuzjastami nurtu hezychastycznego byli m.in. [[Atanazy I (patriarcha Konstantynopola)\|Atanazy I]], [[Patriarcha Konstantynopola\|patriarcha]] [[Konstantynopol]]a ([[1289]]–[[1293]], [[1303]]–[[1309]]); [[Theolēptos]] ([[1250]]–[[1321]]/[[1326]]), metropolita [[Filadelfia (Bizancjum)\|Filadelfii]] w [[Azja Mniejsza\|Azji Mniejszej]]; cesarz [[Jan VI Kantakuzen]] ([[1341]]–[[1354]]) oraz świecki teolog [[Mikołaj Kabazylas]]. Doktrynę rozwinął jednak w sposób najpełniejszy dopiero [[Grzegorz Palamas]] ([[1296]]–[[1359]]), mnich z góry [[Athos]], od którego nazwiska hezychazm zwano często palamizmem. Jako drogę do stanu mistycznego, w którym oczom człowieka objawia się Światłość Boża (taka, jaką na [[Góra Tabor\|górze Tabor]] ujrzeli apostołowie) hezychaści zalecali powtarzanie w duchu krótkiej modlitwy: [[Modlitwa Jezusowa\|„Panie Jezu Chryste, Synu Boży, zmiłuj się nade mną”]], przyjęcie pozycji siedzącej z głową skłonioną ku brzuchowi i wstrzymywanie tchu. Przeciwnicy Palamasa krytykowali psychosomatyczny aspekt metody hezychastycznej, oparty na rytuale modlitewno-ascetycznym. Naukę o „wyciszeniu” uznawali za niebezpieczny przesąd wiodący ku herezji. Przewodził im początkowo uczony mnich [[Barlaam z Kalabrii]], a jego stanowisko podzielali m.in. teolog [[Grzegorz Akyndyn]] oraz teolog i kronikarz [[Nicefor Gregoras]]. Złośliwi krytycy określali hezychastów jako ''omphaloskopoi'', („wpatrzonych w pępek”), nawiązując do popularnej wśród mnichów techniki koncentracji. [[Plik:Gregor Palamas.jpg\|thumb\|<center>Grzegorz Palamas</center>]] Linia 13: [[Plik:Meister der Schriften des Johannes VI. Cantacuzemos 001.jpg\|thumb\|<center>Jan VI Kantakuzen jako mnich i cesarz. Podwójny portret z karty manuskryptu w Bibliothèque Nationale de France, Ms. Grec 1242</center>]] Wykorzystując sympatie hezychastów do przechylenia na swą korzyść szali w wojnie domowej, Jan VI – późniejszy mnich – był jednocześnie głęboko zafascynowany doktryną Palamasa i napisał w jej obronie kilka apologii. Dopilnował, by zwycięstwo mistycznej strony sporu było ostateczne. W marcu [[1347]] r., wkrótce po opanowaniu Konstantynopola, wydał dekret ogłaszający prawowierność hezychazmu, a w roku [[1351]], po zorganizowaniu na synodzie w stolicy publicznej dysputy między palamitami i ich adwersarzami, podpisał uchwałę oznaczającą definitywne włączenie nauki mistyków z Athos do kanonów prawosławia. Owoc obrad synodu został następnie trzykrotnie odczytany i pozostaje w mocy do dziś. Grēgorios Palamas został w [[1368]] r. obwołany świętym. Jego najwytrwalsi przeciwnicy, Akyndyn i Gregoras, już tego wydarzenia nie dożyli. Szczególne znaczenie hezychazmu kryje się w jego treściach humanistycznych. Palamas i jego zwolennicy uznawali człowieka za zdolnego do poznania Boga na drodze mistycznej i za powołanego do deifikacji w Chrystusie. Podkreślali tym samym obecność pierwiastka Boskiego w stworzeniu i sprzeciwiali się [[Tertulian\|tertuliańskiej]] tendencji do wywyższania Boga poprzez umniejszanie godności rodzaju ludzkiego. Zasadniczą ideą hezychazmu jest duchowa łączność~~, komunia~~ człowieka z Bogiem jako forma jego deifikacji. == Przypisy == Linia 31: == Linki zewnętrzne == * [http://www.opoka.org.pl/slownik/ltk/hezychazm.html Krótka historia hezychazmu] * [http://journals.pan.pl/Content/83412/mainfile.pdf Maksym Grek – między humanizmem a hezychazmem] {{Kontrola autorytatywna}}

Hezychazm: Różnice pomiędzy wersjami