Północ, północny zachód: Różnice pomiędzy wersjami

Opracowano na podstawie materiału źródłowego<ref>{{odn|ref=nie|Spoto|1983|s=577}}; {{odn|ref=nie|Sloan|1995|s=296}}; {{odn|ref=nie|Krohn|2000|s=284}}; {{odn|ref=nie|McGilligan|2005|s=973–974}}; {{odn|ref=nie|Truffaut|20172005|s=361342}}.</ref>:

* [[Jessie Royce Landis]] – Clara Thornhill, matka Rogera

Po zakończeniu zdjęć do [[Dreszczowiec|dreszczowca]] [[Film psychologiczny|psychologicznego]] ''[[Zawrót głowy]]'', a przed rozpoczęciem prac [[Montaż filmowy|montażowych]], Alfred Hitchcock udał się wraz z [[Alma Reville|Almą Reville]], agentem [[Lew Wasserman]]em i jego żoną na wakacje na Jamajkę{{odn|McGilligan|2005|s=698}}. Przygotowania do następnego obrazu reżyser rozpoczął jeszcze w trakcie realizacji wspomnianego filmu{{odn|McGilligan|2005|s=688}}. Główną inspiracją do powstania fabuły ''Północy, północnego zachodu'' była historia z okresu [[II wojna światowa|II wojny światowej]], którą na początku lat 50. opowiedział Hitchcockowi w trakcie lunchu dziennikarz „[[New York Herald Tribune]]” [[Otis Guernsey Jr.]]{{odn|Krohn|2000|s=202–204}} Z relacji kierownika produkcji Herberta Colemana wynika, że reżyser niemal od razu zaczął obmyślać w głowie pomysły dotyczące fabuły{{odn|Coleman|2007|s=277}}. Udał się do siedziby [[Metro-Goldwyn-Mayer]], gdzie całą historię opowiedział ówczesnemu szefowi studia [[Sol C. Siegel|Solowi C. Siegelowi]]. Spotkała się ona z przychylnymi opiniami i zyskała aprobatę{{odn|Coleman|2007|s=277}}, wskutek czego Hitchcock zgodził się wyreżyserować dwa filmy, a nie jeden, jak pierwotnie zakładał kontrakt{{#tag:ref|W 1957 reżyser i Lehman mieli zekranizować dla MGM powieść ''Tajemnica „Mary Deare”'' pióra [[Hammond Innes|Hammonda Innesa]], do której studio wykupiło prawa{{odn|McGilligan|2005|s=680}}. Na etapie wczesnych prac obydwaj zrezygnowali, uważając historię za retrospekcyjną opowieść sądową<ref>{{odn|ref=nie|Ackroyd|2017|s=218–219}}; {{odn|ref=nie|TruffautMcGilligan|20172005|s=361687}}; {{odn|ref=nie|McGilliganTruffaut|2005|s=687231–232}}.</ref>. Ekranizacji ''Tajemnicy „Mary Deare”'' podjął się [[Michael Anderson (reżyser)|Michael Anderson]], a główną rolę zagrał [[Gary Cooper]]{{odn|McGilligan|2005|s=689}}. Według Donalda Spoto dyskusje Hitchcocka i Lehmana skierowały się ku stworzeniu nowego scenariusza{{odn|Spoto|1983|s=391}}. Hitchcock przez krótki czas zastanawiał się nad realizacją opowieści o życiu [[Jack Sheppard|Jacka Shepparda]], osiemnastowiecznego rozbójnika i artysty wyrzutka{{odn|McGilligan|2005|s=688}}. ''Północ, północny zachód'' był jedynym filmem reżysera zrealizowanym dla MGM{{odn|Loska|2006|s=6}}. |group="uwaga"}}. Decyzja ta ucieszyła przedstawicieli MGM{{odn|McGilligan|2005|s=689}}{{odn|Ackroyd|2017|s=229}}. Za namową Siegela do napisania scenariusza zatrudniono [[Ernest Lehman|Ernesta Lehmana]], który był związany z wytwórnią kontraktem. Coleman początkowo zgłaszał kandydaturę [[Samuel A. Taylor|Samuela A. Taylora]]{{odn|Coleman|2007|s=277}}. Hitchcock dostał od studia wolną rękę w działaniu. Otrzymał również honorarium w wysokości 250 tys. dolarów plus gwarancję dziesięcioprocentowego zysku z przychodów brutto, jeżeli film zarobi ponad 8 milionów dolarów{{r|a}}.

Kontynuował pisanie scenariusza z Lehmanem, który ciągle nosił tytuł ''W kierunku północno-zachodnim'' (od czasu do czasu nazywano go także ''Człowiek na nosie [[Abraham Lincoln|Lincolna]]''){{odn|Coleman|2007|s=277}}{{odn|Ackroyd|2017|s=231}}. Obydwaj byli zdecydowani, że historia skupi się na niewinnie ściganym człowieku, omyłkowo uznanym przez grupę bliżej nieokreślonych [[szpieg]]ów za pracownika [[Centralna Agencja Wywiadowcza|agencji rządowej]]{{odn|Ackroyd|2017|s=232–233}}. Według Ackroyda Hitchcock wyliczył Lehmanowi cały ciąg zaskakujących miejsc i incydentów – niektóre miał obmyślone już wcześniej – i polecił skonstruowanie scenariusza w taki sposób, żeby wszystkie zostały uwzględnione{{#tag:ref|Jednym z pomysłów Hitchcocka, o którym myślał od dawna, a nie trafił ostatecznie do scenariusza, ponieważ „nie dało się go wpasować w historię”, był epizod ukazujący rozmowę Thornhilla z majstrem i świeżo zmontowany samochód marki [[Ford Motor Company|Ford]], zjeżdżający z taśmy produkcyjnej w [[Detroit]], z którego wypada trup{{odn|Ackroyd|2017|s=232}}<ref>; {{odn|ref=nie|McGilligan|2005|s=699}}; {{odn|ref=nie|Truffaut|20172005|s=256241}}.</ref>.|group="uwaga"}}{{odn|Ackroyd|2017|s=232}}. Reżyser oficjalnie rozpoczął pracę dla MGM 2 czerwca, a Lehman nadawał końcowe szlify scenariuszowi{{odn|McGilligan|2005|s=709}}, za napisanie którego otrzymał 25 tys. dolarów{{odn|Krohn|2000|s=202}}. 20 sierpnia obydwaj wyjechali na zdjęcia plenerowe do Nowego Jorku, Chicago i Rapid City{{odn|McGilligan|2005|s=709}}. Początkowo studio przeznaczyło na realizację 2 miliony 500 tys. dolarów, lecz Coleman odmówił podpisania umowy, uważając, że scenariusz i preferencje reżysera, dotyczące tworzenia szczegółowych detali, będą wymagały budżetu przekraczającego 3 miliony{{odn|Coleman|2007|s=277–278}}.

[[Okres zdjęciowy]] rozpoczął się 27 sierpnia 1958 w Nowym Jorku{{odn|Loska|2006|s=11}}, a jako lokacje wykorzystano między innymi [[Grand Central Terminal]], Hotel Plaza, [[Madison Avenue]], Piątą Aleję, osiedle Westbury House i ogrody na wyspie [[Long Island]]{{odn|McGilligan|2005|s=713}}. Obraz nagrywano w [[technicolor]]ze i przy użyciu formatu [[VistaVision]]{{r|a}}. Według różnych źródeł w pierwotnym założeniu budżet przeznaczony na film wynosił od 3,1{{r|a}} do 3,3 miliona dolarów{{odn|Krohn|2000|s=213}}. Hitchcock poprosił Saint o to, aby „dosłownie nic nie robiła, a tylko patrzyła w oczy Cary’ego Granta”{{odn|Ackroyd|2017|s=233}}. Reżyser w trakcie realizacji kładł duży nacisk na głos aktorki, polecając Saint obniżenie tonu. Hitchcock wymyślił cały alfabet sygnałów, który jej o tym przypominał{{odn|Ackroyd|2017|s=233}}. Grant, podobnie jak w przypadku realizacji ''Złodzieja w hotelu'', nie przywiązywał dużej wagi do poleceń reżysera. Jak przyznawał: „Cała sztuka polega na tym, aby nie zważać na to, co mówi Hitchcock. Tak czy owak, wiem co mu chodzi po głowie i robię dokładnie odwrotnie. Jeszcze się nie zdarzyło, by to nie podziałało, a mnie cała sytuacja wydaje się bardzo przyjemna”{{odn|Ackroyd|2017|s=233}}{{odn|McGilligan|2005|s=715}}. Aktor do ostatniej chwili przed rozpoczęciem filmowania danej [[Scena (film)|sceny]] uważnie studiował scenariusz{{odn|Ackroyd|2017|s=233}}, którego fabułę uważał za zbyt skomplikowaną i niewiarygodną{{odn|Loska|2006|s=11}}{{odn|Truffaut|20172005|s=249235}}. Był zdania, że reżyserowi brakuje lekkości w realizowaniu scen [[Komedia|komediowych]]{{odn|Loska|2006|s=11}}.

W opinii Colemana w trakcie kręcenia było wiele frustrujących i irytujących momentów{{odn|Coleman|2007|s=281}}. Ponieważ ekipa nie uzyskała zgody na filmowanie wewnątrz siedziby ONZ, gdzie rozgrywał się kluczowy dla całego filmu epizod{{odn|Ackroyd|2017|s=233–234}}, [[Operator filmowy|operator]] [[Robert Burks]] potajemnie wykonał tzw. „master shot” (czyli długie [[Ujęcie (film)|ujęcie]] sceny, w którym zawarty jest cały fragment [[dramat]]urgiczny) bohatera kreowanego przez Granta, idącego w stronę budynku ONZ{{#tag:ref|Władze ONZ, po przeczytaniu ostatecznej wersji scenariusza filmu, nie wyraziły zgody na realizację zdjęć w samym budynku, jak i jego obrębie{{odn|Coleman|2007|s=282}} (według Hitchcocka ówczesny [[Sekretarz generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych|sekretarz generalny]] [[Dag Hammarskjöld]] – po doświadczeniu z obrazem ''[[The Glass Wall]]'' z 1953 – zabronił realizacji filmów w budynku ONZ{{odn|Truffaut|2005|s=237}}. Coleman nawiązał znajomość z jednym z pracowników odpowiedzialnych za bezpieczeństwo, który wyraził zgodę na sfilmowanie dwóch ujęć pod pewnymi warunkami. Na terenie posiadłości znajdowała się brama prowadząca od [[First Avenue (Nowy Jork)|First Avenue]]. Ekipa dostała zezwolenie na filmowanie (według Colemana mieli pięć minut czasu) równo o godzinie dziewiątej rano. Filmowcy nie zdążyli na czas, ponieważ zostali zatrzymani przez korek uliczny{{odn|Coleman|2007|s=282}}.|group="uwaga"}}. Początkowo Coleman chciał skorzystać z kamery potajemnie ukrytej w furgonetce, lecz został zdemaskowany przez personel bezpieczeństwa ONZ. Cały materiał sfilmowano za pomocą kamery wyposażonej w [[Obiektyw długoogniskowy|długą ogniskową]], ukrytej w pobliskim budynku{{odn|Coleman|2007|s=282–283}}. Aby sfotografować, a następnie wiernie odtworzyć w studiu wnętrza siedziby ONZ, zatrudniono fotosistę, który przedostał się do budynku, gdzie dyskretnie uchwycił kluczowe zdjęcia wnętrz{{odn|McGilligan|2005|s=713}}{{odn|Truffaut|20172005|s=252237}}, w tym hol wejściowy{{#tag:ref|W rozmowie z François Truffautem Hitchcock przyznał, że razem z fotosistą przebywał w siedzibie ONZ, szepcząc i doradzając, które elementy szczególnie wymagają sfotografowania{{odn|McGilligan|2005|s=713}}{{odn|Truffaut|20172005|s=252237}}.|group="uwaga"}}{{odn|Ackroyd|2017|s=234}}.

Po zakończeniu zdjęć w rejonie rezerwatu w połowie września ekipa wróciła do studia MGM w [[Culver City]], gdzie nagrano wszystkie wewnętrzne ujęcia, w tym finałową sekwencję pościgową po Mount Rushmore{{odn|McGilligan|2005|s=716}}. W pracach nad nią zastosowano kombinację nieruchomych fotografii (używanych w ujęciach z punktu widzenia) oraz przezroczyste tło. Skały przedstawiające Mount Rushmore wykonano ze specjalnej gumy piankowej. Aby uchwycić zdjęcia, [[scenograf]] [[Robert F. Boyle]] i jego asystent byli opuszczani w dół na linach przez strażników parku{{odn|Coleman|2007|s=279}}. Końcowe sceny filmu, rozgrywające się w lesie w Dakocie Południowej, nagrywano w studiu MGM, gdzie zasadzono setkę drzew{{odn|McDevitt|Juan|2009|s=296}}. Za mieszkanie Vandamma, ukazane w końcowej części trwania filmu, posłużyła miniaturka domu [[Frank Lloyd Wright|Franka Lloyda Wrighta]], widziana z oddali{{odn|Truffaut|20172005|s=254238}}.

* {{Cytuj książkę |nazwisko = Truffaut |imię = François |autor link = François Truffaut |inni = [[Tadeusz Lubelski]] (tłum.) |tytuł = Hitchcock/Truffaut |data = 20172005 |wydawca = Faber[[Świat and FaberLiteracki]] |język = enpl |isbn = 97883-057133369188612-83-2 |url = https://books.google.pl/books/about/HitchcockHitchcock_Truffaut.html?id=PPqhDQAAQBAJaZjgAAAACAAJ&redir_esc=y |odn = tak}}