Wyspy Kurylskie: Różnice pomiędzy wersjami

'''Kuryle''', '''Wyspy Kurylskie'''{{r|KSNG}} ([[językJęzyk rosyjski|ros.]] Курильские острова; [[językJęzyk japoński|jap.]] クリル列島 – ''Kuriru Rettō'' albo 千島列島 – ''Chishima Rettō'': Archipelag Tysiąca Wysp) – [[archipelagArchipelag|wulkaniczny archipelag]] na [[Ocean Spokojny|Oceanie Spokojnym]], stanowiący część [[Obwód sachaliński|obwodu sachalińskiego]] [[Rosja|Federacji Rosyjskiej]], zlokalizowany pomiędzy japońską wyspą [[Hokkaido]] i [[Półwysep|półwyspem]] [[Kamczatka]], składający się z 56 wysp (w tym ponad 30 większych) o łącznej powierzchni 10 355,61 km². Pierwotnie zamieszkany przez [[Ajnowie|Ajnów]]{{r|Medvedev s Kuril trip gives}}. W 2010 liczący 19 434 mieszkańców.

Na większych wyspach jest dużo drobnych rzek i strumieni. Wiele z nich ma silnie zmineralizowane wody. Występuje również mnóstwo małych jezior, niektóre w kraterach wulkanów. Małe wysepki są bezwodne. Gleby głównie wulkaniczne. Występują niewielkie złoża rudy ołowiu, rtęci, złota i miedzi, [[renRen (pierwiastek)|renu]].

Na Wyspach zanotowano występowanie 992 gatunków [[roślinyRośliny naczyniowe|roślin naczyniowych]] należących do 417 rodzajów i stu rodzin, w tym 43 gatunki drzew, 84 gatunki krzewów i 26 gatunków [[endemit]]ów. Główny składnik flory to gatunki wspólne z Japonią i [[Sachalin]]em. Lasy liściaste, iglaste i z udziałem [[brzozaBrzoza|brzozy]] są zubożałym wariantem lasów z wyspy [[Hokkaido]]. Połowa gatunków jest wspólna z [[Kamczatka|Kamczatką]]. [[Podszyt]] w lasach jest słabo rozwinięty, ale obfite są [[pnączePnącze|pnącza]]. Przez południową część wyspy [[Iturup]] przechodzi północna granica zasięgu m.in. [[świerk ajański|świerka ajańskiego]] (''Picea jezoensis'') i [[jodłaJodła sachalińska|jodły sachalińskiej]] (''Abies sachalinensis''). Obfita jest morska roślinność przybrzeżna tworząca podwodne łąki, zwłaszcza złożone z [[Brunatnice|brunatnic]]<ref name=susu>S.P. Susłow, ''Geografia fizyczna azjatyckiej części ZSRR'', PWN, Warszawa, 1961, s. 547-550</ref>.

Poszczególne wyspy są bardzo zróżnicowane pod względem [[faunaFauna|faunistycznym]], co jest spowodowane znacznym rozciągnięciem archipelagu na osi północ-południe. Zubożenie świata zwierzęcego następuje szybko od strony [[Hokkaido]]. Np. na [[Kunaszyr]]ze nie ma już [[Kopytne|kopytnych]], [[Wilk (rodzaj ssaka)|wilka]] i [[Jenot azjatycki|jenota azjatyckiego]], na [[Iturup]]ie brak [[płazyPłazy|płazów]] i [[gadyGady|gadów]], a na [[Urup (wyspa)|Urupie]] nie występuje większość [[ssakiSsaki|ssaków]], za wyjątkiem [[lis]]a i niektórych [[gryzonieGryzonie|gryzoni]]. W głębi lasów, w centrach niektórych wysp żyją [[wydraWydra|wydry]] i [[Soból|sobole]]. Stosunkowo bogata jest natomiast [[awifauna]]. Ogółem liczy około 170 gatunków [[ptakiPtaki|ptaków]], w tym gniazdujących, np. [[nurzyk polarny]], [[nurnik ochocki]] (''Cepphus carbo''), [[maskonur złotoczuby]], [[kormoran krasnolicy]], [[nawałniki]], [[szpak rdzawolicy]] (''Agropsar philippensis''), [[muchołówka żółtorzytna]] (''Ficedula zanthopygia''), [[pardwa górska]], [[Orzechówka (ptak)|orzechówka]], [[krzyżodziób]], czy [[dzięcioł czarny]]. Przelatują tędy m.in. [[kaczki]], [[gęsi]], [[łabędź|łabędzie]] oraz [[siewki]] (niektóre gniazdują na akwenach słodkowodnych). Zagrożeniem dla ptaków jest powszechne zbieranie jaj przez mieszkańców<ref name=susu/>.

[[Gady]] występują w bardzo małej liczbie gatunków i jedynie na wyspach południowych. Sa to głównie [[jaszczurki]] i w mniejszym stopniu [[węże]] (tylko na [[Kunaszyr]]ze). W ogromnej obfitości występują [[meszkowate]] i [[Komarowate|komary]], co stanowi nawet utrudnienie dla ludzi pracujących w lasach. Na wyspach nie występują [[pszczoły]]. [[zapylenieZapylenie|Zapylanie]] dokonuje się dzięki licznym [[trzmiel]]om<ref name=susu/>.

[[Ssaki morskie]] reprezentowane są przez mocno przetrzebione w wyniku rabunkowej eksploatacji [[Uchatkowate|uchatki]] i [[kałanKałan morski|kałany morskie]]. Migrują tędy [[walenie]]. Z [[rybyRyby|ryb]] masowo poławiany jest [[dorsz]], [[Halibut pacyficzny|halibut]], [[Śledziowate|śledź]], [[wachnia]], [[Keta (ryba)|keta]], [[gorbusza]], [[czawycza]], [[Nerka (ryba)|nerka]], [[kiżucz]] i [[sardelowate]]. W niewielkim stopniu zbierane są [[Kraby|kraby]] i [[perłoródkowate]]<ref name=susu/>.

Kolejnym europejskim odkrywcą i badaczem Wysp Kurylskich był potomek polskiego [[zesłanieZesłanie|zesłańca]], [[Iwan Kozyriewski|Jan Kozyrewski]]. Dotarł on jedynie na dwie wyspy położone najbliżej Kamczatki: Szumszu i Paramuszyr, jednak dokładny wywiad przeprowadzony wśród Ajnów, a także wśród japońskich żeglarzy, których burza zagnała w te północne rejony, pozwoliły mu na wyrobienie sobie wyobrażenia o całym archipelagu. W 1719 r. car [[Piotr I Wielki|Piotr I]] wysłał na Kamczatkę ekspedycję pod dowództwem Iwana Jewreinowa i Fiodora Łużyna, która dotarła aż do wyspy Simuszyr.

Pod koniec XVIII w. jeden z gubernatorów rozciągnął na wyspy zwierzchność rosyjską, jednak caryca [[Katarzyna II Wielka|Katarzyna II]] nie potwierdziła tego formalnie. Skorzystali na tym Japończycy, którzy wkrótce zajęli wyspy Iturup i Kunaszyr i w 1799 r. osadzili tu swoje załogi wojskowe. Rosyjsko-japoński układ z 1855 roku przyznawał wszystkie wyspy leżące na północ od Iturup Rosji. W 1875 roku Rosja odstąpiła Japonii pozostałą część Wysp Kurylskich w zamian za pełną władzę nad [[Sachalin]]em, którego połowę utraciła następnie w roku 1905 w wyniku wojny [[wojnaWojna rosyjsko-japońska|rosyjsko-japońskiej]].

19 października 1956 r. przedstawiciele Japonii i ZSRR podpisali w Moskwie oświadczenie o zakończeniu [[stanStan wojny|stanu wojny]] między nimi, jednak bez zawarcia układu pokojowego. Zgodnie z punktem 9: