Ceratopsy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
CommonsDelinker zamienia link do pliku z Pentaceratops_dinosaur.png na Titanoceratops_dinosaur.png. Powód: File renamed: [[:c:COM:FR#
m poprawa przek., WP:SK, poprawa linków, drobne techniczne
Linia 2:
|nazwa zwyczajowa = Ceratopsy
|nazwa łacińska = Ceratopsia
|TSN =
|zoolog = [[Othniel Charles Marsh|Marsh]], 1890
|okres istnienia =
|grafika =
|opis grafiki =
|typ = [[strunowce]]
|podtyp = [[kręgowce]]
Linia 19:
{{Wstaw takson|[[marginocefale]]}}
|infrarząd = '''ceratopsy'''
|synonimy =
|mapa występowania = Ceratopsian map.png
|opis mapy występowania = Stanowiska, w których odkryto szczątki ceratopsów
Linia 33:
 
== Systematyka ==
Grupa Ceratopsia została nazwana przez [[Othniel Charles Marsh|Othniela Charlesa Marsha]] w 1890 dla dinozaurów posiadających następujące cechy: obecność rogów i kości dziobowej, podwójnie zakorzenione zęby, wzmocnione kręgi szyjne i zwrócona ku przodowi kość łonowa. Marsh uznał tę grupą za nowy podrząd w obrębie dinozaurów ptasiomiednicznych<ref>Marsh, O.C. (1890). „Additional characters of the Ceratopsidae, with notice of new Cretaceous dinosaurs”. American Journal of Science, 39: 418-429.</ref>. Nazwa Ceratopsia pochodzi od ceratopsa – niepewnego przedstawiciela tej grupy, którego nazwa z kolei pochodzi od greckich słów ''keras'' – róg i ''opsis'' – oblicze/twarz. Już w 1960 zauważono, że nazwa Ceratopsia zawiera błąd ortograficzny i poprawnie powinna brzmieć „Ceratopia”<ref>Steel, R. 1969. Ornithischia. W: Kuhn, O. (red.). Handbuch de Paleoherpetologie (Part 15). Stuttgart: Gustav Fischer Verlag. 87pp.</ref>, jednak ta nazwa była rzadko używana w literaturze naukowej i większość badaczy mimo tego dalej stosowała nazwę Ceratopsia. Ponieważ [[Międzynarodowy kodeks nomenklatury zoologicznej|Międzynarodowy Kodeks Nomenklatury Zoologicznej]] nie zarządza nazwami taksonów wyższych niż nadrodziny, zmiana nazwy Ceratopsia na „Ceratopia” jest mało prawdopodobna. Obecnie odstąpiło się od pierwotnej definicji ceratopsów, stworzonej przez Marsha. Dla marginocefali (ceratopsów i pachycefalozaurów) i heterodontozaurów nazwano hipotetyczny klad [[heterodontozaurokształtne|Heterodontosauriformes]], jednak później bliskie pokrewieństwo między marginocefalami i heterodontozaurami zostało zanegowane<ref name=BSN07>{{Cytuj pismo |autor=Richard J. Butler, Roger M. H. Smith, David B. Norman |rok=2007 |tytuł=A primitive ornithischian dinosaur from the Late Triassic of South Africa, and the early evolution and diversification of Ornithischia |czasopismo=Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences |wolumin=274 |wydanie=1621 |strony=2041–2046 |doi=10.1098/rspb.2007.0367 |język=en}}</ref>.
 
=== Taksonomia ===
Othniel Charles Marsh uznał ceratopsy za osobny podrząd dinozaurów ptasiomiednicznych, choć obecnie zmniejsza się ich rangę do infrarzędu<ref>{{Cytuj książkę| |nazwiskoautor=Benton |imię=Michael J. |rok=2005Benton | tytuł = Vertebrate Paleontologypaleontology | wydawca = [[Uniwersytet Bristolski|University of Bristol]]| wydanie =trzecie 3|wydawca data =Blackwell Science2004| Ltdisbn = 978-0-632-05637-8|url rozdział= [http://web.archive.org/web/20181015063832/http://palaeo.gly.bris.ac.uk:80/benton/vertclass.html |isbn=0-632-05637-1Classification of the vertebrates]|język=en}}</ref>. Poniższa lista zawiera rodzaje ceratopsów, grupy do których należą oraz miejsce ich występowania.
 
[[Plik:Titanoceratops dinosaur.png|thumb|''[[Pentaceratops]]'']]
Linia 115:
****** ''[[Anchiceratops]]'' (Alberta, Kanada)
****** ''[[Arrhinoceratops]]'' (Alberta, Kanada)
****** ''[[Bravoceratops]]'' (Teksas, USA)<ref>{{Cytuj pismo |autor=Steven L. Wick i Thomas M. Lehman |tytuł=A new ceratopsian dinosaur from the Javelina Formation (Maastrichtian) of West Texas and implications for chasmosaurine phylogeny |czasopismo=Naturwissenschaften |wolumin=100 |wydanie=7 |strony=667–682 |rok=2013 |doi=10.1007/s00114-013-1063-0 |język=en}}</ref>
****** ?''[[Ceratops]]'' (Montana, USA i Alberta, Kanada)
****** ''[[chasmozaur|Chasmosaurus]]'' (Alberta, Kanada)
Linia 124:
****** ''[[Mercuriceratops]]'' (Alberta, Kanada i Montana, USA)<ref>{{Cytuj pismo |autor=Michael J. Ryan, David C. Evans, Philip J. Currie i Mark A. Loewen |tytuł=A new chasmosaurine from northern Laramidia expands frill disparity in ceratopsid dinosaurs |czasopismo=Naturwissenschaften |wolumin=101 |wydanie=6 |strony=505–512 |rok=2014 |doi=10.1007/s00114-014-1183-1 |język=en}}</ref>
****** ''[[Mojoceratops]]'' (=? ''Chasmosaurus''<ref>{{Cytuj pismo |autor=Susannah H. Maidment |autor2=Paul M. Barrett |tytuł=A new specimen of <em>Chasmosaurus belli</em> (Ornithischia: Ceratopsidae), a revision of the genus, and the utility of postcrania in the taxonomy and systematics of ceratopsid dinosaurs |czasopismo=Zootaxa |wolumin=2963 |strony=1–47 |rok=2011 |język=en}}</ref>) (Alberta, Saskatchewan)
****** ''[[Nedoceratops]]'' (=? ''Triceratops''<ref name=scannellaihorner>{{Cytuj pismo |nazwisko=Scannella |imię=John B. |nazwisko2=Horner |imię2=John R. |rok=2010 |tytuł=''Torosaurus '' Marsh, 1891, is ''Triceratops'' Marsh, 1889 (Ceratopsidae: Chasmosaurinae): synonymy through ontogeny |czasopismo=Journal of Vertebrate Paleontology |wolumin=30 |wydanie=4 |strony=1157–1168 |doi=10.1080/02724634.2010.483632 |język=en}}</ref><ref name=Titanoceratops>{{Cytuj pismo |autor=Nicholas R. Longrich |rok=2011 |tytuł=''Titanoceratops ouranos'', a giant horned dinosaur from the Late Campanian of New Mexico |czasopismo=Cretaceous Research |wolumin=32 |wydanie=3 |strony=264-276 |doi=10.1016/j.cretres.2010.12.007 |język=en}}</ref>) ([[Wyoming]], USA)
****** ''[[Ojoceratops]]'' (=? ''Triceratops''<ref name=Titanoceratops />) ([[Nowy Meksyk]], USA)
****** ''[[Pentaceratops]]'' (Nowy Meksyk, USA)