Preskryptywizm (językoznawstwo): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎Kryteria normotwórcze: info, powt., źródła/przypisy
drobne redakcyjne
Linia 83:
Odrzucenie preskryptywizmu jako podstawy praktyki naukowej nie oznacza jednak całkowitego sprzeciwienia się idei [[regulacja językowa|regulacji języka]]. Lingwiści dostrzegają praktyczną funkcję języka standardowego jako pomocniczego środka komunikacji we współczesnych społeczeństwach, a także konieczność utrzymania go w pewnym ustabilizowanym stanie – podkreślają oni jednak równoważność lingwistyczną wszelkich odmian mowy{{r|langer2|kapovic2}}, a także ich rolę w budowaniu tożsamości społecznej{{r|cabrera}}. Niekiedy postulują przy tym silniejsze stosowanie kryterium [[uzus językowy|uzualnego]] przy ustalaniu postaci standardowej języka{{odn|Trask|1999|s=163–164}} oraz zarzucenie tendencji hipernormalizacyjnych, zakłamujących jej rzeczywisty obraz{{odn|Kapović|Starčević|Sarić|2016|s=65}}. Językoznawca Larry Trask sugeruje, że zalecenia normatywistów można traktować jako porady stylistyczne, postrzegając istnienie standardu językowego i przypisywaną mu rolę jako kwestię konwenansu społeczno-obyczajowego{{odn|Trask|1999|s=47–48}}. Mimo że lingwiści przyjmują w swojej praktyce analitycznej stanowisko deskryptywne, preskryptywizm jako zjawisko społeczno-kulturowe stanowi istotny przedmiot badań [[socjolingwistyka|socjolingwistycznych]]{{odn|Pearce|2012|s=79}}. Normatywizm traktowany jest współcześnie nie tylko jako potoczna [[postawy wobec języka|postawa językowa]], ale również jako fakt społeczny, będący niekiedy mechanizmem napędzającym zmiany językowe{{odn|Strelēvica-Ošiņa|2018}}.
 
Podejście odmienne od powyższego reprezentują natomiast językoznawcy z niektórych krajów byłego [[blok wschodni|bloku wschodniego]], gdzie panują zakorzenione tradycje normatywistyczne, negatywnie odnoszące się do zróżnicowania językowego{{r|mling}}. Litewska lingwistka Loreta Vaicekauskienė jako źródło tych postaw językoznawczych, sprzecznych z zachodnimi poglądami naukowymi, podaje koncepcje wypracowane przez przedstawicieli [[Praskie Koło Lingwistyczne|Praskiego Koła Lingwistycznego]], stwierdzając, że stowarzyszenie to było prawdopodobnie jedyną szkołą lingwistyczną, która podjęła próbę włączenia regulacji normatywnej języka w zakres językoznawczej praktyki naukowej{{r|Lithuanian Language Ideology}}. W krajach byłego bloku wschodniego zauważalne jest ponadto popularne postrzeganie językoznawców jako osób koncentrujących się na problematyce [[kodyfikacja (językoznawstwo)|kodyfikacji językowej]], stojących na straży poprawności języka, mimo że również tutaj część badaczy dystansuje się od takiego rodzaju działalności, niekiedy wręcz podając w wątpliwość jej zasadność naukową i sens praktyczny{{r|markowski}}{{odn|Starčević|2016|s=68}}. Choć status normatywistyki ([[kultura języka|kultury języka]]) jako dyscypliny naukowej kwestionowany był również na gruncie polskim, tę myśl humanistyczną zwykło się w polskiej tradycji określać także mianem „językoznawstwa normatywnego” lub „językoznawstwa preskryptywnego” i traktować jako formę aktywności ubocznej, wciąż wchodzącej w zakres zainteresowań lingwistów{{r|markowski}}. [[Witold Mańczak]] wymienił rozstrzyganie wątpliwości poprawnościowych w języku ojczystym jako jedno z praktycznych zastosowań językoznawstwa<ref>{{Cytuj |autor=[[Witold Mańczak]] | tytuł =Problemy językoznawstwa ogólnego |wydawca=Ossolineum |miejsce=Wrocław–Warszawa–Kraków | data=1996 | isbn=83-04-04327-0|rozdział=Praktyczne zastosowania lingwistyki|s= 231}} </ref>.
 
{| role="presentation" class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"