Gramatyka: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne techniczne |
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne |
||
Linia 1:
{{Lingwistyka}}
'''Gramatyka''' ({{greka|γραμματική τέχνη}}, {{łac.|grammatica}}) – uporządkowany zbiór reguł językowych rządzących organizacją [[zdanie|zdań]], [[dyskurs]]ów, [[tekst (semiotyka)|tekstów]]; innymi słowy zespół prawideł umożliwiających tworzenie złożonych [[jednostki językowe|jednostek językowych]], ich składanie z jednostek elementarnych{{odn|Čermák|2011|s=130}}. Gramatyka to także dział językoznawstwa zajmujący się badaniem tych wzorców{{odn|Polański|1999|s=208}}. Struktura gramatyczna stanowi element właściwy dla wszystkich [[język (mowa)|języków]] i [[dialekt]]ów{{odn|O’Grady|Dobrovolsky|Katamba|1996|s=5}}, tworzący podstawę ich funkcjonowania; system ten znany jest wszystkim użytkownikom i przyswajany bez potrzeby formalnego nauczania{{odn|O’Grady|Dobrovolsky|Katamba|1996|s=9-11}}.
Gramatyka to część języka najbardziej trwała i odporna na wpływy zewnętrzne{{odn|Lachur|2004|s=101}}, choć również podlegająca [[zmiana językowa|zmianom]]{{odn|O’Grady|Dobrovolsky|Katamba|1996|s=8}}. Jest najwyraźniej ujawniającym się elementem organizacji tekstu, choć nie stanowi głównego ani jedynego obrazu [[system językowy|systemu językowego]]. Charakter gramatyki jest uzależniony od [[typologia języków|typologii]] danego języka, a na faktyczny sposób wypowiedzi wpływają też aspekty [[styl (językoznawstwo)|stylistyczne]] i [[semantyka (językoznawstwo)|semantyczne]]. Faktyczna [[łączliwość]] wyrazów może być zatem bardziej restrykcyjna od samych prawideł gramatycznych{{odn|Čermák|2011|s=130}}.
W zakres gramatyki wchodzą: [[fonologia]], [[morfologia (językoznawstwo)|morfologia]] oraz [[syntaktyka (językoznawstwo)|składnia]], przy czym w ujęciu tradycyjnym nie uwzględnia się [[fonetyka|fonetyki]] i [[fonologia|fonologii]]{{odn|Polański|1999|s=208}}.
W postaci stosowanej gramatykę rozumie się przede wszystkim jako opis struktury, tej części systemu językowego, która odnosi się do kombinacji jednostek, zwłaszcza przy tworzeniu zdań. Istnieją jednak różne koncepcje pojmowania gramatyki i rozgraniczania jej elementów. [[Ferdinand de Saussure]] uznawał, że [[słownictwo|zasobu słownego]] nie można ściśle oddzielić od gramatyki; podejście tradycyjne, absolutyzujące poszczególne części gramatyki, traktuje ją zaś nadal jako pewien konglomerat złożony z tych składników. Skrajne stanowisko zajmuje tu [[Noam Chomsky]], który gramatykę w zasadzie utożsamił ze [[syntaktyka (językoznawstwo)|składnią]]{{odn|Čermák|2011|s=130}}.
| |||