Zygmunt Augustyński: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
link
poprawa ujedn., WP:SK+ToS+mSK+mSI+Bn, drobne redakcyjne, us. "wieszak" i nieency, drobne techniczne, typo, us. podwójne wyróżnienia
Linia 35:
|relacja =
|krewni i powinowaci = [[Jan Augustyński]], [[Stanisław Augustyński]], [[Janina Augustyńska]], [[Andrzej Augustyński]], [[Marcin Augustyński]]
|odznaczenia = {{order|KZ|Z}} {{order|KZ|Z}} {{order|KW|4}} {{order|OŚSaw|KW}}
|commons = Category:Zygmunt Augustyński
|wikiźródła =
Linia 65:
|poprzednik =
|następca =
|odznaczenia = {{order|KZ|Z}} {{order|KZ|Z}} {{order|KW|4}} {{order|OŚSaw|KW}}
|www =
|commons = Category:Zygmunt Augustyński
|quote =
}}
Linia 73:
 
== Życiorys ==
Był najmłodszym dzieckiem [[Wojciech Augustyński|Wojciecha Augustyńskiego]] i Elżbiety z domu Pytka. Uczęszczał do [[I Liceum Ogólnokształcące im. Kazimierza Brodzińskiego w Tarnowie|Gimnazjum im. Kazimierza Brodzińskiego]] w [[Tarnów|Tarnowie]], z którego w 1905 został wydalony wraz z grupą kolegów z powodu związków z ruchem "promienistych". Wśród działaczy ruchu występują wybitni przedstawiciele świata nauki, kultury i polityki: [[Stanisław Kot]], [[Bolesław Drobner]], [[Marian Kukiel]], [[Stefan Jaracz]]„promienistych”. Dzięki pomocy starszych braci Zygmunt Augustyński przeniósł się do [[Kraków|Krakowa]] i kontynuował naukę w [[II Liceum Ogólnokształcące im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie|III Gimnazjum im. Jana III Sobieskiego]], gdzie w 1908 ukończył VIII klasę i zdał egzamin dojrzałości. Jako niespełna siedemnastoletni gimnazjalista, z początkiem 1907 zjawiłrozpoczął siępracę w redakcji „[[Przyjaciel Ludu|Przyjaciela Ludu]]”, która mieściła się przy [[Ulica Szewska w Krakowie|ul. Szewskiej]] 11 w Krakowie. Właścicielem i redaktorem pisma, organu ówczesnego Polskiego Stronnictwa Ludowego był jeden z galicyjskich liderów ludowych - [[Jan Stapiński]]. Zygmunt Augustyński początkowo zajmował się przeglądaniem korespondencji i uczył się korekty, aby z czasem zyskać decydujący wpływ na dział "Odpowiedzi„Odpowiedzi Redakcji"Redakcji”. W 1908 przeszedł do pracy w redakcji „Gazety Powszechnej”<ref>{{Cytuj |autor = Wąsowicz, Władysław. Red. |tytuł = Gazeta Powszechna. 1909 |data = 1909 |data dostępu = 2018-08-14 |url = https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/195456?language=en#structure |język = en}}</ref>, dziennika ludowego, gdzie był zatrudniony w charakterze sprawozdawcy miejskiego. Współpracował również z „[[Głos Narodu|Głosem Narodu]]”, pismem adresowanym głównie do sfer mieszczańskich. Jan Stapiński, który w 1907 zdobył mandat do austriackiej Rady Państwa, prawdopodobnie już w 1909 zabrał Zygmunta Augustyńskiego do [[Wiedeń|Wiednia]], obsadzając go na stanowisku sekretarza posła i klubu poselskiego PSL. Fakt ten w zasadniczy sposób zaważył na dalszym życiu młodego dziennikarza. Zygmunt Augustyński przesyłał z Wiednia korespondencje do wydawanego w Krakowie od końca 1910 "[[Ilustrowany Kurier Codzienny (wydawnictwo)|Ilustrowanego Kuriera Codziennego]]" (IKC), informując o życiu parlamentarnym monarchii naddunajskiej. W tym czasie podjął studia prawnicze w [[Uniwersytet Wiedeński|Alma Mater Rudolphina Vindobonensis]], w toku których złożył egzamin prawniczy, tzw. historyczny. W 1912 wyjechał do [[Berlin|Berlina]]a, gdzie kontynuował studia prawnicze na [[Uniwersytet Humboldtów w Berlinie|Uniwersytecie Fryderyka Wielkiego]], skąd także przesyłał korespondencje dla krakowskiego IKC-a. Podczas pobytu w tym mieście spotkał [[Wojciech Korfanty|Wojciecha Korfantego]], wybitnego przywódcę polskiej chadecji. W 1913 Augustyński wyjechał do [[Lwów|Lwowa]], w którym przebywał do wybuchu wojny, kontynuując studia prawnicze na [[Uniwersytet Lwowski|Uniwersytecie Lwowskim]]. W tym czasie pracował jako sprawozdawca "IKC"„IKC” z [[Sejm Krajowy (Galicja)|Sejmu Krajowego Galicji]], był również zatrudniony w "[[Mamelucy (Galicja)|Dzienniku Polskim]]", piśmie codziennym wydawanym we Lwowie od końca lat 60. XIX w. W ten sposób Zygmunt Augustyński w bardzo młodym wieku zdobył doświadczenie, które w okresie Polski niepodległej pozwoliło mu, jako dziennikarzowi w pełni ukształtowanemu kierować redakcjami wielu czasopism.
 
Po wybuchy [[I wojna światowa|I wojny światowej]] Zygmunt Augustyński został zmobilizowany i powołany do 57. pułku piechoty austriackiej. Z powodów zdrowotnych (zwężenie aorty) został przydzielony do 1. pułku piechoty batalionu majora [[Tadeusz Furgalski|Tadeusza Furgalskiego "Wyrwy"„Wyrwy”]], wchodzącego w skład Legionów Polskich tworzonych w Galicji już w pierwszych tygodniach wojny. Pułkiem tym, należącym do Legionu Zachodniego, dowodził początkowo [[Józef Piłsudski]]. Następnie Zygmunt Augustyński został skierowany do Wojskowego Biura Prasowego z siedzibą w [[Piotrków Trybunalski|Piotrkowie Trybunalskim]], którym kierował Stanisław Kot, znajomy z ruchu "promienistych"„promienistych”. W tym mieście poznał Eugenię Bartenbach, miłość swojego życia, z którą w lutym 1917 zawarł związek małżeński. W okresie od kwietnia do sierpnia 1916 brał udział w walkach toczonych przez pułk nad Styrem i Stochodem. Dokumentował życie pułku, będąc jego kronikarzem, ponadto przesyłał informacje na temat działalności legionowej dla krakowskiego "IKC"„IKC”. Legionowe boje zakończył w stopniu sierżanta. Został odznaczony Krzyżem Walecznych oraz Krzyżem Pamiątkowym 6. pułku piechoty Legionów Polskich. Jako 23-letni człowiek, dysponujący jak na młody wiek imponującym warsztatem dziennikarskim postanowił osiąść w [[Warszawa|Warszawie]] i poświęcić się pracy redakcyjnej, która była jego pasją i powołaniem<ref>{{Cytuj |autor = Kazimierz Przybysz |rozdział = Rozdział I. W monarchii Franciszka Józefa. Wielka wojna |tytuł = Z gazetą przez życie. Zygmunt Augustyński 1890-1959. |data = 2019 |isbn = 978-83-7901-192-6 |wydanie = wydanie pierwsze |miejsce = Warszawa |wydawca = Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego |s = 13-2713–27}}</ref>.
 
=== Związek z Ruchem Ludowym ===
Ojciec Zygmunta Augustyńskiego, Wojciech był [[Powstanie styczniowe|powstańcem styczniowym]]<ref>{{Cytuj |autor = Stanisława Przybyszewska |rozdział = 38. Do Heleny Barlińskiej |tytuł = „Listy”, tom. 1 (grudzień 1913 – wrzesień 1929)|data = 1978 |redaktor= Maria Urbanowicz|miejsce = Gdańsk}}</ref>, wieloletnim wójtem gminy i promotorem oświaty w Odporyszowie<ref>Kazimierz Augustyński, „Dzieciństwo, wojna i konie” w Com to Com, nr 3/2015, s. 5, Kraków.</ref>, najstarszy brat [[Stanisław Augustyński]] należał do [[Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast” (1913–1931)|PSL „Piast”]] w [[Sanok]]u, w 1930 z ramienia [[Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem|BBWR]] [[Posłowie na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej III kadencji (1930–1935)|uzyskał mandat posła]] [[Sejm Rzeczypospolitej Polskiej III kadencji (1930–1935)|Sejmu RP III kadencji]], drugi z braci [[Jan Augustyński]] był profesorem gimnazjalnym, dyrektorem „[[Gimnazjum Polskie w Gdańsku|Gimnazjum Polskiego]]” w [[Gdańsk]]u, zaś kuzyn [[Marcin Augustyński]] z [[Otfinów|Otfinowa]] był działaczem ludowym<ref>Józef Hampel, ''Początki ruchu ludowego w powiecie Dąbrowa Tarnowska (1895-1918) str. 296-315'', w: Dąbrowa Tarnowska, zarys dziejów miasta i powiatu, PWN, s. 296–315, Warszawa – Kraków, 1974.</ref>, znanym na Powiślu Dąbrowskim mentorem politycznym [[Jakub Bojko|Jakuba Bojki]], opiekunem małego [[Henryk Sucharski|Henryka Sucharskiego]], późniejszego majora, dowódcy obrony [[Westerplatte]]<ref name=":4" />. W ''Pawich piórach”piórach'' [[Leon Kruczkowski|Leona Kruczkowskiego]]<ref>Leon Kruczkowski „Pawie Pióra”, Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik, 1948, Wydanie IV.</ref> wciela się w postać Michała Augustyna, który skutecznie zabiega o wybór Jakuba Bojki do [[Sejm Krajowy (Galicja)|Sejmu Krajowego]] we [[Lwów|Lwowie]]<ref name=":4">{{Cytuj |autor = Administrator |tytuł = Romuald Karaś – Na plebanii w Otfinowie |data dostępu = 2018-08-13 |opublikowany = pisarze.pl |url = http://pisarze.pl/eseje/10770-romuald-karas-na-plebanii-w-otfinowie.html |język = pl}}</ref>. Pośród działaczy ludowych, odwiedzających jego dom w Otwinowie, częstym gościem był [[Wincenty Witos]].
 
Przed [[II wojna światowa|II wojną światową]], Zygmunt Augustyński ze [[Stefan Jaracz|Stefanem Jaraczem]], [[Stanisław Młodożeniec|Stanisławem Młodożeńcem]] i [[Jan Szczawiej|Janem Szczawiejem]] popularyzował kulturę i oświatę wśród mieszkańców wsi, organizując dla nich poranki niedzielne<ref name=":6">Paszkiewicz Lilla Barbara, „Gazeta Ludowa”. Próba walki o wolność myśli i słowa 1945-1947, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2007, {{ISBN|978-83-7441-865-2}}.</ref>. Posiadał szerokie kontakty wśród kierownictwa PSL, w tym osobistą relację z Wincentym Witosem, jednak nigdy nie był członkiem żadnej partii.
 
=== Dziennikarz ===
Od 1919 z dużym sukcesem redagował i wydawał we własnej drukarni „Gazetę Poniedziałkową”, która w tamtym czasie była jedyną gazetą ukazującą się w poniedziałek. W 1925 został zaangażowany przez [[Henryk Butkiewicz|Henryka Butkiewicza]] do [[Dom Prasy S.A.|Domu Prasy]], zwanego Prasą Czerwoną (od koloru winiety tytułowej), założonego przez spółdzielnię dziennikarzy w Warszawie w 1922 r. Został redaktorem naczelnym „[[Express Poranny|Expresu Porannego]]”. Miał także znaczący wpływ na „[[Kurier Czerwony]]”. Był twórcą nowoczesnej gazety codziennej, z krótką informacją polityczną, podaną w atrakcyjnej formie. W 1931 odszedł z „Ekspresu Porannego” ponieważ Dom Prasy coraz bardziej wiązał się z [[Sanacja|Sanacją]], przez co wymagano wypowiadania się zgodnego z linią polityczną pism. Po nieudanych próbach wydawania własnej gazety codziennej „Rekordu Porannego”, od 1932 prowadził dziennikarską agencję informacyjną „Press”, zamkniętą w 1937 przez władze sanacyjne, bez wyroku sądowego, za zamieszczanie wiadomości nt. wrogich Polsce poczynaniach [[Niemcy (naród)|Niemców]] w Gdańsku. Początkowo nie mógł znaleźć zatrudnienia jako ktoś źle widziany, następnie publikował w „Gazecie Handlowej”, w końcu przyjął ofertę „Kuriera Polskiego”, organu Centralnego Związku Polskiego Przemysłu, Górnictwa, Handlu i Finansów, zwanego popularnie [[Lewiatan (organizacja)|Lewiatanem]]. Został zastępcą redaktora naczelnego i kierownikiem działu polityki wewnętrznej. Przez wiele lat wchodził w skład władz Syndykatu Warszawskiego. Był współzałożycielem i aktywnym działaczem [[Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich|Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich]] i Klubu Sprawozdawców Sejmowych.
 
=== Polityk ===
W okresie okupacji niemieckiej działał konspiracyjnie jako członek Komisji Opiniodawczej w Departamencie Informacji i Propagandy przy [[Delegatura Rządu na Kraj|Delegaturze Rządu na Kraj]], oraz oficjalnie w [[Rada Główna Opiekuńcza (1940–1945)|Radzie Głównej Opiekuńczej]] (RGO), ratując ludzi i cenne dzieła kultury. Zajmował się kompletowaniem apteczek i lekarstw na wypadek narodowego zrywu. W [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]] służyło jego troje dzieci, w [[Powstanie warszawskie|powstaniu]] stracił syna [[Jędrzej Augustyński|Jędrzeja]], który wraz z żoną [[Janina Augustyńska|Janiną z domu Zielewicz]] 13 sierpnia 1944 poległ jako [[podporucznik]] kompanii harcerskiej [[Batalion „Gustaw”|batalionu „Gustaw”]] od [[Eksplozja „czołgu pułapki” na ulicy Kilińskiego w Warszawie|wybuchu czołgu-pułapki]] na [[Ulica Jana Kilińskiego w Warszawie|ul. Kilińskiego]] na [[Stare Miasto w Warszawie|Starym Mieście]] w Warszawie<ref>Gazeta Ludowa numer 216, s. 2, 8 sierpnia 1946, Cyfrowe Mazowsze.</ref>. W listopadzie 1944 opuścił Warszawę i przeniósł się do [[Ożarów Mazowiecki|Ożarowa]], gdzie nadal działał w [[Rada Główna Opiekuńcza|RGO]]. W tym czasie, w ramach RGO zajmował się przygotowywaniem ewakuacji profesorów spod Warszawy na Podhale i pomocą różnym grupom społecznym pozbawionym dachu nad głową i środków do życia<ref>{{Cytuj |autor = Kazimierz Przybysz |tytuł = Krajobrazy poniewierki. Zachowania społeczeństwa polskiego wobec exodusu ludności Warszawy 1944 |data = 2017 |isbn = 978-83-7901-126-1 |miejsce = Warszawa |wydawca = Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego}}</ref>. Wiosną 1945 powrócił do Warszawy i pracował społecznie w Międzynarodowym Czerwonym Krzyżu, był członkiem delegacji, której zadaniem było naocznie przekonać się o ogromie zniszczeń stolicy<ref name=":3">{{Cytuj |autor = Janusz Stankiewicz |tytuł = Janusz Stankiewicz. Genealogia, przodkowie, badania genealogiczne, forum dyskusyjne |data dostępu = 2018-08-14 |opublikowany = stankiewicze.com |url = http://www.stankiewicze.com/index.php?kat=32}}</ref>. Z działalności warszawskiej RGO opracował sprawozdanie, z którym udał się do [[Kraków|Krakowa]] do abp. [[Adam Stefan Sapieha|Adama Stefana Sapiehy]]. 1 sierpnia 1946 w „Gazecie Ludowej” ukazał się 16-stronicowy dodatek poświęcony powstaniu, następnie przez cały sierpień i wrzesień publikowano zbiorowe nekrologii z nazwami formacji wojskowych Armii Krajowej, co wprawiało komunistówwładze w rozdrażnienie. Wskutek zabiegów Zygmunta Augustyńskiego u ministra [[Władysław Kiernik|Władysława Kiernika]] oraz w kierownictwie MON, 8 października 1946 Komitet Ekshumacyjno-Pogrzebowy batalionu „Gustaw” otrzymał działkę na kwaterę wojenną B-24 (tj. 6 rzędów po 15 miejsc) na [[Cmentarz Wojskowy na Powązkach|cmentarzu wojskowym na Powązkach]]<ref>Butwiłło Jerzy, Nasierowski Maciej, Środowisko żołnierzy batalionów AK „Gustaw” i „Harnaś”, Kalendarium 1945-2001, Warszawa 2002, ISBN 916615.</ref>.
 
=== Redaktor naczelny „Gazety Ludowej” ===
Linia 92:
{{Cytat|Dziennikarstwo było moją pasją, a polityka - żywiołem. Nie mogłem i nie chciałem stać na uboczu wtedy, gdy miała się stoczyć walka o przyszły kształt Polski<ref name=":5">Augustyński Zygmunt, Bartoszewski Władysław, Dziennikarstwo i Polityka, Kraków 2009, {{ISBN|978-83-928122-1-0}}.</ref>.}}
 
Z jego inicjatywy do nazwy gazety dodano podtytuł: „''pismo„pismo codzienne dla wszystkich''”wszystkich”, dla podkreślenia, że pismo jest przeznaczone dla wszystkich Polaków na wsi i w mieście, bez względu na stan i pochodzenie. W ten sposób „Gazeta Ludowa” stała się jedynym niezależnym dziennikiem w powojennej Polsce<ref>{{Cytuj |tytuł = Wydawnictwo Novae Res |data dostępu = 2018-08-13 |opublikowany = Wydawnictwo Novae Res |url = https://novaeres.pl/ |język = pl}}</ref><ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Gazeta naprawdę ludowa |czasopismo = Onet Wiadomości |data = 2009-12-07 |data dostępu = 2018-08-11 |url = https://wiadomosci.onet.pl/kiosk/gazeta-naprawde-ludowa/dh7kj |język = pl}}</ref>. W obliczu krytyki o brak przynależności do PSL, Augustyński wyjaśniał, że zawód dziennikarza jest szczególną profesją i wymaga osobistej niezależności i odwagi. Publikując teksty, głównie o charakterze politycznym, zamieszczane niemalże codziennie na pierwszych stronach dziennika znalazł się w samym centrum walki o demokrację, praworządność i przyszłość Polski. W owym czasie należał do nielicznego grona dziennikarzy, którzy nie wahali się poruszać nawet najbardziej drażliwych tematów. Jego kontrowersyjne artykuły, wystawiające go na otwartą konfrontację z komunistamiwładzą oraz ich organami prasowymi, były poddawane permanentnej ingerencji cenzury. Swoje teksty podpisywał znakiem równości w nawiasie (=), „Narożny” oraz „n.y.”, z czasem niektórych artykułów nie podpisywał już wcale<ref name=":6" />.
 
==== Opinie współpracowników ====
Linia 98:
 
=== Komunistyczne represje ===
Represje ze strony [[Komunizm|komunistów]]władzy z każdym miesiącem przybierały na sile. Zygmunt Augustyński wspominał, że parokrotnie był natrętnie nagabywany przez tajemniczego osobnika, który podczas ostatniego spotkania dał mu do zrozumienia, że może go aresztować. Praca w „Gazecie” była z jednej strony ukoronowaniem jego dziennikarskiej kariery (był wszakże liderem opinii polskiej opozycji wobec brutalnie ją wyniszczającego systemu komunistycznego), z drugiej natomiast, z powodu aparatu represji jaki przeciwko niemu uruchomiono, doprowadziła do zniszczenia jego własnego życia i kariery oraz całej jego rodziny. Do prowokacji bezpieka wykorzystała swojego agenta, byłego działacza ludowego [[Stanisław Koter|Stanisława Koterę]]. Przekazał on Augustyńskiemu materiały dotyczące m.in. dostaw broni dla UB oraz działań operacyjnych bezpieki, które zarekwirowano podczas przeszukania w jego gabinecie w „Gazecie Ludowej”. W efekcie prowokacji, Zygmunt Augustyński został wezwany do stawienia się 15 października 1946 w [[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego|MBP]] na 15 października 1946. Po wielogodzinnym przesłuchaniu został zwolniony i zobowiązany do stawienia się następnego dnia. Krótko przed północą z ul. Koszykowej udał się do domu wicepremiera [[Stanisław Mikołajczyk|Stanisława Mikołajczyka]]. Przewidując, że następnego dnia zostanie aresztowany, poprosił go o „opiekę nad rodziną i pamięć o sobie”. Otrzymał takie zapewnienie<ref name=":5" />. Mikołajczyk, który w obliczu grożącego mu aresztowania i prawdopodobnej kary śmierci rok później potajemnie opuścił Polskę, nigdy nie zdołał wypełnić złożonej obietnicy<ref>{{Cytuj |autor = Dariusz Baliszewski |tytuł = Operacja „Ucieczka Mikołajczyka” |czasopismo = WPROST.pl |data = 2004-11-07 |data dostępu = 2018-10-11 |url = https://www.wprost.pl/tygodnik/69706/Operacja-Ucieczka-Mikolajczyka.html |język = pl-PL}}</ref>.
 
=== Aresztowanie, proces, więzienie ===
Linia 105:
{{Cytat|Takiej ceny za wolność osobistą nie mogę zapłacić. Są rzeczy gorsze od śmierci. Do nich należy hańba<ref name=":0" />.}}
[[Plik:Gazeta Ludowa, Warszawa, sobota, 26 października 1946, Nr 295.jpg|thumb|200px|Gazeta Ludowa nr 295 z dnia 26 października 1946|alt=]]
Został aresztowany, oskarżony o działalność wywiadowczą i osadzony w celi nr 11 w piwnicach MBP przy ul. Koszykowej, skąd 8 listopada 1946 wywieziono go nagle do [[Areszt Śledczy Warszawa-Mokotów|więzienia na Mokotowie]] przy [[Ulica Rakowiecka w Warszawie|ul. Rakowieckiej 37 w Warszawie]]<ref>Księga Główna Więźniów Karnych za rok 1947 Centralnego Więzienia Warszawa I Mokotów nr II 2633/47.</ref>. W procesie rozpoczętym 4 sierpnia 1947<ref>Dziennik Polski nr 212(896), s. 2, z dnia 6 sierpnia 1947, Kraków, wydanie A, Proces red. nacz. Gazety Ludowej.</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Dziennik Polski. 1947, nr 210 (4 VIII) = nr 894 |data = 1947 |data dostępu = 2018-08-17 |wydawca = Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” |url = http://mbc.malopolska.pl/dlibra/docmetadata?id=90648}}</ref> przed [[Wojskowe sądy rejonowe (PRL)|Wojskowym Sądem Rejonowym]] w Warszawie na ławie oskarżonych obok Zygmunta Augustyńskiego zasiedli: ks. Leon Pawlina i funkcjonariusz UBP Zygmunt Maciejec. Przewodniczącym składu sędziowskiego był dr [[Romuald Klimowiecki]], oskarżenie popierał zastępca naczelnego prokuratora [[Stanisław Zarakowski]]<ref>{{Cytuj pismo |tytuł = Redaktor Gazety Ludowej stanie przed sądem |url = http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=77220|czasopismo = [[Trybuna Śląska|Trybuna Robotnicza]] |strony = 2 |data = nr 211 z 3 sierpnia 1947}}</ref><ref>{{Cytuj pismo |tytuł = Naczelny redaktor „Gazety Ludowej” przed sądem |url = http://mbc.malopolska.pl/dlibra/docmetadata?id=90648|czasopismo = [[Dziennik Polski]] |strony = 2 |data = nr 210 z 4 sierpnia 1947}}</ref>. W [[Proces pokazowy|pokazowym procesie]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Zaatakowany wiec |czasopismo = WPROSTWprost.pl |data = 2016-08-14 |data dostępu = 2018-08-16 |url = https://www.wprost.pl/tygodnik/10019199/Zaatakowany-wiec.html |język = pl}}</ref> został skazany na karę 15 lat więzienia, 5 lat pozbawienia praw publicznych, obywatelskich i honorowych oraz przepadek całego mienia<ref>Archiwum Wojsk Lądowych w Warszawie, Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie, sygn. 118/91/3980, Akta sprawy karnej przeciwko Z. Augustyńskiemu.</ref><ref>{{Cytuj |autor = Krystyna Kersten |tytuł = The Establishment of Communist Rule in Poland, 1943-1948 |data = 1991 |data dostępu = 2018-08-13 |isbn = 9780520062191 |wydawca = University of California Press |url = https://books.google.com.mt/books?id=RD3-e7Zx-rEC&pg=PA385&lpg=PA385&dq=zygmunt+augusty%C5%84ski&source=bl&ots=MSP3ie3IdK&sig=Fx3cAABhPwFKVPP4gEVVuhhnlBM&hl=pl&sa=X&ved=2ahUKEwiCzt6vjevcAhXFKewKHRHDDsM4ChDoATAFegQIBRAB#v=onepage&q=zygmunt%20augusty%C5%84ski&f=false |język = enpl}}</ref>. Leon Pawlina usłyszałotrzymał wyrok 10 lat więzienia, Zygmunt Maciejec został skazany na śmierć. Córki red. Augustyńskiego: Maria Cisowska i Jadwiga Latoszyńska po pewnym czasie dowiedziały się od dra Henryka Kołodziejskiego, bibliotekarza i archiwisty Sejmu i Senatu z okresu II RP, [[Władza zza tronu|szarej eminencji]] przy rządzie [[Bolesław Bierut|Bolesława Bieruta]], że dla ich ojca przewidziany był wyrok śmierci. „Złagodzenie” nastąpiło prawdopodobnie wskutek interwencji [[Witold Giełżyński|Witolda Giełżyńskiego]] u samego Bieruta, który wobec Augustyńskiego miał dług wdzięczności jeszcze sprzed wojny<ref name=":6" />. Na temat śmierci cywilnej ojca po aresztowaniu Jadwiga Latoszyńska po latach napisze:
 
{{Cytat|Okazało się wtedy, że nie ma go na liście wyborców, nie ma go w ewidencji ludności, nie ma go w książce meldunkowej domu, w którym mieszkał. Z miejsca postarano się o skreślenie go z listy członków Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Zatarto po nim wszelkie ślady tak, jakby w ogóle nie istniał<ref>Latoszyńska Jadwiga, „Epilog”, s. 165–170, [w:] Augustyński Zygmunt, ''Miesiące walki 1945-1946. Ze wspomnień redaktora »Gazety Ludowej«'', Warszawa: Wyd. Głos 1988; [także:] Warszawa: Wyd. NSZZ „Solidarność” 1990.</ref>.}}
Linia 112:
 
=== Ostatnie lata życia ===
Pobyt w więzieniu spowodował na tyle poważne pogorszenie stanu jego zdrowia, że 10 lutego 1955 otrzymał roczną przerwę w odsiadywaniu kary. Do więzienia nie powrócił, gdyż 4 lutego 1956 [[Rada Państwa (Polska)|Rada Państwa]] darowała mu 5 lat kary, pozostawiając jeden rok i osiem miesięcy w zawieszeniu. Po wyjściu na wolność udał się do rodzinnego Odporyszowa na spotkanie z bratem Marcinem, które było ostatnim spotkaniem braci. Następnie pracowałPracował w Wydawnictwie Oświatowym „Wspólna Sprawa”, początkowo jako korektor, a później jako redaktor wydawnictw językowych „[[Mozaika (czasopismo)|Mozaika]]”. Był także redaktorem prowadzącym Antologii Polskiej Poezji Podziemnej. Za życia został [[Rehabilitacja prawna|zrehabilitowany]] w [[Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich|Stowarzyszeniu Dziennikarzy Polskich]] i przyjęty z powrotem w poczet jego członków. Zmarł 26 sierpnia 1959 w otoczeniu najbliższych, w swoim domu rodzinnym. Został pochowany na [[Cmentarz Bródnowski|Cmentarzu Bródnowskim w Warszawie]]. Na jego grobie córki kazały wyryć napis „[[Pomnik Gloria Victis w Warszawie|Gloria Victis]]”.
 
== Rehabilitacja ==
Linia 121:
 
== Upamiętnienie ==
19 lipca 2002 [[Instytut Pamięci Narodowej]] – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, w zaświadczeniu nr 384/02, na podstawie posiadanych i dostępnych dokumentów, w odniesieniu do odpowiednich przepisów prawnych uznał Zygmunta Augustyńskiego za pokrzywdzonego. Wspomnienia „Miesiące walki” z okresu działalności w „Gazecie Ludowej” oraz pobytu w areszcie MBP przy ul. Koszykowej ukazały się najpierw w drugim obiegu<ref>{{Cytuj |tytuł = Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego |data dostępu = 2018-08-14 |opublikowany = www.drugiobieg.info |url = http://www.drugiobieg.info/php/5_p_solidarna.php?ID3=23&username=pl&s=3&li=1&sort=AUT,TYT,PTYT,ODP,OPS}}</ref>, a następnie nakładem [[Fundacja Demos|Fundacji Demos]] w formie książkowej pt. „Dziennikarstwo i polityka”<ref>{{Cytuj |tytuł = Dziennikarstwo i polityka |czasopismo = Issuu |data dostępu = 2018-08-15 |url = https://issuu.com/frsdemos/docs/dziennikarstwo_i_polityka |język = pl}}</ref>, opatrzonej wstępem Władysława Bartoszewskiego<ref>{{Cytuj |tytuł = Katalog główny BS – Full View of Record |data dostępu = 2018-08-11 |opublikowany = bs.sejm.gov.pl |url = https://bs.sejm.gov.pl/F?func=find-b&request=000093308&find_code=SYS&local_base=BIS01}}</ref><ref name=":2">{{Cytuj |tytuł = Demos • Dziennikarstwo i polityka |data dostępu = 2018-08-11 |opublikowany = demos.org.pl |url = http://demos.org.pl/co-robimy/publikacje/dziennikarstwo-i-polityka}}</ref>.
19 lipca 2002 [[Instytut Pamięci Narodowej|Instytut Pamięci Narodowe]]<nowiki/>j – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, w zaświadczeniu nr 384/02, na podstawie posiadanych i dostępnych dokumentów, w odniesieniu do odpowiednich przepisów prawnych uznał Zygmunta Augustyńskiego za pokrzywdzonego.
[[Plik:Kazimierz Augustyński, Jadwiga Latoszyńska.jpg|thumb|200px|50. rocz.rocznica śmierci Zygmunta Augustyńskiego, na zdjęciu: Jadwiga Latoszyńska (córka), Kazimierz Augustyński (bratanek), 26 sierpnia 2009, Cmentarz Bródnowski]]
Wspomnienia „Miesiące walki” z okresu działalności w „Gazecie Ludowej” oraz pobytu w areszcie MBP przy ul. Koszykowej ukazały się najpierw w drugim obiegu<ref>{{Cytuj |tytuł = Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego |data dostępu = 2018-08-14 |opublikowany = www.drugiobieg.info |url = http://www.drugiobieg.info/php/5_p_solidarna.php?ID3=23&username=pl&s=3&li=1&sort=AUT,TYT,PTYT,ODP,OPS}}</ref>, a następnie nakładem [[Fundacja Demos|Fundacji Demos]] w formie książkowej pt. „Dziennikarstwo i polityka”<ref>{{Cytuj |tytuł = Dziennikarstwo i polityka |czasopismo = Issuu |data dostępu = 2018-08-15 |url = https://issuu.com/frsdemos/docs/dziennikarstwo_i_polityka |język = pl}}</ref>, opatrzonej wstępem Władysława Bartoszewskiego<ref>{{Cytuj |tytuł = Katalog główny BS – Full View of Record |data dostępu = 2018-08-11 |opublikowany = bs.sejm.gov.pl |url = https://bs.sejm.gov.pl/F?func=find-b&request=000093308&find_code=SYS&local_base=BIS01}}</ref><ref name=":2">{{Cytuj |tytuł = Demos • Dziennikarstwo i polityka |data dostępu = 2018-08-11 |opublikowany = demos.org.pl |url = http://demos.org.pl/co-robimy/publikacje/dziennikarstwo-i-polityka}}</ref>.
[[Plik:Kazimierz Augustyński, Jadwiga Latoszyńska.jpg|thumb|200px|50. rocz. śmierci Zygmunta Augustyńskiego, na zdjęciu: Jadwiga Latoszyńska (córka), Kazimierz Augustyński (bratanek), 26 sierpnia 2009, Cmentarz Bródnowski]]
Z okazji 50. rocznicy śmierci Zygmunta Augustyńskiego, z inicjatywy stryjecznego wnuka ks. [[Andrzej Augustyński|Andrzeja Augustyńskiego]], z udziałem córki Jadwigi Latoszyńskiej, rodziny i przyjaciół: Władysława Bartoszewskiego, [[Jan Ołdakowski|Jana Ołdakowskiego]] i [[Jerzy Fedorowicz|Jerzego Fedorowicza]], 26 sierpnia 2009 w [[Muzeum Powstania Warszawskiego]] odbyła się uroczysta promocja książki<ref>{{Cytuj |tytuł = Promocja książki w Warszawie |czasopismo = Demos |data = 2009-08-26 |data dostępu = 2018-08-16 |url = http://www.demos.org.pl/blog/2009/08/promocja-ksiazki-w-warszawie}}</ref>.
 
Linia 135 ⟶ 134:
 
== Bibliografia ==
* Augustyński Zygmunt, Bartoszewski Władysław, ''Dziennikarstwo i Polityka'', Kraków 2009, {{ISBN|978-83-928122-1-0}}.
*<ref>{{Cytuj |autor = prof. Kazimierz Przybysz |redaktor = Dorota Pasiak-Wąsik |tytuł = Z gazetą przez życie. Zygmunt Augustyński 1890-1959 |data = 2019 |isbn = 978-83-7901-192-6 |wydanie = wyd. pierwsze |miejsce = Warszawa |wydawca = Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego}}</ref>
*Augustyński Zygmunt, Bartoszewski Władysław, ''Dziennikarstwo i Polityka'', Kraków 2009, {{ISBN|978-83-928122-1-0}}.
* Augustyński Zygmunt, ''Miesiące walki 1945-1946. Ze wspomnień redaktora »Gazety Ludowej«'', Warszawa: Wyd. Głos 1988; [także:] Warszawa: Wyd. NSZZ „Solidarność” 1990
* {{Cytuj|autor = Władysław Bartoszewski |tytuł = Pod prąd |data = 2011 |isbn = 978-83-01-16510-9 |inni = Michał Komar (oprac.) |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN |oclc = 833681508}}