Lyszcze: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎Historia: źródła/przypisy
m drobne merytoryczne, drobne redakcyjne
Linia 61:
W 1602 roku pod Lyszcze dotarła [[sztolnia św. Jakuba]] (''St. Jacobi-Stollen'') o długości ok. 4700 m, której budowę rozpoczęto w 1563 roku z inicjatywy górmistrza Jakuba Rappa{{odn|Nowak|1927|s=27}}{{odn|Koch|1884|s=16–17}}{{r|mt39}}. Była to najdłuższa sztolnia w rejonie Tarnowskich Gór od rozpoczęcia działalności górniczej aż do jej wznowienia w 1784{{odn|Hadaś|2000|s=718–719}}. Złoża na Lyszczach sięgnąć miała również sztolnia „Krakowska” (''Krakauer Stollen''), której budowę rozpoczęto w 1567{{odn|Hadaś|2000|s=718–719}} lub 1568 roku{{odn|Koch|1884|s=17}} w dolinie [[Drama (rzeka)|Dramy]] w okolicy [[Ptakowice (województwo śląskie)|Ptakowic]]. Jej budowę zarzucono jednak w 1579{{odn|Koch|1884|s=17}} lub 1584 roku{{odn|Hadaś|2000|s=718–719}}.
[[Plik:Tarnowskie Góry Gliwicka 24.jpg|thumb|left|Budynek w miejscu dawnej Bramy Gliwickiej (Wrocławskiej)]]
Między 1834 a 1858 rokiem w wynajętym przez sędziego Krickende budynku 245 na Lyszczach (obecnie [[Ulica Górnicza w Tarnowskich Górach|ul. Górnicza]] 38) odbywały się spotkania członków tarnogórskiej [[Loża wolnomularska|loży wolnomularskiej]] ''Silberfels''. Spotkania masonów odbywały się również na tzw. [[Zamek w Tarnowskich Górach|zamku]]{{rodn|Nadolski2000-s249Nadolski|2000|s=249}}. W 1858 loża została przeniesiona do nowo wybudowanego budynku przy [[Ulica Jana III Sobieskiego w Tarnowskich Górach|ulicy Jana III Sobieskiego]]{{r|EWieczorek}}.
 
Sześć lat później, w 1864 roku, miasto zakupiło budynek dawnej loży na Lyszczach i urządziło w nim [[szpital|lazaret]] dla 32 chorych{{odn|Nowak|1927|s=137}}{{rodn|Nadolski|2000|Nadolski2000-s249s=249}}. Był to budynek prostokątny, parterowy, dwu[[Trakt (architektura)|trakt]]owy z pięcio[[Oś elewacji|osiową]] [[Elewacja|elewacją]] frontową i [[Dach naczółkowy|dachem naczółkowym]]{{r|KZSzwP}}. W 1876 doprowadzono do niego wodociąg{{odn|Nadolski|2000|s=247}}. Zorganizowany w nimbudynku szpital zlikwidowano w 1886, gdy ukończono budowę lecznicy powiatowej, zaś w budynkuobiekcie poszpitalnym umieszczono [[sierociniec]]. Mieścił się on tam do 1900 roku{{rodn|Nadolski|2000|Nadolski2000-s249s=249}}. Sam budynek rozebrano po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]]{{r|HTG320}}.
 
W latach 1912–1913 przy obecnej ul. Górniczej 36 wybudowano budynek [[Remiza strażacka|remizy strażackiej]] z pięcioma bramami, kamiennymi [[przypora]]mi w narożnikach fasady oraz [[relief]]em przedstawiającym [[Florian (męczennik)|św. Floriana]] – patrona [[strażak]]ów – w szczytowej części elewacji. Budynek istnieje do dziś (przebudowano jedynie wieżyczkę) i jest siedzibą Komendy Powiatowej [[Państwowa Straż Pożarna|Państwowej Straży Pożarnej]]{{r|mt38}}. Został wpisany do [[Gminna ewidencja zabytków|Gminnej Ewidencji Zabytków]] Miasta Tarnowskie Góry{{r|gez}}.
Linia 77:
<ref name="mt38">{{cytuj pismo|autor=RED|tytuł=W poszukiwaniu zaginionego. Obrazy Mieczysława Muławskiego – część V|url=http://www.montes.pl/montes/index.php?option=com_content&task=view&id=206&Itemid=347|czasopismo=Montes Tarnovicensis|wydawca=[[Oficyna Monos|Oficyna „Monos”]]|wydanie=38|issn=1640-0216|język=pl|data=czerwiec 2009}}</ref>
<ref name="mt39">{{cytuj pismo|nazwisko=Wojcik|imię=Marek|tytuł=Opis Tarnowskich Gór z 1783 roku|url=http://web.archive.org/web/20181209124703/http://www.montes.pl/montes_/index.php?option=com_content&view=article&id=218&Itemid=426|czasopismo=Montes Tarnovicensis|wydawca=[[Oficyna Monos|Oficyna „Monos”]]|wydanie=39|issn=1640-0216|język=pl|data=wrzesień 2009}}</ref>
<ref name="Nadolski2000-s249">{{cytuj książkę|nazwisko=praca zbiorowa pod red. Jana Drabiny|imię=|tytuł=Historia Tarnowskich Gór|wydawca=Muzeum w Tarnowskich Górach|miejsce=Tarnowskie Góry|data=2000|strony=249|isbn=83-911508-3-6|rozdział=Miasto pod panowaniem pruskim i w obrębie II Rzeszy Niemieckiej (1763-1918)|nazwisko r=Nadolski|imię r=Przemysław}}</ref>
<ref name="one">{{cytuj stronę|url=http://www.tarnowskiegory.one.pl/historia/historia-tarnowskich-gor.html|tytuł=Historia Tarnowskich Gór|autor=Anna i Łukasz Piernikarczyk|data=2005-02-02|opublikowany=tarnowskiegory.one.pl|język=pl|data dostępu=2018-12-22}}</ref>
<ref name="openstreetmap-3009722346">[https://www.openstreetmap.org/node/3009722346#map=17/50.44043/18.85258 Węzeł: Lyszcze(3009722346)] w: [[OpenStreetMap]].</ref>
Linia 88 ⟶ 87:
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Nowak |imię = Jan |tytuł = Kronika Miasta i Powiatu Tarnowskie Góry: najstarsze dzieje Śląska i ziemi Bytomsko-Tarnogórskiej: dzieje pierwszego górnictwa w Polsce |url = https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/256045/edition/242186 |wydawca = Księgarnia Polska Jana Nowaka |miejsce = Tarnowskie Góry |data = 1927 |data dostępu = 2018-12-08 |odn=tak}}
* {{cytuj książkę|nazwisko=praca zbiorowa pod red. Jana Drabiny|imię=|tytuł=Historia Tarnowskich Gór|wydawca=Muzeum w Tarnowskich Górach|miejsce=Tarnowskie Góry|data=2000|isbn=83-911508-3-6|rozdział=Przyroda i jej przemiany w Dziejach Tarnowskich Gór|nazwisko r=Hadaś|imię r=Tadeusz B.|odn=tak}}
<ref* name="Nadolski2000-s249">{{cytuj książkę|nazwisko=praca zbiorowa pod red. Jana Drabiny|imię=|tytuł=Historia Tarnowskich Gór|wydawca=Muzeum w Tarnowskich Górach|miejsce=Tarnowskie Góry|data=2000|strony=249|isbn=83-911508-3-6|rozdział=Miasto pod panowaniem pruskim i w obrębie II Rzeszy Niemieckiej (1763-1918). Miasto i jego zabudowa|nazwisko r=Nadolski|imię r=Przemysław|odn=tak}}</ref>
* {{cytuj książkę|nazwisko=praca zbiorowa pod red. Jana Drabiny|imię=|tytuł=Historia Tarnowskich Gór|wydawca=Muzeum w Tarnowskich Górach|miejsce=Tarnowskie Góry|data=2000|isbn=83-911508-3-6|rozdział=Tarnowskie Góry w okresie habsburskim (1526-1763). Układ przestrzenny miasta i jego zabudowa|nazwisko r=Szlachcic-Dudzicz|imię r=Danuta|odn=tak}}