Nowogród Wielki: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Zabytki: L Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
mNie podano opisu zmian |
||
Linia 24:
|wikisłownik = Nowogród Wielki
}}
[[Plik:Novgorod Monument LOC 06268u.jpg|thumb|250px|[[Pomnik Tysiąclecia Rosji]] (po 1862)]]▼
'''Nowogród Wielki''' ([[język rosyjski|ros.]] Вели́кий Но́вгород, ''Wielikij Nowgorod'', w źródłach skandynawskich ''Holmgård'') – [[miasto]] w [[północ]]no-[[Zachód|zachodniej]] [[Rosja|Rosji]] nad rzeką [[Wołchow (rzeka)|Wołchow]]; stolica [[Obwód nowogrodzki|obwodu nowogrodzkiego]] (przydomek „Wielki” przywrócono oficjalnie w 1998 roku). Miasto zamieszkuje 206 tys. mieszkańców (2004).
Linia 36 ⟶ 34:
Od XII wieku stolica [[Republika Nowogrodzka|Republiki Nowogrodzkiej]] istniejącej na terenach dzisiejszej północno-zachodniej Rosji w latach 1136–1478. Do 1169 roku Nowogród Wielki był zależny od [[Ruś Kijowska|Wielkiego Księstwa Kijowskiego]], od 1169 od [[Wielkie Księstwo Włodzimierskie|Wielkiego Księstwa Włodzimierskiego]]. Po klęsce sił rusko-połowieckich w [[Bitwa nad rzeką Kałką|bitwie nad Kałką]] (1223) [[Batu-chan]] podbił wszystkie ziemie ruskie z wyjątkiem Nowogrodu Wielkiego, który jednak zmuszony był uznać zwierzchność Mongołów i płacić trybut. W XII – XV wieku Nowogród zajął znaczne tereny położone między [[Morze Bałtyckie|Bałtykiem]] a [[Ural]]em a także zachodnią [[Syberia|Syberię]], tzw. ''[[Jugra|Jugrę]]''.
; Rządy Aleksandra Newskiego
W okresie panowania [[
Będąc doskonałym dyplomatą, jednocześnie zawierał z [[Tatarzy|Tatarami]] okresowe porozumienia. W 1249 przyjął tytuł księcia kijowskiego, a w 1252 wielkiego księcia włodzimierskiego. W 1257 odbył wraz z Tatarami ekspedycję karną do Nowgorodu powstrzymującego się z wypłatą danin. Aleksander Newski był przodkiem [[Car|carów rosyjskich]]. Jego syn [[Daniel Moskiewski|Daniel]] był założycielem moskiewskiej linii Rurykowiczów.
; XIV – XV wiek
W latach 1389–1392 oraz 1407–1412 Republika Nowogrodzka pozostawała w stosunku [[lenno|lennym]] wobec [[Korona Królestwa Polskiego|Korony Królestwa Polskiego]], związana osobą brata [[Władysław II Jagiełło|Jagiełły]] – [[Lingwen]]em. Wojska nowogrodzkie brały udział w [[Bitwa pod Grunwaldem|bitwie pod Grunwaldem]] po stronie polskiej. Od 1470 była w [[Unia personalna|unii personalnej]] z [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkim Księstwem Litewskim]].
W 1478 roku Nowogród Wielki został podbity przez [[Iwan III Srogi|Iwana III Srogiego]] i wcielony do [[Wielkie Księstwo Moskiewskie|Wielkiego Księstwa Moskiewskiego]]. Miasto za panowania Iwana III cieszyło się specjalnymi przywilejami (podobnie jak [[Gdańsk]] w Polsce).
===
[[Plik:Slaget vid Novgorod 1611 (Johan Hammer) - Nationalmuseum - 35876.tif|mały|Bitwa o Nowogród (1611)]]
Za panowania [[Iwan IV Groźny|Iwana IV Groźnego]] wstrzymano przywileje, co doprowadziło do potajemnych pertraktacji rady miejskiej z Litwą. Wywiad Iwana IV się o tym dowiedział, co doprowadziło do ekspedycji karnej przeciw miastu i tzw. „masakry nowogrodzkiej”<ref>[http://www.vostlit.info/Texts/rus10/Taube_Kruse/vved.phtml?id=1469 Рогинский М. Г., Иоганн Таубе И Элерт Крузе. Послание Иоганна Таубе и Элерта Крузе, как исторический источник]</ref><ref>[http://window.edu.ru/window/library?p_rid=46997 Коваленко Г.М., Великий Новгород в иностранных сочинениях XV – нач. ХХ века]</ref><ref>[http://his95.narod.ru/doc00/novgorod.htm Генрих Штаден. О походе Ивана IV на Новгород (1570 г.)]</ref><ref>[http://www.pushkinskijdom.ru/Default.aspx?tabid=4564 Павел Высокий-Пчела, Повесть о разгроме Новгорода Иваном Грозным]</ref>. Przed masakrą Nowogród był jednym z trzech największych miast we władaniu Moskwy i liczył ok. 25-30 tys. mieszkańców. W 1611, podczas wojny moskiewsko-szwedzkiej, miasto zdobyli Szwedzi pod wodzą [[Jacob Pontusson De la Gardie|Jacoba De la Gardie]] i kontrolowali miasto przez sześć lat do podpisania [[Pokój w Stołbowie|pokoju w Stołbowie]]. W 1727 Nowogród został stolicą nowo powstałej [[Gubernia nowogrodzka|guberni nowogrodzkiej]] [[Imperium Rosyjskie|carskiej Rosji]]. W 1897 miasto liczyło 25 736 mieszkańców, a jego najliczniejszymi mniejszościami byli [[Żydzi]], [[Polacy]], [[Niemcy (naród)|Niemcy]] i [[Litwini]]<ref>[http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/rus_lan_97_uezd_eng.php?reg=912]</ref>.
Podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] pod okupacją niemiecką od 1941 do 1944.
W 1904 w Nowogrodzie Wielkim urodził się [[Bohdan Guerquin]] – polski architekt, historyk architektury.
Linia 58 ⟶ 59:
Plik:Cathedral of St. Sophia, the Holy Wisdom of God in Novgorod, Russia.jpg|[[Sobór Mądrości Bożej w Nowogrodzie Wielkim|Sobór św. Sofii]]<br />(1045–1050)
Plik:Nowgorod 2005 w.jpg|Kreml w Nowogrodzie Wielkim
Plik:Собор Николая Чудотворца на Дворище в Великом Новгороде.jpg|Sobór św. Mikołaja
Plik:Церковь Троицы Живоначальной на Редятине улице (1365).jpg|Cerkiew Trójcy Świętej
Plik:Кордегардия у петербургской заставы, Великий Новгород.jpg|Kordegarda
▲
</gallery>
== Miasta partnerskie ==
<div style="column-count:2">
* {{flaga|FIN}} [[Uusikaupunki]] ([[Finlandia]])
* {{flaga|DEU}} [[Bielefeld]] ([[Niemcy]])
Linia 67 ⟶ 73:
* {{flaga|GBR}} [[Watford]] ([[Wielka Brytania]])
* {{flaga|CHN}} [[Zibo]] ([[Chińska Republika Ludowa|Chiny]])
* {{flaga|USA}} [[Cleveland Heights]]
* {{flaga|UKR}} [[Iwano-Frankiwsk|Iwano-Frankowsk]]
* {{flaga|FRA}} [[Nanterre]]
* {{flaga|NOR}} [[Moss]]
* {{flaga|EST}} [[Valga]]
</div>
== Zobacz też ==
{{commonscat|History of Velikiy Novgorod|Historia Wielkiego Nowogrodu}}
* [[Kniaziowie Nowogrodu Wielkiego]]
* [[Drzwi płockie]]
| |||