Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kaliszu: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne, wikizacja, poprawa linków |
m zmiana link |
||
Linia 44:
W 1818 władze miejskie przekazały parafii były [[Katolicyzm|katolicki]] kościół klasztorny przy ul. św. Stanisława, który następnie zaadaptowano na [[Cerkiew (budynek)|cerkiew]] i [[Poświęcenie kościoła|wyświęcono]] pod wezwaniem [[Atanazy Wielki|św. Atanazego]], natomiast kaplica w Głównym Rynku została zlikwidowana. W 1825 parafię włączono do [[Rosyjski Kościół Prawosławny|Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego]]<ref name="umkalisz"/>.
[[Plik:Kalisz square, 1877.jpg|mały|lewo|270px|<center>[[Plac św. Józefa w Kaliszu]] (rycina z 1877). Po lewej widoczny prawosławny sobór Świętych Apostołów Piotra i Pawła</center>]]
Po upadku [[Powstanie listopadowe|powstania listopadowego]] do miasta przybyło wielu [[Rosjanie|Rosjan]], głównie wojskowych. Z myślą o nich w Sali Musztry dawnego Korpusu Kadetów (przy obecnej ulicy Łaziennej) urządzono w 1832 cerkiew garnizonową pod wezwaniem [[Jerzy (męczennik)|św. Jerzego]], której przydzielono stałego kapelana. W tym samym roku<ref>[http://www.kalisz.pl/pl/q/o-miescie/najwazniejsze-miejsca-0 Strona Urzędu Miejskiego w Kaliszu – ''Najważniejsze miejsca: Cmentarz prawosławny na Majkowie'']</ref> w [[Majków (Kalisz)|Majkowie]] (dzisiejszej dzielnicy Kalisza) założono prawosławny cmentarz wojskowy, na którym chowano rosyjskich żołnierzy i ich rodziny (obecnie jest to katolicko-prawosławny cmentarz cywilno-wojskowy). W 1835 zamknięto – ze względu na zły stan techniczny – cerkiew św. Atanazego, a jej wyposażenie przeniesiono do cerkwi św. Jerzego (która odtąd zaczęła służyć również parafii cywilnej). Dalszy napływ Rosjan nastąpił po upadku [[Powstanie styczniowe|powstania styczniowego]]; w 1870 w Kaliszu zamieszkiwało ponad 1200 osób narodowości rosyjskiej. W związku z tym władze carskie postanowiły wznieść w mieście okazałą świątynię prawosławną. [[Sobór Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kaliszu|Sobór pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła]] – u zbiegu ulic Warszawskiej (obecnie [[Ulica Zamkowa w Kaliszu|Zamkowej]]) i Panny Marii (obecnie część [[Plac Jana Pawła II w Kaliszu|Placu Jana Pawła II]]) – wzniesiono w latach 1875–1877 ze środków państwowego funduszu cerkiewno-budowlanego. Na uroczystości [[Poświęcenie kościoła|konsekracji]], dokonanej przez arcybiskupa [[Eparchia warszawska (Rosyjski Kościół Prawosławny)|chełmsko-warszawskiego]] [[Leoncjusz (Lebiedinski)|Leoncjusza]]<ref name="orth2016"/> (27 lipca 1877)<ref>[http://www.kalisz.pl/pl/q/o-miescie/najwazniejsze-miejsca-0 Strona Urzędu Miejskiego w Kaliszu – ''Najważniejsze miejsca: Sobór p.w. Świętych Apostołów Piotra i Pawła'']</ref> obecnych było 3 jeszcze żyjących przedstawicieli społeczności greckiej. W nowej świątyni służyło dwóch [[prezbiter]]ów (w tym [[protojerej]]), [[diakon]] i dwóch psalmistów. Parafia prowadziła działalność dobroczynną i oświatową. W ostatnich latach przed [[I wojna światowa|I wojną światową]] prawosławni stanowili ponad 10% mieszkańców miasta<ref name="umkalisz"/>.
[[Plik:Kalisz 182-23.jpg|mały|lewo|<center>Budynek dawnej cerkwi garnizonowej św. Jerzego</center>]]
Bezpośrednio po wybuchu I wojny światowej większa część ludności prawosławnej opuściła Kalisz (razem z wycofującymi się wojskami rosyjskimi, jeszcze przed zburzeniem miasta przez wojska niemieckie). Według spisu z 1921, w Kaliszu zamieszkiwało na stałe 323 prawosławnych, spośród których aż 193 deklarowało narodowość polską (pozostali – rosyjską, rusińską i [[Ukraińcy|ukraińską]]). Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości zarówno sobór Świętych Piotra i Pawła, jak i cerkiew garnizonowa św. Jerzego znalazły się w gestii polskich władz wojskowych. Początkowo w soborze planowano urządzić kościół garnizonowy, jednak Rada Miejska Kalisza zdecydowała o rozbiórce obiektu, co nastąpiło w 1928<ref name="orth2016"/>. W dawnej cerkwi św. Jerzego urządzono świetlicę wojskową<ref>[http://www.kalisz.pl/pl/q/o-miescie/najwazniejsze-miejsca-0 Strona Urzędu Miejskiego w Kaliszu – ''Najważniejsze miejsca: Cerkiew garnizonowa p.w. św. Jerzego'']</ref>. Prawosławni organizowali nabożeństwa w kapliczkach cmentarnych (na Czaszkach i w Majkowie), w latach 1921–1926 na terenie szkoły [[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Kaliszu|ewangelickiej]], a od 1926 w odzyskanym budynku parafialnym przy ulicy Niecałej. W 1928 w sąsiedztwie tego budynku rozpoczęto przygotowania do wzniesienia [[Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kaliszu|wolnostojącej cerkwi]]. 7 kwietnia 1929 poświęcono [[kamień węgielny]] pod jej budowę, 8 stycznia 1930 miało miejsce [[Poświęcenie kościoła|poświęcenie]] obiektu w surowym stanie, a we wrześniu tegoż roku oddano wyposażoną świątynię do użytku<ref name="orth2016"/>. Do jej zbudowania wykorzystano materiał z rozebranego soboru; nowa cerkiew otrzymała też wezwanie, które nosił sobór – Świętych Apostołów Piotra i Pawła. [[Ikonostas]] i niektóre [[Utensilia|utensylia]] sprowadzono z rozebranej [[Cerkiew św. Serafina w Sieradzu|cerkwi]] w [[Sieradz]]u<ref name="orth2016"/>. Część wiernych – niezadowolona z używania w języku liturgicznym ([[Język cerkiewnosłowiański|cerkiewnosłowiańskim]]) wymowy rosyjskiej – urządziła kaplicę domową, w której nabożeństwa odprawiano po cerkiewnosłowiańsku z wymową ukraińską<ref name="umkalisz"/>.
| |||