Łańcuchówka: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Mix321 (dyskusja | edycje)
poprawa linków
drobne merytoryczne, źródła/przypisy, drobne redakcyjne
Linia 4:
[[Plik:Lancuchowka.jpg|thumb|250px|układ zabudowy wsi w formie tzw. łańcuchówki, XII-XV w.]]
[[Plik:Lancuchowka1852.jpg|thumb|250px|wieś [[Steinfels|Stebnik]], układ zabudowy, [[Mapa katastralna]] z r. 1852]]
'''Łańcuchówka''' (wieś leśno-[[Łan (miara powierzchni)|łanowa]]) – typ [[wieś|wsi]] zakładanej w [[średniowiecze|średniowieczu]] na [[Prawo magdeburskie|prawie niemieckim]] (''Waldhufendorf'' osadnictwo saksońskie) na zalesionych obszarach [[Góra|górskich]],. formaForma ta była rozpowszechniona w okresie kolonizacji przedkarkonoskiej części [[Śląsk]]a, południowej [[Małopolska|Małopolski]] oraz [[Ruś Czerwona|Rusi Halickiej]] ([[XII wiek|XII]]-[[XV wiek]]). [[Zagroda|Zagrody]] znajdowały się po obu stronach drogi, która przebiegała zazwyczaj dnem [[Dolina|doliny]]. Każda zagroda zbudowana była na własnym [[łan (miara powierzchni)|łanie]] [[Trzebież_(leśnictwo)|wykarczowanego]] pola, który odchodził od głównej drogi. Dalej przechodził w należący do tego samego gospodarza płat [[las]]u (stąd druga nazwa ''wieś leśno-łanowa''), który biegł aż do [[dział wód|działu wód]] stanowiącego granicę wsi.
 
[[Zagroda|Zagrody]] znajdowały się po jednej lub obu stronach drogi, która przebiegała zazwyczaj dnem [[Dolina|doliny]] wzdłuż rzeki bądź strumienia. Każda zagroda zbudowana była na własnym [[łan (miara powierzchni)|łanie]] [[Trzebież_(leśnictwo)|wykarczowanego]] pola, który odchodził od głównej drogi. W odróżnieniu od [[okolnica (wieś)|owalnic]] i [[ulicówka|ulicówek]] w łańcuchówkach pola nie były dzielone na niwy w systemie [[trójpolówka|trójpolówki]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Czerwiński | imię = Tomasz | tytuł = Budownictwo ludowe w Polsce | wydawca = [[Muza (oficyna wydawnicza)|Muza]] | miejsce = Warszawa | data = 2008 | seria = Ocalić od zapomnienia | strony = 46 | isbn = 978-83-7495-574-4}}</ref>. Za polami łan przechodził w należący do tego samego gospodarza płat [[las]]u (stąd druga nazwa ''wieś leśno-łanowa''), który biegł aż do [[dział wód|działu wód]] stanowiącego granicę wsi.
Forma ta upowszechniła się w Polsce od [[XV wiek]]u. Również w okresie tzw. [[Kolonizacja józefińska|kolonizacji józefińskiej]] ([[XVIII wiek|XVIII]]/[[XIX wiek]]u) osady zakładane są w układzie ''łańcuchowej'' zabudowy wsi.
 
Gwarowo osady śródleśne to ''huby'', ''kąty'', ''majdany''. Pozostałości dawnych określeń do dzisiaj widzimy w nazwach miejscowości.
FormaŁańcuchówki ta upowszechniłaupowszechniały się w Polsce od [[XV wiek]]u. Również w okresie tzw. [[Kolonizacja józefińska|kolonizacji józefińskiej]] ([[XVIII wiek|XVIII]]/[[XIX wiek]]u) osady zakładane są w układzie ''łańcuchowej'' zabudowy wsi. Gwarowo osady śródleśne to ''huby'', ''kąty'', ''majdany''. Pozostałości dawnych określeń do dzisiaj widoczne są w nazwach miejscowości.
 
== Przykłady ==
[[Hedwiżyn]], [[Kamienica (powiat kłodzki)]], [[Kochanów (województwo dolnośląskie)]], [[Lesica (województwo dolnośląskie)]], [[Rybnica Leśna]], [[Siedlęcin]], [[Sławnikowice (województwo dolnośląskie)]], [[Ubocze (województwo dolnośląskie)]], [[Steinfels]].
 
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
 
{{Rodzaje układów przestrzennych wsi}}