Społeczna gospodarka rynkowa: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Geneza: Nie encyklopedyczne wyrażenia Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
Anulowanie wersji 57212862 autorstwa 185.143.161.0 (dyskusja) psucie linków Znacznik: Anulowanie edycji |
||
Linia 13:
=== Rola ordoliberałów ===
Idea społecznej gospodarki rynkowej ma swoje korzenie w teoretycznych dokonaniach tzw. [[Szkoła fryburska|szkoły fryburskiej]] (nazwa ta pochodzi od założonego przez [[Walter Eucken|Waltera Euckena]] w 1932 we Fryburgu [[Wspólnota Badawczo-Naukowa Prawników i Ekonomistów|Wspólnoty Badawczo-Naukowej Prawników i Ekonomistów]]). Rynek w ujęciu jej przedstawicieli jest instytucją społeczną, istniejącą w otoczeniu społeczno-kulturowym oraz instytucjonalno-prawnym, które „porządkuje” działanie mechanizmów [[Wolny rynek|wolnorynkowych]]. Stąd przedstawicieli tej szkoły określa się czasem mianem [[Ordoliberalizm|ordoliberałów]]. Głównym jej reprezentantem był właśnie Walter Eucken, który prowadząc badania porównawcze różnych systemów gospodarczych, stwierdził, że różnice między nimi mają w znacznej mierze podłoże społeczno-kulturowe. To spostrzeżenie pozwoliło rozumieć rynek nie tylko jako instytucję naturalną, poddaną „ślepej grze sił ekonomicznych”, ale jako na instytucję społeczną, teren racjonalnej działalności człowieka. To właśnie dzięki odroliberałom, w ramach społecznej gospodarki rynkowej, rynek ujmowano jako potężne narzędzie służące dobru wspólnemu.
Przykładem takiego rozumienia rynku była twórczość innego przedstawiciela tej szkoły, [[Wilhelm Röpke|Wilhelma Röpke]], w szczególności zaś jego koncepcja [[Deproletaryzacja mas|deproletaryzacji mas]] przez upowszechnienie własności (koncepcji zbieżnej z postulatami [[Pius XI|Piusa XI]] z ogłoszonej w 1931 roku encykliki ''[[Quadragesimo anno]]''). Inny ordoliberał, [[Aleksander Rostow]], przestrzegał przed niebezpieczeństwem arbitralnych ingerencji w rynek ze strony państwa, jednakże przyznawał on państwu prawo do tzw. interwencji liberalnej. Optymalnym systemem gospodarczym był według niego „system zorganizowanej konkurencji”, który zabezpiecza swobodę wyboru konsumentów oraz inicjatywę producentów.
== Związki z polityką niemiecką ==
W opinii wielu ekonomistów i polityków (m.in. twórcy tzw. [[Wirtschaftswunder|niemieckiego cudu gospodarczego]] [[Ludwig Erhard|Ludwiga Erharda]]) określenie „socjalna gospodarka rynkowa” jest [[Tautologia (językoznawstwo)|tautologią]] – według nich między rynkiem i sprawiedliwością socjalną nie ma sprzeczności. Erhard używał określenia „socjalny liberalizm”, po raz pierwszy na określenie niemieckiego modelu gospodarki rynkowej określenie „socjalna gospodarka rynkowa” użył podczas [[Wybory parlamentarne w Niemczech w 1949 roku|wyborów do Bundestagu w lipcu 1949]]. W opinii Erharda: „Społeczna gospodarka rynkowa jest syntezą wolności gospodarczej, odpowiedzialności podmiotów gospodarczych i równości społecznej.” Dla Erharda istniała funkcjonalna sprzeczność pomiędzy wolnością gospodarczą a równością oraz tradycyjnie interpretowaną sprawiedliwością społeczną, ale podkreślał on znaczenie odpowiedzialności jako „odwrotnej strony” wolności jednostki. Twórca tego określenia, Alfred Mülller-Armack, stwierdził nawet, że Erhard (i inni przywódcy [[Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna (Niemcy)|chadeckiej partii CDU]]: [[Franz Etzel]], [[Franz Böhm]], [[Bernd Pfister]]) przyjęli to określenie ze względów taktycznych, by stworzyć przeciwwagę dla dominującego w Niemczech w tamtym okresie nurtu [[Socjalizm|socjalistycznego]].
Społeczna gospodarka rynkowa, jako koncepcja rozwoju społeczno-gospodarczego, jest powiązana z [[Chrześcijańska demokracja|chrześcijańską demokracją]], silnym niemieckim ruchem politycznym. W latach 50. i 60. XX wieku w Niemczech Zachodnich koncepcja ta stała się częścią programu partii chadeckiej (CDU). Walter Eucken i Ludwig Erhard byli przeciwni rozwiniętemu [[Państwo opiekuńcze|państwu opiekuńczemu]] i w istocie szeroko rozbudowane świadczenia socjalne pojawiły się w Niemczech znacznie później, w końcu lat 60. i w latach 70. XX wieku, w zasadzie już po tzw. „cudzie gospodarczym”.
Linia 32:
Wielu polityków i ekonomistów traktuje społeczną gospodarkę rynkową jako swego rodzaju „[[Trzecia droga|trzecią drogę]]”, jako formę lepszego kapitalizmu i lepszego socjalizmu. Społeczna gospodarka rynkowa to jednak idea bazująca na zasadach wolnego rynku, czyli na teorii [[Liberalizm gospodarczy|liberalnej]], a nie [[Interwencjonizm państwowy|interwencjonistycznej]], czyli zakładającej ingerencje państwa w rynek. Jak wspomniano, przymiotnik „społeczna” w odniesieniu do gospodarki rynkowej oznacza, że w przypadku występowania nieprawidłowości w jej funkcjonowaniu, trzeba próbować włączać w rynek te warstwy społeczne, które są z niego eliminowane, czyli zintegrować je z rynkiem, ale przy zastosowaniu mechanizmów rynkowych, a nie prostych, bezwarunkowych dotacji, [[Zasiłek|zasiłków]] itp. Przekonanie, że społeczna gospodarka rynkowa ogranicza rynek, jest błędne. Przeciwnie, właściwie realizowane i pojmowane idee społecznej gospodarki rynkowej umacniają go. Cała ta koncepcja jest ukierunkowana na umiejętne przedsięwzięcia, pozwalające na przysposobienie tych warstw, grup społecznych, które stają się ofiarami i są „wykluczone” ze sprawnego funkcjonowania rynku.
Idea „trzeciej drogi” została przedstawiona w manifeście opublikowanym w 1999 r. przez premiera Wielkiej Brytanii [[Tony Blair]]a i kanclerza Niemiec [[Gerhard Schröder|Gerharda Schrödera]] pt. ''Europe: The Third Way/Die Neue Mitte'' (''[[Europa: Trzecia Droga/Nowy Środek]]''). Ideologiem tej koncepcji był [[Anthony Giddens]], który w opublikowanej rok wcześniej książce, ''Third way. The Renewal of Social Democracy'' napisał:
{{CytatD|Polityka Trzeciej Drogi zmierza ku nowemu mieszanemu systemowi gospodarczemu. Istniały dwa warianty starego mieszanego systemu gospodarczego. Pierwszy oznaczał oddzielenie [[Sektor publiczny|sektora państwowego]] od [[Sektor prywatny|prywatnego]], ale z pozostawieniem sporej części przemysłu w rękach publicznych. Drugi – to społeczna gospodarka rynkowa. W obu wersjach rynki są w dużej mierze podporządkowane państwu. Natomiast nowy mieszany system gospodarczy dąży do tego, by sektor publiczny i prywatny wzajemnie się wzmacniały, żeby została wykorzystana dynamika rynków – ale bez utraty z pola widzenia interesu publicznego. Chodzi więc o wyważenie proporcji między regulacją a [[Deregulacja|deregulacją]] na poziomie zarówno ponadnarodowym, jak też państwowym i lokalnym oraz o równowagę pierwiastków ekonomicznych i nieekonomicznych w życiu społeczeństw.|Anthony Giddens|Third way. The Renewal of Social Democracy<ref>Anthony Giddens, ''Third way. The Renewal of Social Democracy'', Polity Press, Cambridge, 1998.</ref>}}
| |||