Karol IX Waza: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m drobne redakcyjne, szablon |
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje) m Bot poprawia linkowanie do disambigów, a niekiedy błędy typograficzne oraz techniczne. |
||
Linia 30:
|1. związek od =
|1. związek do =
|1. dzieci = [[Katarzyna Wazówna (1584–1638)|Katarzyna Wazówna]]<br />[[Gustaw II Adolf]]<br />[[Maria Elżbieta Wazówna|Maria Elżbieta]]<br />[[Karol Filip Waza]]<br />[[Carl Carlsson Gyllenhielm]]
|odznaczenia =
|commons = Category:Charles IX of Sweden
Linia 63:
== Konflikt z Zygmuntem ==
Po śmierci [[Jan III Waza|Jana III Wazy]] spodziewane przybycie Zygmunta III Wazy do Szwecji doprowadziło do pojednania księcia Karola Sudermańskiego z członkami rady. Mieli oni rządzić wspólnie aż do przyjazdu następcy tronu. [[Protestantyzm|Luteranie]] szwedzcy uważali Zygmunta III Wazę za zagrożenie dla swego [[Wyznanie|wyznania]]. Zygmunt był katolikiem i otaczał się członkami zakonu [[Jezuici|jezuitów]]. Obawiano się powszechnie, że nowy król przywróci w Szwecji wyznanie [[katolicyzm|katolickie]]. Na początku marca 1593 Karol Sudermański zwołał do [[Uppsala|Uppsali]] zjazd, na który przybyło czterech biskupów, około 300 [[
Do Szwecji wraz z Zygmuntem przybył nuncjusz papieski [[Germanio Malaspina]]. Kuria rzymska nadal żywiła nadzieję, że uda jej się z pomocą Zygmunta odzyskać kraj dla katolicyzmu. Po przyjeździe do Sztokholmu, na początku października 1593, Zygmunt otrzymał pismo od swego wuja, księcia Karola, w którym wzywał on go do zatwierdzenia postanowień zjazdu w Uppsali i potwierdzenie wyboru Abrahama Angermannusa. Księża katoliccy towarzyszący Zygmuntowi podczas pogrzebu Jana III w lutym 1594 musieli opuścić kondukt żałobny przed jego wejściem do katedry w Uppsali.
Linia 71:
Latem 1594 Zygmunt miał powrócić do Polski. Rada i książę Karol Sudermański wysunęli propozycję, aby rządy przekazać w ich ręce. Karol ze swej strony domagał się jednak władzy regenta państwa. Rada z kolei uważała, że rządy powinny być wspólne, rady i księcia Karola. Zygmunt nie chciał powierzać całej władzy ani w ręce rady, ani swego wuja. Wyznaczył dla poszczególnych prowincji sześciu lojalnych wobec siebie namiestników, którzy odpowiadać mieli bezpośrednio przed nim. Ich kompetencje nie zostały ściśle określone.
Ani książę Karol, ani rada nie zaakceptowali nowej sytuacji i we wrześniu 1594 osiągnięto wspólne porozumienie, zgodnie z którym Karol Sudermański stanął na czele rady oraz pełnił obowiązki regenta państwa szwedzkiego podczas nieobecności króla<ref>
9 (19)<ref name=data group="uwaga"/> grudnia 1594 na zamku sztokholmskim księciu Karolowi i jego drugiej żonie, Krystynie von Holstein-Gottorp urodził się syn, który miał w przyszłości zasiąść na szwedzkim tronie jako [[Gustaw II Adolf]]. Jednak w momencie jego narodzin niewiele przemawiało za tym, że tak się stanie. Interesujące jest też to, że [[Krystyna holsztyńska|Krystyna z Holstein-Gottorp]] zaręczona była wcześniej z Zygmuntem. Do małżeństwa tego nie doszło i jako dziewiętnastolatka poślubiła ona w 1592 jego wuja.
Linia 101:
== Wojny Karola IX ==
Od klęski Zygmunta w bitwie pod Stångebro (1598) aż do śmierci Karola, Szwecja uwikłana była w kolejne wojny. Pierwsza z tych wojen była po części kontynuacją wojny z Zygmuntem oraz stanowiła dalszy ciąg konfliktu polsko-szwedzkiego o [[Inflanty]] ([[Wojna polsko-szwedzka (1600–1611)|II wojna polsko-szwedzka
Po powrocie do Polski, Zygmunt ogłosił na sejmie 1600 przyłączenie szwedzkiej [[Estonia|Estonii]] do Rzeczypospolitej, aby w ten sposób wciągnąć stronę polską w konflikt dynastyczny ze swoim stryjem. Karol zdecydował się na atak i w sierpniu 1600 wylądował na czele swej armii w Rewlu. Początkowo odnosił sukcesy, korzystając z nieprzygotowania wojsk polsko-litewskich do wojny. Sejm Rzeczypospolitej odmówił na początku środków na wojnę ze Szwecją, którą uważano za prywatną sprawę Zygmunta. Mógł on jedynie polegać na oddziałach zaciężnych. Sukcesy szwedzkie spowodowały jednak, że w styczniu 1601 sejm zdecydował się wesprzeć króla. W roku 1601 strona szwedzka nie odniosła już większych sukcesów i głównodowodzący armii szwedzkiej w Inflantach, [[Johann von Nassau-Siegen]], zrzekł się dowództwa w 1602.
Linia 111:
== Dzieci Karola IX ==
Karol był dwukrotnie żonaty. Od 1579 z [[Anna Maria Wittelsbach|Marią Anną]] (1561-1589), córką elektora [[Palatynat]]u [[Ludwik VI Wittelsbach (Pfalz-Simmern)|Ludwika VI Wittelsbacha]]. Od 1592 z Krystyną z Holstein-Gottorp (1573–1625). Spośród dwanaściorga dzieci z obu małżeństw tylko czworo dożyło dojrzałego wieku:
* [[Katarzyna Wazówna (1584–1638)|Katarzyna]] (1584–1638), żona [[Jan Kazimierz Wittelsbach (Pfalz-Zweibrücken-Kleeburg)|Jana Kazimierza]], palatyna [[Palatynat Dwóch Mostów|Zweibrücken]], matka późniejszego króla Szwecji, [[Karol X Gustaw|Karola X Gustawa]];
* [[Gustaw II Adolf]] (1594–1632), następca tronu, król Szwecji w latach 1611–1632;
* [[Maria Elżbieta Wazówna|Maria Elżbieta]] (1596–1618), żona [[Jan (książę Östergötland)|Jana, księcia Östergötland]], najmłodszego syna króla Jana III;
| |||