Karol Pollak (drukarz): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Lowdown (dyskusja | edycje)
drobne merytoryczne
Lowdown (dyskusja | edycje)
→‎Życiorys: drobne merytoryczne
Linia 28:
[[Plik:Tomb of Pollak family at Central Cemetery in Sanok (Matejki part) 2014a.jpg|thumb|240px|Grobowiec rodziny Pollaków w Sanoku]]
[[Plik:Karol Pollak Street in Sanok.jpg|thumb|240px|Ulica Karola Pollaka w Sanoku]]
Pochodził z rodziny na [[Morawy|Morawach]]. Był synem Jędrzeja (wzgl. Andreas, drukarz, zm. 1867 w Sanoku w wieku 86 lat<ref name="KP1867">{{Cytuj książkę | tytuł = Księga zmarłych 1855–1878 Sanok | wydawca = [[Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku]] | miejsce = Sanok | strony = 171 (poz. 46)}}</ref>) i Anny (z domu - według różnych wersji: Geislig bądź Gneslig lub Knefslig<ref name="KP1867"/>). Wyuczył się zawodu drukarza. Został wdowcem (jego żoną była Józefa z domu Pobraselka). W drodze przypadku 1848 przybył do [[Sanok]]a i osiadł w tym mieście<ref name="Sanok 1995">[[Alojzy Zielecki]], ''Społeczeństwo Sanoka u progu XX wieku, W epoce autonomii galicyjskiej'', w: ''[[Sanok. Dzieje miasta]], Praca zbiorowa pod redakcją [[Feliks Kiryk|Feliksa Kiryka]]'', Kraków 1995, s. 450.</ref>. W 1848 założył w tym mieście jedną z nowych drukarń na terenie południowej Galicji w okresie [[Autonomia galicyjska|autonomii galicyjskiej]] bliskim [[Wiosna Ludów|Wiośnie Ludów]] (drukarnie zakładali wówczas w 1840 [[Franciszek Skirski]] w [[Rzeszów|Rzeszowie]], w 1849 [[Józef Pisz]] w [[Nowy Sącz|Nowym Sączu]], w 1857 [[Atanazy Rusinowski]] w [[Jasło|Jaśle]]). Jako pierwsze wydawnictwo zostało wydane „Wolność – Równość – Braterstwo” w 1848; w tym roku wychodziły także inne patriotyczne pisma i odezwy. Po upadku Wiosny Ludów Pollak wydawał tabele statystyczne, ogłoszenia, formularze. Od kwietnia 1855 wydawał serię 28 dzieł z XVI i XVII wieku pt. „Biblioteka Polska”, a także „Księgozbiór polski” (od 1857). Ponadto wydawał druki zarówno w języku polskim jak i niemieckim. Później był wydawcą podręczników polskich, na zlecenie wydawcy ze Lwowa, [[Karol Wild|Karola Wilda]], z którym współpracował. Drukarnia działała na zasadzie spółki zawartej pomiędzy drukarzem i wydawcą. W pierwszych latach korzystano z jednej prasy drewnianej, jednak potem sprowadzono maszyny nowego typu, które działały do 1905. Liczba pracowników drukarni wzrosła do kilkunastu, pracami redaktorskimi kierował K. J. Turowski (po nieporozumieniach ok. 1855-1856 wyjechał do Przemyśla), współpracownikiem był także polsko-ukraiński poeta [[Platon Kostecki]] (od 1855 mieszkający w Sanoku).
 
W 1861 Karol Pollak otworzył obok drukarni księgarnię komisową i wypożyczalnię książek, dysponującą 1760 pozycjami, w tym ok. 1000 w języku polskim (a także niemieckimi i francuskimi<ref>Tomasz Opas, ''Szkolnictwo i życie kulturalne, W czasach zaborów i niewoli'', w: ''[[Sanok. Dzieje miasta]], Praca zbiorowa pod redakcją [[Feliks Kiryk|Feliksa Kiryka]]'', Kraków 1995, s. 334.</ref>). Jego książnica uchodzi za najstarszą w mieście<ref>[[Alojzy Zielecki]], ''Społeczeństwo Sanoka u progu XX wieku, W epoce autonomii galicyjskiej'', w: ''[[Sanok. Dzieje miasta]], Praca zbiorowa pod redakcją [[Feliks Kiryk|Feliksa Kiryka]]'', Kraków 1995, s. 451.</ref>. Od 1868 do 1869 Pollak był wydawcą pisma „Reforma”, którego poziom pozytywnie ocenił [[Józef Ignacy Kraszewski]]. Łącznie od 1848 do 1870 drukarnia Karola Pollaka wydała ok. 125 tys. książek nakładem własnym i ok. 50 tys. pozycji z nakładów obcych. Funkcjonowanie drukarni miało znaczący wpływ na życie kulturalne mieszkańców miasta i okolic, a sam Pollak aktywnie włączył się w życie narodowe zyskując uznanie.