Starołęka: Różnice pomiędzy wersjami

Obejmuje obszar dwóch dawnych podpoznańskich wsi - Starołęki Małej (potocznie po prostu Starołęki) oraz [[Starołęka Wielka|Starołęki Wielkiej]].

Początkowo była wsią książęcą, a od 1253 miejską. Po 1314 [[Władysław I Łokietek|Władysław Łokietek]] skonfiskował ją miastu i odtąd była wsią szlachecką, następnie mieszczańską, podzieloną na kilka części, będących w posiadaniu różnych rodzin poznańskich, m.in. Macieja Starołęskiego. Starołęka Mała w latach 1408–1413 była własnością Strosbergów, którzy sprzedali ją [[karmelici|karmelitom trzewiczkowym]] od [[Kościół Bożego Ciała w Poznaniu|kościoła Bożego Ciała]]. W połowie XVI wieku funkcjonował tu młyn wodny (tzw. ''korzecznik'', czyli nasiębierny)<ref name=Wiesio>Jacek Wiesiołowski, ''Wsie parafii głuszyńskiej w świetle Liber beneficiorum z 1510 roku'', w: ''[[Kronika Miasta Poznania]]'', nr 4/2009, s.83-84, ISSN 0137-3552</ref>.

Na przełomie XIX i XX wieku Starołęka stała się dynamicznie rozwijającym przedmieściem przemysłowym Poznania. W 1885 miała 185 ha powierzchni i liczyła 322 mieszkańców, głównie [[katolicyzm|katolików]]. Były tu 42 budynki mieszkalne. W 1875 oddano do użytku [[Linia kolejowa nr 272|linię kolejową]] do [[Kluczbork]]a ze stacją ''Luisenhain''. W 1886 urządzono przy dworcu stację pocztową. Położenie bezpośrednio przy [[Warta|Warcie]] i linii kolejowej zwróciło uwagę poznańskich przemysłowców, którzy rozpoczęli tu lokowanie zakładów przemysłowych. Jednym z pierwszych był [[Roman May]], który wzniósł Chemiczną Fabrykę Nawozów Sztucznych w 1879. W 1881 zbudowano nabrzeże przeładunkowe nad Wartą. Dynamiczny rozwój przyniosło ostatnie dziesięciolecie XIX wieku, a od początku XX wieku wieś zaczęła zyskiwać charakter przemysłowy, co wiązało się z poważnym wzrostem cen gruntów. W 1901 powstał znacznych rozmiarów [[spichlerz]] nad Wartą, w bezpośrednim sąsiedztwie stacji kolejowej i mostu na Warcie (nieistniejący). W 1905 gmina Mała Starołęka zajmowała 198,5 ha i liczyła 1105 mieszkańców, w większości Polaków i katolików. Bliskość stacji [[Park Jana Pawła II w Poznaniu|Łęgów Dębińskich]] sprzyjała również rozwojowi funkcji [[rekreacja|rekreacyjnej]] – przy ul. Starołęckiej wyrosły ogródki rozrywkowe, m.in. popularna restauracja ogrodowa Bogusława Kempfa (wcześniej ''Zameczek nad Wartą''), czy oberża ''Zum Deutscher Kaiser''. W 1902 powstała szkoła gminna. W 1905 powiększono i rozbudowano stację kolejową. W 1903 dobudowano do mostu kolejowego kładkę pieszą, co uderzyło w funkcjonującą obok przeprawę promową braci Kanoniczaków. W 1905 przejście piesze oświetliły lampy elektryczne. W tym samym roku skasowano przystanek kolejowy na Dębinie, co wywołało protesty ludności (bezskuteczne)<ref name=Karol>Waldemar Karolczak, ''Z dziejów Małej Starołęki na początku XX wieku'', w: ''[[Kronika Miasta Poznania]]'', nr 4/2009, s.190-210, ISSN 0137-3552</ref>.

Licznie powstawały różnego rodzaju towarzystwa, tak polskie, jak i niemieckie. W 1912 założono np. polskie Koło Śpiewackie, czy niemiecki Związek Kombatantów powstały w 1904. W 1905 powołano Towarzystwo Biblioteczne, a w 1908 powstało Towarzystwo Ochotniczej Straży Pożarnej Małej Starołęki<ref name=Karol/>.

Starołęki nie omijały też klęski, zwłaszcza pożary. Dwa największe miały miejsce 5 października 1907 w Fabryce Mydła Ludwiga Ascha i 31 lipca 1910 w [[Młyn Braci Brummerów przy ul. Starołęckiej w Poznaniu|młynie braci Brummerów]]<ref name=Karol/>.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości przeprowadzono 11 czerwca 1919 wybory radnych gminy. Do głosowania upoważnione były 803 osoby. 1 października tego roku wybrano pierwszego polskiego [[sołtys]]a Starołęki – Kazimierza Wyszyńskiego. W 1921 we wsi mieszkało 1997 osób, w tym 1825 Polaków<ref name=Danuta>Danuta Książkiewicz-Bartkowiak, ''Piastowska Starołęka znów w Poznaniu. Przyłączenie gminy do miasta'', w: ''[[Kronika Miasta Poznania]]'', nr 4/2009, s.212-225, ISSN 0137-3552</ref>.

Poznań, przeżywający gwałtowny rozwój gospodarczy, cierpiał na brak gruntów pod rozwój przemysłu i budownictwa mieszkaniowego. Było to przyczyną poszukiwań nowych terenów, o które można by powiększyć obszar miejski. Starołęka Mała (m.in. rejon ul. Maya i ul. św. Antoniego) przyłączona została do Poznania w 1 stycznia [[1925]], wraz z innymi miejscowościami podmiejskimi, m.in. pobliskimi [[Żegrze]]m i [[Rataje (Poznań)|Ratajami]]. Przez 10 lat od przyłączenia mieszkańcy nie byli obciążani [[podatek|podatkami]] gruntowymi. Władze miejskie podkreślały wówczas, że akt włączenia ma wymiar symboliczny – do Poznania wróciła bowiem [[Piastowie|piastowska]] Starołęka, która była własnością miejską już w 1253, przy lokacji miasta. Ostatnim sołtysem był Stanisław Grajczak, zamieszkały przy ul. Starołęckiej 41<ref name=Danuta/>.

Problemem mieszkańców była słaba komunikacja z centrum Poznania. Docierała tu tylko [[autobusy miejskie w Poznaniu|linia autobusowa]]. Najbliższa [[tramwaje w Poznaniu|pętla tramwajowa]] znajdowała się na [[Dębiec (Poznań)|Dębcu]], a otwarto ją w 1937. Dostępna była za pomocą kładki przy moście kolejowym na Warcie. Tramwaj na Starołękę dotarł dopiero w 1955. Stan dróg bocznych też był bardzo słaby, były one dziurawe, błotniste i w dużym stopniu nie oświetlone<ref name=Danuta/>.

{{Duża grafika|Poznań, Stomil - 01.JPG|800px|Widok na Starołękę i fabrykę opon Stomil-Poznań S. A. z [[Most Przemysła I w Poznaniu|mostu Przemysła I]] w 2014 roku}}

* [[Stomil-Poznań|Stomil-Poznań SA]] -– zakład oponiarski o najdłuższej tradycji w Polsce, założony w roku [[1928]], produkujący opony diagonalne przeznaczonych do maszyn górniczych i maszyn do prac ziemnych, opony do wózków przemysłowych i podnośnikowych, opony do samochodów ciężarowych i przyczep, opony do maszyn rolniczych, ogumienie do samolotów, helikopterów i szybowców, opony pełne do transportu wewnętrznego i maszyn drogowych.

* [[Nivea Polska|Pollena-Lechia]] -– późniejszy [[Nivea Polska|Beiersdorf-Lechia SA]], [[Nivea Polska|Nivea Polska SA]] -– fabryka kosmetyków marki [[Nivea]] (zakład w Starołęce został zamknięty,a budynki fabryczne wyburzone. Produkcja odbywa się w innym miejscu Poznania - ul. Gnieźnieńska).

Na terenie Starołęki znajduje się stacja kolejowa [[Poznań Starołęka]] (na linii [[Kluczbork]] -– [[Poznań]]). Mostem kolejowym wraz z kładką dla pieszych (zamkniętą w roku 2013) Starołęka łączy się z lewobrzeżną częścią miasta - [[Dębina (Poznań)|Dębiną]] położoną na terenie dwóch osiedli samorządowych: osiedla [[Wilda]] i osiedla [[Dębiec (Poznań)|Zielony Dębiec]]. Przy ulicy Książęcej znajduje się [[Fort I w Poznaniu|Fort I]], natomiast przy ul. Gołężyckiej - [[Fort Ia w Poznaniu|Fort Ia]]. Obydwa obiekty są [[zabytek|zabytkowymi]] elementami zewnętrznego pierścienia fortyfikacji [[Twierdza Poznań|Twierdzy Poznań]]. Zabytkiem jest też [[Dwór na Starołęce w Poznaniu|dwór starołęcki]], jak również niektóre budynki [[Osiedle robotnicze na Starołęce w Poznaniu|osiedla robotniczego w rejonie ulic Romana Maya i Bystrej]].

Linie autobusowe dzienne obsługowane na zlecenie [[Zarząd Transportu Miejskiego w Poznaniu|ZTM]] przez [[Kórnickie Przedsiębiorstwo Autobusowe KOMBUSKombus|KPA KOMBUS]]

* {{KZ-linia|Autobusy Poznań|237}} - Starołęka (pętla obok zajezdni tramwajowej) -– Głowna/Koziegłowy Osiedle Leśne/Kicin Pętla

* {{KZ-linia|Autobusy Poznań|245}} - Starołęka (pętla obok zajezdni tramwajowej) -– Mogileńska