Sejm Krajowy (Galicja): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian
WP:SK+ToS+mSI+Bn, drobne redakcyjne, drobne techniczne
Linia 6:
Kompetencje sejmu obejmowały ograniczony zakres spraw krajowych. W pierwszym rzędzie należały do nich kompetencje ustawodawcze, których jednak zakres został dość wąsko określony w [[patent lutowy|patencie lutowym]]. Ustawodawstwo to mogło obejmować tzw. „kulturę krajową” (obejmującą głównie sprawy ekonomiczne) oraz sprawy związane z przedsięwzięciami i instytucjami finansowanymi z funduszy krajowych. Ponadto przyznano także ustawami Sejmowi Krajowemu prawo do decydowania w niektórych sprawach gminnych, kościelnych, szkolnych, organizacji sądownictwa i administracji, zaopatrzenia i zakwaterowania wojska, ksiąg gruntowych i [[propinacja|propinacji]]. Ustawy sejmowe wymagały akceptacji [[władcy Austrii|cesarza Austrii]].
 
Istotnym elementem kompetencji Sejmu Krajowego było początkowo także prawo wyboru delegatów do Izby Poselskiej [[Rada Państwa (Austria)|Rady Państwa]]. Pozwalało to sejmowi (za pośrednictwem swoich delegatów, z których posłowie polskiej narodowości zorganizowani byli w prężnie działającedziałającym [[Koło Polskie w ReichsracieRadzie Państwa (Austria)|KołoKole PolskiePolskim]]) mieć spore znaczenie na arenie politycznej Austrii. Sytuacja zmieniła się w 1873 r., gdy wprowadzono bezpośrednie wybory do Izby Poselskiej Rady Państwa – jednak wciąż niektórzy posłowie Sejmu Krajowego uzyskiwali także mandat poselski w Wiedniu, i wciąż działało Koło Polskie (składające się z wszystkich polskich posłów i blisko współpracujące z Sejmem Krajowym). Odtąd wpływ na ustawodawstwo Monarchii Sejm mógł mieć (poza współpracą z Kołem Polskim w Wiedniu) za pośrednictwem prawa [[Inicjatywa ustawodawcza|inicjatywy ustawodawczej]].
 
{{Osobny artykuł|Koło Polskie w Radzie Państwa (Austria)}}
 
Oprócz kompetencji ustawodawczych Sejm Krajowy zarządzał niewielkim majątkiem krajowym, choć dla zbycia, trwałego obciążenia lub zastawu elementów tego majątku musiał uzyskać zatwierdzenie cesarskie. Nie miał też dochodów podatkowych – mógł uchwalać na potrzeby krajowe jedynie dodatki do podatków lub specjalne opłaty krajowe (jeśli jednak dodatki przekraczały 10%, znowu wymagały sankcji cesarskiej). Bieżący zarząd majątkiem wykonywał wybierany przez Sejm organ wykonawczy – Wydział Krajowy.
Linia 67 ⟶ 65:
 
== Siedziba ==
[[FilePlik:Main building of Lviv University, Ukraine (by Pudelek).jpg|thumb|Fasada dawnego Sejmu Krajowego: "Galicja"„Galicja”, "Wisła"„Wisła” i "Dniestr"„Dniestr”.]]
Siedzibą Sejmu Krajowego była stolica Galicji – [[Lwów]]. Początkowo obrady odbywały się w budynku [[Teatr Skarbkowski|Teatru Skarbkowskiego]], w jego sali redutowej. Nie była ona przystosowana do tego celu; ławy poselskie wstawiano tam tylko raz do roku, na sesje sejmowe. Także wystrój sali niekiedy budził kontrowersje uczestników obrad, postanowiono więc ostatecznie zbudować własny budynek na potrzeby sejmu. Nowy gmach zbudowano we Lwowie w latach 1877–1881 według projektu [[Juliusz Hochberger|Juliusza Hochbergera]], w stylu [[neorenesans]]owym i [[architektura neobarokowa|neobarokowym]]. W attyce nad fasadą umieszczono monumentalną, alegoryczną kompozycję rzeźbiarską ''Opiekuńczy duch Galicji'' T. Riegera, przedstawiającą stojącą postać kobiecą (symbol Galicji), a poniżej siedzących kobietę (po lewej, symbol Wisły) oraz mężczyznę (po prawej, symbol Dniestru). Poniżej umieszczono rzeźbiarskie alegorie Miłości, Sprawiedliwości, Prawdy i Wiary (od lewej ku prawej), a na parterze dwie grupy rzeźb o nazwach „Oświata” i „Praca”. Wnętrza sejmowe były bogato wyposażone, m.in. w westybulu znajdowały się rzeźby władców Polski i Rusi (Mieszka I, Kazimierza Wielkiego, Jarosława Mądrego i Włodzimierza Wielkiego); w gmachu umieszczono też dwa obrazy [[Jan Matejko|Jana Matejki]]: [[Unia lubelska (obraz Jana Matejki)|Unię Lubelską]] i [[Konstytucja 3 Maja 1791 roku|Konstytucję 3 Maja 1791 roku]]<ref>{{Cytuj|autor = Jacek Tokarski |tytuł = Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Ukrainie |data = 2000 |isbn = 83-87654-11-6 |wolumin = I |miejsce = Warszawa |wydawca = burchard edition |s = 117–118 |oclc = 830346124}}</ref>.
 
Linia 152 ⟶ 150:
* [[Lista przemyskich posłów do Sejmu Krajowego Galicji]]
* [[Lista sanockich posłów do Sejmu Krajowego Galicji]]
* [[Rada Państwa (Austria)]]
*[[Koło Polskie w Radzie Państwa (Austria)]]
 
== Przypisy ==
Linia 172 ⟶ 168:
 
[[Kategoria:Sejm Krajowy Królestwa Galicji i Lodomerii wraz z Wielkim Księstwem Krakowskim| ]]
[[Kategoria:Sejmy krajowe austriackich krajów koronnych]]
[[Kategoria:Polityka Galicji]]
[[Kategoria:Historia Lwowa]]