Kościół Jezusowy w Cieszynie: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Kościół Jezusowy w Cieszynie3.JPG|thumb|left|200px|Elewacja boczna kościoła Jezusowego]]

[[Plik:Ambona w kościele Jezusowym w Cieszynie.JPG|thumb|200px|left|Ambona w kościele Jezusowym]]

 

Początki [[kontrreformacja|kontrreformacji]] miały miejsce za panowania syna Wacława III Adama: [[Adam Wacław cieszyński|Adama Wacława]], który w 1611 r. dokonał konwersji na [[katolicyzm]], wypędził najbardziej aktywnych duchownych i odebrał kościoły w [[Cieszyn]]ie, [[Orłowa|Orłowej]], [[Skoczów|Skoczowie]] i [[Strumień (miasto)|Strumieniu]]. Nie na miejscu byłoby jednak przyrównywanie prześladowania ewangelików za panowania [[Piastowie cieszyńscy|Piastów]], aż do ostatniej jego przedstawicielki [[Elżbieta Lukrecja|Elżbiety Lukrecji]] do czasów objęcia władzy przez [[wiedeń]]skich władców. W początkowym okresie panowania [[Habsburscy książęta cieszyńscy|Habsburgów]], czyli od 1654 do 1709 roku odebrano luteranom wszystkie kościoły, zakazano odprawiania nabożeństw i skonfiskowano [[Biblia|Biblię]] i książki religijne. Jednak wiara luteran przetrwała, gdyż silnie zakorzeniła się wśród lokalnego [[Plebs (średniowiecze i nowożytność)|ludu]] odprawiano potajemnie nabożeństwa w [[Beskid Śląski|Beskidach]], jak na [[Równica|Równicy]] i [[Mała Czantoria|Małej Czantorii]], część osób uciekła do bardziej tolerancyjnego [[Bielsko|Bielska]] i na [[Żywiecczyzna|ziemię żywiecką]]. Sytuacja poprawiła się po podpisaniu [[ugoda altransztadzka|ugody altransztadzkiej]] przez [[Józef I Habsburg|Józefa I]] i [[Karol XII|Karola XII]] w 1707 r. Ugoda ta pozwoliła na wybudowanie ewangelikom na [[Śląsk]]u sześć ''„kościołów łaski”'', w tym '''Kościoła Jezusowego w [[Cieszyn]]ie''' (poza nim jeszcze w [[Żagań|Żaganiu]], [[Kożuchów]]ie, [[Jelenia Góra|Jeleniej Górze]], [[Kamienna Góra|Kamiennej Górze]] i [[Milicz]]u; jako świątynia ewangelicka do dziś przetrwał tylko cieszyński ''kościół łaski''). Głównymi fundatorami budowy tegoż zboru byli: Erdmann II Promnic z Pszczyny, Juliusz Gotlieb Sunnegh z Bielska Wacław Ludwik von Henckel z Bogumina<ref>{{Cytuj |autor = dr Jerzy Polak |tytuł = Erdmann II Promnitz. Wolny pan na Pszczynie i Żarach (1683-1745) |data = 1996 |miejsce = Pszczyna}}</ref>. Liczbę ewangelików należących do zboru cieszyńskiego w chwili powstania szacuje się na około 50 tysięcy. Mimo tego, że parafia terytorialnie obejmowała tak duży obszar, w każdą niedzielę i święta organizowanych było pięć nabożeństw, podczas których kościół zawsze był pełen ludzi<ref>{{Cytuj |autor = ks. dr Henryk Czembor |tytuł = Ewangelicki Kościół Unijny na Polskim Górnym Śląsku |data = 1993 |isbn = 838557205X |miejsce = Katowice |wydawca = Didache |s = 10}}</ref>. W latach 1709-1730 Kościół Jezusowy został ważnym ośrodkiem [[pietyzm]]u i (bez)pośrednio oddziaływał na życie religijne kościołów wielu [[naród|narodów]]. W 1781 r. cesarz [[Józef II Habsburg|Józef II]] wydał ''„Patent tolerancyjny”'', przez co zezwolił [[Luteranizm|luteranom]], [[Kalwinizm|ewangelikom reformowanym]] i [[Prawosławie|prawosławnym]] praktykowania swojego wyznania. Dzięki [[Wiosna Ludów|rewolucji]] w latach 1848-1849 zostały zrównane prawa luteran z prawami katolików jako jednostek. Podstawę prawnego bytu Kościoła ewangelickiego w [[Austro-Węgry|Austrii]] stanowił ''„[[Patent Protestancki]]”'' wydany w 1861 r. przez cesarza [[Franciszek Józef I|Franciszka Józefa I]].