Wzgórze (anatomia): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎Budowa wewnętrzna, obszary wzgórza i funkcje: było tempratura, a powinno być tempEratura
Linia 1:
[[Plik:Thalamus small.gif|thumb|Animacja ilustrująca położenie wzgórza w obrębie mózgowia i czaszki człowieka]]
[[Plik:Thalmus.png|thumb|Schemat budowy wzgórza|thumb]]
'''Wzgórze''' ([[Łacina|łac.]] ''thalamus'', [[język angielski|ang.]] thalamus) - część [[międzymózgowie|międzymózgowia]] znajdująca się pod [[Ciało modzelowate|spoidłem wielkim]]. Przylega do niego [[podwzgórze]].
 
Odpowiada za wstępną ocenę [[bodziec (fizjologia)|bodźców]] [[zmysł]]owych i przesyłanie ich do kory mózgowej (oprócz [[węch]]u). Pełni kluczową rolę w [[integracyjna działalność mózgu|integracji informacji]] czuciowych i ruchowych, w procesach uwagi i kontrolowania dostępu do danych czuciowych.
Linia 7:
 
== Budowa zewnętrzna ==
W opisie anatomicznym wzgórza wyróżnia się dwa bieguny i cztery powierzchnie.
* Biegun przedni - jest skierowany w stronę głowy [[jądro ogoniaste|jądra ogoniastego]] i wraz ze [[sklepienie (anatomia)|słupem sklepienia]] ogranicza otwór międzykomorowy (foramen interventriculare).
* Biegun tylny - tworzy poduszkę (pulvinar).
* Powierzchnia górna - stanowi ograniczenie części centralnej komory bocznej. Jest wypukła, brzegiem bocznym graniczy z [[jądro ogoniaste|jądrem ogoniastym]]. Między nimi przebiega bruzda w której przebiega prążek krańcowy (stria terminalis). Prążek krańcowy jest zrośnięty z cienką blaszką, zwana blaszką przytwierdzoną, do której przyczepia się splot naczyniówkowy komory bocznej. Wzdłuż powierzchni przyśrodkowej przebiega prążek rdzenny wzgórza, do którego przyczepia się tkanka naczyniówkowa komory trzeciej.
* Powierzchnia przyśrodkowa - współtworzy boczną ścianę komory trzeciej. Jest ustawiona wzdłuż osi strzałkowej. Powierzchnie przyśrodkowe są zrośnięte, stanowiąc zrost miedzywzgórzowy.
* Powierzchnia dolna - przylega bezpośrednio do [[podwzgórze|podwzgórza]] i [[niskowzgórze|niskowzgórza]]
* Powierzchnia boczna - przylega do jądra ogoniastego i [[torebka wewnętrzna|torebki wewnętrznej]]
 
== Budowa wewnętrzna, obszary wzgórza i funkcje ==
Wzgórze jest zbudowane głównie z istoty szarej, tworzącej jądra, do której wnikają pasma istoty białej, zwanymi blaszkami rdzennymi. Wzdłuż bocznej powierzchni wzgórza przebiega [[blaszka rdzenna zewnętrzna]], która oddziela leżące bocznie od niej jądro siatkowate wzgórza od pozostałych jąder. [[Blaszka rdzenna wewnętrzna]] przebiega strzałkowo, oddzielając jądro przyśrodkowe od jąder bocznych. Ku przodowi rozdziela się ograniczając jądra przednie. Z tyłu blaszka zagina się, oddzielając jądro przyśrodkowe od jąder poduszki. Wewnątrz blaszki znajduje się jądro śródblaszkowe. Wyróżnia się następujące jądra wzgórza:
 
{| class="wikitable"
|-
! colspan=2 | Nazwa jądra/grupy jąder !! Impulsacja aferentna !! Impulsacja eferentna !! Główna funkcja !! Przynależność
|-
| colspan=2 | '''Jądra przednie''' || colspan=2 | ciała suteczkowate ([[pęczek suteczkowo-wzgórzowy]]), [[podwzgórze]], [[hipokamp]], [[płat limbiczny|kora zakrętu obręczy]] (pęczki korowo-wzgórzowe) || zespalają czynność hipokampa, podwzgórza oraz kory zakrętu obręczy || [[układ limbiczny]]
|-
| colspan=2 | '''Jądro przyśrodkowe''' || colspan=2 | kora przedczołowa położona od przodu od kory ruchowej (piramidowej) i przedruchowej (pozapiramidowa), [[układ limbiczny]], [[podwzgórze]] (część boczna i [[pole przedwzrokowe]]) || wyrażanie afektów i emocji; czynność behawioralna || [[układ limbiczny]], [[układ pozapiramidowy]]
|-
| rowspan=4 | '''Jądro brzuszne''' || przednie || [[ciało prążkowane]], [[twór siatkowaty]], niespecyficzne jądra wzgórza, [[móżdżek]] (głównie jądro zębate), kora ruchowa i przedruchowa || [[prążkowie]], kora ruchowa i przedruchowa || związek z motoryką ||
|-
| pośrednie || [[móżdżek]] (jądro zębate), [[jądro czerwienne]], [[gałka blada]], jądra przedsionkowe (''lemniscus vestibularis''), kora ruchowa i przedruchowa || kora ruchowa i przedruchowa || wpływa na układ somatyczny odśrodkowy przez układ pozapiramidowy i móżdżek || [[układ pozapiramidowy]]
Linia 34:
| tylno-boczne || [[wstęga przyśrodkowa]], [[wstęga rdzeniowa]] || kora czuciowa || przekazywanie wrażeń czuciowych (bólu i temperatury oraz różnicowanie dotyku) z tułowia i kończyn ||
|-
| rowspan=2 | '''Jądra boczne''' || grzbietowe || colspan=2 | kora tylnej części zakrętu obręczy i płacików ciemieniowych || || [[układ limbiczny]]
|-
| tylne || colspan=2| pola płata ciemieniowego ku tyłowi od kory czuciowej || ||
|-
| colspan=2 | '''Jądra poduszki''' (dolne, przyśrodkowe, boczne, przednie, ''suprageniculatus'', ''limitans'') || inne jądra wzgórza || kora asocjacyjna płata ciemieniowego, potylicznego i skroniowego || łączy ze sobą informacje wzrokowe, słuchowe oraz czuciowe ||
|-
| rowspan=2 | '''Jądro ciała kolankowatego''' || przyśrodkowe || [[wzgórek dolny]] || kora słuchowa || [[droga słuchowa]] ||
|-
| boczne || pasmo wzrokowe || kora wzrokowa || [[droga wzrokowa]] ||
|-
| colspan=2 | '''Jądra pośrodkowe''' (''nn. paraventiculares, n. parataenialis, n. reuniens'') || colspan=2 | [[twór siatkowaty]], [[podwzgórze]], [[układ limbiczny]], kora mózgu || ||
|-
| colspan=2 | '''Jądra śródblaszkowe''' (''n. centromedianus thalami, n. parafascicularis'') || [[prążkowie]] || [[prążkowie]], kora mózgu || ||
|-
| colspan=2 | '''Jądra siatkowate''' || kora mózgu || kora mózgu, inne jądra wzgórza || głównie hamująca pozostałych jąder wzgórza; decydowanie o aktywności związanej z [[uwaga|uwagą]] || układ rekrutujący [[twór siatkowaty|tworu siatkowatego]]
|}
 
== Podział czynnościowy jąder wzgórza ==
Pod względem czynnościowym wyróżnia się:
* jądra specyficzne - posiadające połączenia ze ściśle określonymi polami kory
** jądra przednie
** jądro przyśrodkowe
** jądra brzuszno-boczne
* jądra niespecyficzne - posiadają połączenia z wieloma polami kory. Otrzymują impulsację z ośrodków [[układ limbiczny|układu limbicznego]], [[podwzgórze|jąder podwzgórza]] oraz [[twór siatkowaty|tworu siatkowatego]].
** jądro śródblaszkowe
** jądro siatkowate
Linia 63:
 
== Bibliografia ==
* {{cytuj stronę| url = http://www.fizyka.umk.pl/~duch/Wyklady/Mozg/07-2-wzgorze.htm |tytuł = Mózg, umysł i zachowanie - wzgórze| data dostępu = 9.02.2008-02-09}}
* {{cytuj książkę |nazwisko=Bochenek |imię=Adam |nazwisko2=Reicher |imię2=Michał |autor link= Adam Bochenek |autor link2= Michał Reicher |tytuł= Anatomia człowieka – Tom IV: Układ nerwowy ośrodkowy |rok=2009 |wydawca=[[Wydawnictwo Lekarskie PZWL|PZWL]]}}