Bruno Pontecorvo: Różnice pomiędzy wersjami

Urodził się w zamożnej żydowsko-włoskiej rodzinie jako czwarte z ośmiorga dzieci. Ojciec David Gino Massiomo Pontecorvo, niepraktykujący Żyd, był właścicielem trzech fabryk tekstylnych, matka Maria Esmeralda z domu Maroni pochodziła z rodziny protestanckiej. Bruno miał czterech braci (Guido, Paulo, [[Gillo Pontecorvo|Gillo]], Giovanni) i trzy siostry (Gulliana, Laura, Anna)<ref>{{Cytuj |autor = Frank Close, |rozdział = From Pisa To Rome |tytuł = Half Life, The Divided Life of Bruno Pontecorvo, Physicist or Spy |czasopismo = |data = |isbn = 978-1-78074-746-0}}</ref>.

Szesnastoletni Bruno zaczął studia na wydziale inżynierii na [[Uniwersytet w Pizie|Uniwersytecie w Pizie]], ale po dwóch latach zmienił kierunek studiów i w wieku osiemnastu lat zapisał się na trzeci rok fizyki na [[Uniwersytet Rzymski „La Sapienza”|Uniwersytecie Rzymskim La Sapienza]]. Studiował  pod kierunkiem Enrico Fermiego, będąc najmłodszym z jego [[Chłopcy z Via Panisperna|“Chłopców z Via Panisperna”]] - stąd przezwisko ''Cucciolo'' (wł. szczeniak).  W 1934 roku wziął udział w słynnym eksperymencie Fermiego, który doprowadził do ​​odkrycia [[Rozszczepienie jądra atomowego|rozszczepienia jądra atomowego]] za pomocą powolnych [[Neutron|neutronów]]<ref>{{Cytuj |autor = Frank Close |rozdział = Slow Neutrons and Fast Reactions |tytuł = Half Life, The Divided Life of Bruno Pontecorvo, Physicist or Spy |data = |isbn = 978-1-78074-746-0}}</ref>.

Wiosną 1936 przeniósł się do [[Paryż|Paryża]], gdzie w laboratorium Irène i Frédérica Joliot-Curie badał zderzenia neutronów z [[Proton|protonami]] i przejścia  elektromagnetyczne między [[Izomery|izomerami]]<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Frank Close |rozdział = Paris and Politics |tytuł = Half Life, The Divided Life of Bruno Pontecorvo, Physicist or Spy |data = |isbn = 978-1-78074-746-0}}</ref>.  

W Paryżu poznał szwedzką studentkę Helenę Mariannę Nordblom, swoją przyszła żonę. W 1938 urodził się ich pierwszy syn Gil, pobrali się w 1940<ref name=":0" />.

Pod wpływem kuzyna Emilio Sereniego wstąpił do [[Francuska Partia Komunistyczna|Francuskiej Partii Komunistycznej]]. Sympatie komunistyczne przejawiały również jego siostry Giuliana i Laura oraz brat Gillo<ref name=":0" />.

Ustawy rasowe [[Faszyzm włoski|reżimu faszystowskiego]] [[Mussolini|Mussoliniego]] z 1938  skierowane przeciwko [[Żydzi|Żydom]] zmusiły rodzinę Pontecorvo do opuszczenia Włoch i zamieszkania w innych krajach, m.in. w [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]], Francji i [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]]<ref name=":0" />.

Po wybuchu [[II wojna światowa|II Wojny Światowej]], gdy wojska niemieckie zbliżały się do Paryża, Bruno, Gillo i kilku ich przyjaciół uciekli z Paryża na rowerach, wyprawiwszy żony z dziećmi pociągiem. Przez neutralną [[Hiszpania|Hiszpanię]] przedostali się do [[Lizbona|Lizbony]], potem na statku Quanza do [[Stany Zjednoczone|USA]], gdzie Bruno dostał zatrudnienie w firmie naftowej w [[Tulsa]] w stanie [[Oklahoma]]. Opracował wówczas oryginalną metodę poszukiwania złóż naftowych, wykorzystując wiedzę i doświadczenie zdobyte na [[Chłopcy z Via Panisperna|via Panisperna]]<ref>{{Cytuj |autor = Frank Close |rozdział = The First Escape 1940 |tytuł = Half Life, The Divided Life of Bruno Pontecorvo, Physicist or Spy |data = |isbn = 978-1-78074-746-0}}</ref><ref name=":1">{{Cytuj |autor = Frank Close |rozdział = Neutrons for Oil and War 1940-1941 |tytuł = Half Life, The Divided Life of Bruno Pontecorvo, Physicist or Spy |data = |isbn = 978-1-78074-746-0}}</ref>.

W 1943 dołączył do zespołu fizyków w [[Montreal|Montrealu]] w [[Kanada|Kanadzie,]] pracujących na rzecz Tube Alloy Project, brytyjskiego odpowiednika  [[Projekt Manhattan|Manhattan Project]]<ref name=":1" /><ref name=":2">{{Cytuj |autor = Frank Close |rozdział = |tytuł = Half Life, The Divided Life of Bruno Pontecorvo, Physicist or Spy |data = The Pile at Chalk River, 1943-1945 |isbn = 978-1-78074-746-0}}</ref>.

Stamtąd trafił do [[Chalk River Laboratories]], gdzie - pod kierownictwem [[Lew Kowarski|Lwa Kowarskiego]] - pracował nad konstrukcją  [[Reaktor jądrowy|reaktora jądrowego]] NSX do produkcji [[Pluton (pierwiastek)|plutonu]], który miał wykorzystać [[Uran (pierwiastek)|naturalny uran]] jako [[Paliwo jądrowe|paliwo]], [[Ciężka woda|ciężką wodę]] jako [[Moderator (fizyka)|moderator]]. W 1944 spotkał się z Fermim w [[Chicago]], by przedyskutować problemy, na które się natknęli przy budowie reaktora NSX. Równolegle zajmował się badaniem [[Promieniowanie kosmiczne|promieniowania kosmicznego]], rozpadu mionów i neutrino<ref name=":2" />.

Wiosną 1949, po uzyskaniu obywatelstwa brytyjskiego,  przeniósł się wraz z rodziną  - która tymczasem powiększyła się o dwóch synów, Tito i Antonio  - do [[Anglia|Anglii]], do nowo powstałego ośrodka badań atomowych w [[Harwell]], zwanego potocznie Harwell Laboratory, niedaleko  [[Oksford|Oksfordu]]<ref>{{Cytuj |autor = Frank Close |rozdział = Chain Reaction 1949-1950 |tytuł = Half Life, The Divided Life of Bruno Pontecorvo, Physicist or Spy |data = |isbn = 978-1-78074-746-0}}</ref>.

W 1950 zaproponowano mu katedrę fizyki na [[Uniwersytet Liverpoolski|uniwersytecie w Liverpoolu]]<ref>{{Cytuj |autor = Frank Close |rozdział = From Abingdon - to where? 1950 |tytuł = Half Life, The Divided Life of Bruno Pontecorvo, Physicist or Spy |data = |isbn = 978-1-78074-746-0}}</ref>. Jednakże zamiast do [[Liverpool|Liverpoolu]] w sierpniu 1950 wyjechał potajemnie do [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]. Przez pięć lat nie było wiadomo, co się stało z Bruno Pontecorvo, jego żoną Marianną i synami<ref>{{Cytuj |autor = Frank Close |rozdział = The Dear Departed |tytuł = Half Life, The Divided Life of Bruno Pontecorvo, Physicist or Spy |data = |isbn = 978-1-78074-746-0}}</ref>. Jego ucieczka zbiegła się z aresztowaniem niemieckiego fizyka [[Klaus Fuchs|Klausa Fuchsa]], który od lat informował Rosjan o postępie badań jądrowych na  Zachodzie<ref>{{Cytuj |autor = Frank Close |rozdział = The MI5 Letters |tytuł = Half Life, The Divided Life of Bruno Pontecorvo, Physicist or Spy |data = |isbn = 978-1-78074-746-0}}</ref>. Ujawnił się dopiero w marcu 1955; na spotkaniu z dziennikarzami w [[Rosyjska Akademia Nauk|Akademii Nauk w Moskwie]] wyjaśnił, dlaczego wybrał życie w ZSRR<ref>{{Cytuj |autor = Frank Close |rozdział = Resurrection |tytuł = Half Life, The Divided Life of Bruno Pontecorvo, Physicist or Spy |data = |isbn = 978-1-78074-746-0}}</ref> .

Bruno Pontecorwo do końca życie pracował w [[Zjednoczony Instytut Badań Jądrowych|Zjednoczonym Instytucie Badań Jądrowych  (JINR)]] w [[Dubna|Dubne]]<nowiki/>j, mieszkając z rodziną częściowo w [[Moskwa|Moskwie]], częściowo w Dubnej. Materialnie powodziło im się znacznie lepiej, niż innym obywatelom ZSRR, ale byli pod stałym nadzorem i do 1978 nie mogli wyjeżdżać zagranicę<ref>{{Cytuj |autor = Frank Close |rozdział = Exile |tytuł = Half Life, The Divided Life of Bruno Pontecorvo, Physicist or Spy |data = |isbn = 978-1-78074-746-0}}</ref>.

Marianna długo nie mogła przystosować się do “życia w złotej klatce”, cierpiała na [[Depresja|depresję]]. Dużo czasu spędzała na leczeniu w [[Szpital|szpitalach]] i [[Sanatorium|sanatoriach]]<ref name=":3">{{Cytuj |autor = Frank Close |rozdział = Private Bruno |tytuł = Half Life, The Divided Life of Bruno Pontecorvo, Physicist or Spy |data = |isbn = 978-1-78074-746-0}}</ref>. Zmarła w Dubnej w 1994.

Bruno Pontecorvo przez ostatnie 10 lat życia zmagał się z [[Choroba Parkinsona|chorobą Parkinsona]]. Jego prochy pochowano w w Dubnej i w [[Rzym|Rzymie]]<ref name=":3" />.

Bruno Pontecorvo jest znany głównie ze swoich badań nad neutrino, prowadzonych w ZSRR. Zaproponował metodę detekcji [[Antyneutrino|antyneutrin]] wytwarzanych w reaktorach jądrowych. Metodę tę jako piersi zastosowali Frederick Reines i Clyde Cowan<ref name=":4">{{Cytuj |autor = Frank Close |rozdział = Mr Neutrino |tytuł = Half Life, The Divided Life of Bruno Pontecorvo, Physicist or Spy |data = |isbn = 978-1-78074-746-0}}</ref>; Frederick Reines otrzymał [[Nagroda Nobla|Nagrodę Nobla]] w 1995<ref>{{Cytuj |tytuł = Instytut Fizyki Akademii Świętokrzyskiej |data dostępu = 2019-09-10 |opublikowany = fizyka.ujk.edu.pl |url = https://fizyka.ujk.edu.pl/pl/files/mrowczynski/zamieszanie.html}}</ref>.

Przewidział, że [[Elektron|elektrony]] związane z neutrinami różnią się od tych związanych z mionami<ref name=":4" />. Eksperymentalna weryfikacja tej przepowiedni przyniosła Nagrodę Nobla [[Jack Steinberger|Jackowi Steinbergerowi]], [[Leon Lederman|Leonowi Ledermanowi]] i [[Melvin Schwartz|Melvinowi Schwartzowi]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Odkrywanie Neutrin |data dostępu = 2019-09-10 |opublikowany = www.fuw.edu.pl |url = https://www.fuw.edu.pl/~neutrina/neutrino_mion.html}}</ref>.

Postawił [[Hipoteza|hipotezę,]] że neutrina w [[Próżnia|próżni]] mogą się  przekształcać w neutrina innego rodzaju - zjawisko znane jako „[[Oscylacje neutrin|oscylacja neutrin]]”<ref name=":4" />. Późniejsze eksperymentalne sprawdzenie tej hipotezy przyniosło Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki w 2015  [[Arthur B. McDonald|Arthurowi McDonaldowi]] i [[Takaaki Kajita|Takaakiemu Kajicie]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Nagroda Nobla 2015 w dziedzinie fizyki |data = 2015-10-06 |data dostępu = 2019-09-10 |opublikowany = Przystanek nauka |url = http://przystaneknauka.us.edu.pl/artykul/nagroda-nobla-2015-w-dziedzinie-fizyki |język = pl}}</ref>.<br />

W 1953 otrzymał [[Nagroda Stalinowska|Nagrodę Stalina]]. W 1958 został członkiem Akademii Nauk ZSRR. Został dwukrotnie odznaczony [[Order Lenina|Orderem Lenina]].<ref>{{Cytuj |autor = Simone Turchetti |tytuł = The Pontecorvo Affair

Po jego śmierci Zjednoczony Instytut Badań Jądrowych w Dubnej ustanowił Nagrodę im. Bruno Pontecorvo, przyznawaną naukowcom prowadzącym zaawansowane badania w dziedzinie neutrin<ref>{{Cytuj |autor = Steven E. Vigdor |tytuł = Signatures of the Artist: The Vital Imperfections That Make Our Universe Habitable |data = |isbn = 9780198814825}}</ref>.