|
== Stosunki państwo–kościół ==
{{Osobny artykuł|Rozdział Kościoła od państwa w Polsce}}
Po zmianie ustroju władze [[Rzeczpospolita Polska|RP]] umożliwiały coraz silniejszą obecność Kościoła w życiu publicznym. Wyrazem tego było wprowadzenie [[Lekcje religii w szkole|nauki religii do szkół]], utworzenie [[Ordynariat Polowy Wojska Polskiego|Ordynariatu Wojskowego]] i duszpasterstw w służbach mundurowych. W urzędach i szkołach zawieszono krzyże i inne symbole religijne (np. w Sejmie). Państwo finansuje budowę obiektów sakralnych, np. [[Świątynia Opatrzności Bożej w Warszawie|Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie]]<ref>Michał Pietrzak, „Prawo wyznaniowe”, Warszawa 2005, s. 201–209.</ref>, w której pierwsza msza została odprawiona 11 listopada 2016 roku<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.tvp.info/27676729/otwarta-po-200-latach-swiatynia-opatrznosci-bozej-na-warszawskim-wilanowie|tytuł=Otwarta po 200 latach. Świątynia Opatrzności Bożej na warszawskim Wilanowie|opublikowany=www.tvp.info|data=2016-11-10|data dostępu=2016-11-11}}</ref>. Funkcjonariusze publiczni ostentacyjnie biorą udział w aktach kultu, czego przykładem jest publiczna modlitwa premiera [[Mateusz Morawiecki|Mateusza Morawieckiego]] podczas mszy 1 grudnia 2018 z okazji 27. rocznicy powstania [[Radio Maryja|Radia Maryja]]<ref>{{Cytuj stronę|url=http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114884,24233989,kto-najmocniej-kocha-polske-wedlug-morawieckiego-sprawa-jest.html|tytuł=Kto najmocniej kocha Polskę? Według Morawieckiego sprawa jest jasna. „Rodzina Radia Maryja”|opublikowany=gazeta.pl|data=2 grudnia 2018|data dostępu=2018-12-04}}</ref><ref>{{Cytuj stronę|url=https://wiadomosci.onet.pl/kraj/torun-urodziny-radia-maryja-politycy-pis-zaspiewali-abba-ojcze/fpkvr34|tytuł=Przedstawiciele rządu na urodzinach Radia Maryja. Wspólne wykonanie „Abba Ojcze” zwróciło uwagę internautów|opublikowany=onet.pl|data=3 grudnia 2018|data dostępu=2018-12-04}}</ref>. Ponowna liberalizacja życia społeczno-politycznego, która nastąpiła w wyniku upadku komunizmu w 1989 roku umożliwiając m.in. działalność partiom chrześcijańskim, domagającym się wzmocnienia pozycji Kościoła katolickiego i zasad chrześcijańskich w życiu publicznym pobudziła też nastroje [[Antyklerykalizm|antyklerykalne]]<ref name=":0">{{Cytuj stronę|url=http://portalwiedzy.onet.pl/39723,,,,antyklerykalizm,haslo.html|tytuł=Antyklerykalizm|autor=|opublikowany=Onet WIEM|język=pl|data dostępu=2015-04-15}}</ref>. Z inicjatywy antyklerykalnego tygodnika ''[[Fakty i Mity]]'' oraz [[Racja Polskiej Lewicy|Antyklerykalnej Partii Postępu RACJA]] (później [[Racja Polskiej Lewicy|RACJA Polskiej Lewicy]]) dzień [[8 sierpnia]] obchodzony jest przez polskich antyklerykałów jako Dzień Antyklerykała. Dzień ten został wybrany przez APPR, na pamiątkę powstania tej partii.Typowo antyklerykalny charakter wśród mediów po 1989 roku obok powstałego w 2000 roku tygodnika [[Fakty i Mity]] ma istniejący od 1990 roku tygodnik [[Nie (tygodnik)|NIE]]<ref>{{Cytuj książkę|nazwisko=Chałubiński|imię=Mirosław|tytuł=Polityka i aborcja: praca zbiorowa|rok=1994|wydawca=Agencja Scholar|miejsce=|strony=90|isbn=8385838147|url=https://books.google.pl/books?id=xSkzAQAAIAAJ}}</ref> oraz powstały w 2000 roku portal internetowy [[Racjonalista.pl]]<ref>{{Cytuj książkę|nazwisko=Szumlewicz|imię=Piotr|tytuł=Niezbędnik ateisty: rozmowy Piotra Szumlewicza|rok=2010|wydawca=Czarna Owca|miejsce=|strony=69|isbn=8375541370|url=https://books.google.pl/books?id=MgosAQAAMAAJ&q=Niezb%C4%99dnik+ateisty:+rozmowy+Piotra+Szumlewicza&dq=Niezb%C4%99dnik+ateisty:+rozmowy+Piotra+Szumlewicza&hl=pl&sa=X&ved=0CCUQ6AEwAGoVChMIzcL70qToyAIVRrgUCh20cApE}}</ref>. W 2010 roku powstała partia o charakterze antyklerykalnym – [[Ruch Palikota]]<ref>{{Cytuj stronę|url=http://web.archive.org/web/20101005033021/http://wiadomosci.onet.pl/tylko-w-onecie/kabaret-eksperymentalny-janusza-p-z-biskupami-pasi,1,3709724,wiadomosc.html|tytuł=Kabaret eksperymentalny Janusza P. z biskupami pasibrzuchami w tle|autor=Jacek Gądek|opublikowany=[[onet.pl]]|data=2 października 2010}}</ref>, która w czasie [[Wybory parlamentarne w Polsce w 2011 roku|wyborów parlamentarnych w 2011 roku]] zdobyła około 10% głosów i wprowadziła do sejmu 40 posłów<ref>{{Cytuj |tytuł = Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 11 października 2011 r. o wynikach wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w dniu 9 października 2011 r. (wyciąg) |opublikowany = pkw.gov.pl |url = http://i.pkw.gov.pl/g2/2011_10/445f624b1f6fbcca94c9761c5fac9f1a.pdf}}</ref>. Ruch Palikota 6 października 2013 roku przekształcił się w [[Twój Ruch]]<ref>{{Cytuj stronę|url=http://wiadomosci.onet.pl/kraj/nowa-partia-palikota-to-twoj-ruch-koniec-ruchu-palikota/3th8c|tytuł=Nowa partia Palikota to Twój Ruch. Koniec Ruchu Palikota|opublikowany=onet.pl|data=6 października 2013}}</ref><ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.rp.pl/artykul/1054587-Twoj-Ruch--czyli-kwas-w-Europie-Plus.html|tytuł=Twój Ruch, czyli kwas w Europie Plus|autor=Eliza Olczyk|opublikowany=rp.pl|data=7 października 2013}}</ref>. Po rozwiązaniu 23 listopada 2013 roku [[Racja Polskiej Lewicy|RACJI Polskiej Lewicy]], jej członkowie przystąpili do partii [[Twój Ruch]]<ref>[http://web.archive.org/web/20131203010602/http://www.racja.eu/220/racja-laczy-sie-z-twoim-ruchem/ RACJA łączy się z Twoim Ruchem] racja.eu.</ref>. Od 2016 klerykalizacji Polski sprzeciwia się [[Polska Laicka]], stowarzyszenie powstałe z inicjatywy aktora i działacza społecznego [[Krzysztof Pieczyński|Krzysztofa Pieczyńskiego]], dążące do stworzenia warunków dla rozwoju otwartego, tolerancyjnego i nowoczesnego społeczeństwa bez wpływu [[Duchowieństwo|kleru]] na życie obywateli<ref>{{Cytuj |tytuł = KRZYSZTOF PIECZYŃSKI - POLSKA LAICKA: Dołącz do Polski Laickiej<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> |data dostępu = 2019-02-15 |opublikowany = www.krzysztofpieczynski.com.pl |url = http://www.krzysztofpieczynski.com.pl/2016/10/doacz-do-polski-laickiej.html}}</ref>. W 2018 i 2019 roku część działaczy dawnego Ruchu Palikota i partii Twój Ruch zaangażowało się w budowę partii [[Wiosna (partia polityczna)|Wiosna]] [[Robert Biedroń|Roberta Biedronia]]<ref>{{Cytuj |autor = Sebastian Białach |tytuł = Wiosna Biedronia powstała na gruzach starych partii Janusza Palikota |data = 4 lutego 2019 |data dostępu = 2019-02-05 |opublikowany = onet.pl |url = https://wiadomosci.onet.pl/tylko-w-onecie/partia-wiosna-powstala-na-gruzach-ugrupowania-janusza-palikota/421gxl3}}</ref>, w której programie wyborczym są postulaty o charakterze antyklerykalnym<ref>{{Cytuj |autor = Jacek Liberski |tytuł = Nie każdy czeka na wiosnę. Robert Biedroń nie rozumie, że znowu jesteśmy w punkcie wyjścia |data = 2019-02-04 |data dostępu = 2019-02-09 |opublikowany = natemat.pl |url = https://natemat.pl/262997,nie-kazdy-czeka-na-wiosne-czyli-co-sie-kryje-za-partia-roberta-biedronia}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Łukasz Rogojsz |tytuł = Wiosna Roberta Biedronia. Polityczna złota rybka, której boją się rekiny [ANALIZA] |data = 2019-02-03 |data dostępu = 2019-02-09 |opublikowany = gazeta.pl |url = http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114884,24426851,wiosna-roberta-biedronia-polityczna-zlota-rybka-ktorej-boja.html}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Kamil Fejfer |tytuł = Fejfer: Wiosna Biedronia, czyli partia „dosyć” lewicowa [OPINIA] |data = 2019-02-06 |data dostępu = 2019-02-09 |opublikowany = wp.pl |url = https://opinie.wp.pl/fejfer-wiosna-biedronia-czyli-partia-dosyc-lewicowa-opinia-6346568404166785a}}</ref>. 2 marca 2019 roku na kongresie partii politycznej [[Twój Ruch]] nowymi współprzewodniczącymi partii zostali Marzenna Karkoszka i Kamil Żebrowski. Tym samym założyciel partii [[Janusz Palikot]] ostatecznie wycofał się z aktywności partyjnej<ref>{{cytuj stronę|url=http://twojruch.eu/nowi-wspolprzewodniczacy-twojego-ruchu/|tytuł=Nowi współprzewodniczący Twojego Ruchu|opublikowany=twojruch.eu|data=4 marca 2019}}</ref>.
Od 1990 przy kolejnych prezydentach RP byli powoływani kapelani. Stanowisko kapelana prezydenta w tym okresie objęli: ks. [[Franciszek Cybula]] (1990–1995), ks. płk [[Tadeusz Dłubacz]] (1995–1999), ks. płk Jan Domian (1999–2005), ks. [[Roman Indrzejczyk]] (2005-2010), ks. ppłk Krzysztof Kacorzyk (2010–2015), ks. [[Zbigniew Kras]] (od 2015)<ref>{{Cytuj stronę|url=https://www.rp.pl/Kosciol/190519888-Ksiadz-Franciszek-Cybula-Prezydencki-kapelan-ze-skaza.html|tytuł=Ksiądz Franciszek Cybula: Prezydencki kapelan ze skazą|opublikowany=rp.pl|data=13 maja 2019|data dostępu=2019-05-17}}</ref>.
Uchwalona w 1997 [[Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej|Konstytucja RP]] nie zakwestionowała praktyk w zakresie stosunków państwa z kościołem z pierwszych lat po 1989 r. W art. 25 ust. 3 stwierdziła, że „stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego”.
W 2004 grupa senatorów (głównie związanych z [[Sojusz Lewicy Demokratycznej|Sojuszem Lewicy Demokratycznej]]) złożyła w Senacie RP projekt ''ustawy o zniesieniu Funduszu Kościelnego'' (druk nr 771). Przedstawicielem wnioskodawców była senator [[Krystyna Sienkiewicz (polityk)|Krystyna Sienkiewicz]]. Projekt nie został uchwalony<ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,3550|tytuł=Projekt ustawy zniesieniu Funduszu Kościelnego|opublikowany=racjonalista.pl|data=2 sierpnia 2004|data dostępu=2019-02-07}}</ref>.
Kierowane przez [[Barbara Nowacka|Barbarę Nowacką]] ugrupowanie polityczne Inicjatywa Polska ogłosiło 6 stycznia 2019 projekt ''ustawy o świeckim państwie'', której celem jest wprowadzenie „pierwszego etapu rozdziału Kościoła od państwa” czyli zniesienie finansowania religii w szkołach<ref>{{Cytuj stronę|url=http://wyborcza.pl/7,75398,24335543,nowacka-przedstawila-swoj-projekt-finansowanie-religii-przez.html|autor=Justyna Suchecka|tytuł=Nowacka przedstawiła swój projekt. "Finansowanie religii przez Kościół to pierwszy etap rozdzielenia go od państwa"|opublikowany=wyborcza.pl|data=6 stycznia 2019|data dostępu=2019-02-06}}</ref>. W tym samym miesiącu grupa 40 organizacji pozarządowych, w tym pięć partii politycznych (SLD, [[Lewica Razem (partia)|Razem]], [[Partia Zieloni]], [[Inicjatywa Feministyczna (Polska)|Inicjatywa Feministyczna]], [[Wolność i Równość]]), przedstawiło projekt ''ustawy o jawności przychodów kościołów i związków wyznaniowych oraz o likwidacji ich przywilejów finansowych''. Ogłosiły one, że projekt ten będzie przedmiotem [[Obywatelska inicjatywa ustawodawcza|obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej]]{{r|KLA}}.
Wysokość finansowania kościołów i związków wyznaniowych przez państwo w Polsce w 2015 szacowano na 14 mld zł{{r|SIE}}. W 2018 nauka religii w szkołach kosztowała budżet państwa 1 482 mln zł, a uczyło jej ok. 22 tys. osób<ref>{{Cytuj stronę|url=http://sonar.wyborcza.pl/sonar/7,156422,24360610,nie-chciala-jej-nawet-wiceminister-edukacji-jakim-cudem-religia.html|autor=Natalia Sawka|tytuł=Ile kosztuje religia w szkołach? Ministerstwo: prawie 1,5 mld zł rocznie|opublikowany=wyborcza.pl|data=19 kwietnia 2019|data dostępu=2019-04-22}}</ref>.
== Uwagi ==
|
