Taniec w starożytnej Grecji: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
zmiany redakcyjne, poszerzenia merytoryczne/przyp. |
dalsze rozwinięcia meryt. + grafika |
||
Linia 15:
Zgodnie z teorią starożytnych taniec składał się z trzech części: kroków (''forai''), figur (''schemata'') i ruchów rąk (''deikseis'') (por. Plutarch, ''Moralia'' 747c). Tańce Greków miały najczęściej charakter kołowy lub korowodowy, rzadko tańczono razem, z reguły osobno, przy czym nie obejmowano się, nie obracano dokoła siebie; parami tańczono na odległość lub z bliska{{odn|Gross|1975}}.
[[Plik:Dancing maenad Python BM VaseF253.jpg|thumb|160px||Ekstatycznie tańcząca [[menada]] (ceramika z końca IV w. p.n.e.)]]
[[Plik:Veiled dancer Louvre Myr660.jpg|thumb|160px|Zawoalowana tancerka (statuetka terakotowa, II w. p.n.e.)]]
W całości jako trzy zasadnicze kategorie występują tańce religijne, świeckie i wojenne. Pierwsze łączyły się nie tylko z ceremoniami religijnymi, lecz także z przedstawieniami teatralnymi o charakterze dramatycznym; w życiu prywatnym towarzyszyły ceremoniałom podczas uroczystości zarówno weselnych, jak i pogrzebowych{{odn|Rachet|2006|s=379, 380}}.
Popularne były tańce o charakterze ekstatycznym, łączące się najczęściej z orgiastycznymi uroczystościami na cześć [[Dionizos|Dionizosa]] czy [[Kybele]] i [[Attis]]a. Towarzyszył im zwykle pobudzający akompaniament piszczałek i bębenków. W odróżnieniu od instrumentów muzyki „poważnej” ([[lira]], [[kitara]]), przy masowych tańcach publicznych używano instrumentów typowych dla muzyki lekkiej, do których zaliczano uniwersalny [[aulos (muzyka)|aulos]], lekki wielostrunowy [[barbiton]], hałaśliwy [[tympanon (muzyka)|tympanon]], grzechotki i rodzaj kastanietów (krotala)<ref>Zofia Skulimowska: ''Instrumenty muzyczne w starożytnej Grecji''. Warszawa: Muzeum Narodowe, 1962.</ref>. Grecy najpewniej znali też zróżnicowane zależnie od miejscowości i krainy tańce ludowe, o których nie przetrwały żadne świadectwa{{odn|Rachet|2006|s=381}}.
== Rodzaje tańca ==
Linia 28 ⟶ 29:
Z okazji świąt publicznych tańczono jednak przede wszystkim w trakcie uroczystości dionizyjskich: ekstatyczne tańce kobiet odbywały się podczas [[Lenaje|Lenajów]], wspólnie tańczono podczas [[Dionizje|wiejskich Dionizjów (Małych) i Oschoforiów]]. Najczęściej wykonywane były one przy upojeniu winem, cechowała je prymitywna żywiołowość: gwałtowne podskoki i spontaniczne, niekontrolowane ruchy. Jako wyuzdane krytykowali je Platon i Lukian; jako „dziki” Lukian krytykował także taniec ''themastris'' polegający na skokach ze skrzyżowanymi nogami. Za nieprzyzwoity uważano też zmysłowy ''kordaks'', pochodzący z [[komedia starogrecka|komedii attyckiej]], podobnie jak ze frywolnych [[dramat satyrowy|dramatów satyrowych]] pochodził taniec ''skinnis''. Szczególną formą był pochód taneczny (tzw. [[komos]] bakchiczny).
[[Plik:Lawrence Alma-Tadema 04.jpeg|left|thumb|280px||Spartański taniec wojenny ''pyrriche'' (mal. [[Lawrence Alma-Tadema]], 1869)]]
Tańce wraz ze śpiewami wykonywano podczas [[Spartiaci|spartańskich]] świąt – [[gymnopedia|gymnopediów]].
{{Cytat|Mamy tu ruchy zmierzające do ochrony ciała przed wszelkimi razami i pociskami, więc uchylanie się i pochylanie, podskakiwanie i przypadanie do ziemi, oraz odwrotnie, ruchy używane przy atakowaniu, więc naśladujące napinanie łuku, rzucanie pocisku i zadawanie w ogóle wszelkich ciosów.}}
Wykonywany był przez dwóch lub więcej tancerzy w pełnym uzbrojeniu, przy dźwiękach aulosu, któremu rytm nadawano uderzaniem w tarcze{{odn|Rachet|2006|s=379}}.
Całkowicie odmiennym od kultowego i wojennego był świecki taniec popisowy, lepiej znany przede wszystkim z późnego przekazu Lukiana. Wykonywali go bardzo liczni zawodowi tancerze, często zarazem akrobaci, akrobatki i mimowie. Tańce popisowe były często rodzajem (wystawianych przeważnie w czasie uczt) przedstawień, w których tancerze odtwarzali scenki fabularne, np. o charakterze mitologicznym. Z opisów zawartych w ''Uczcie'' Ksenofonta wynika, że sprowadzani na sympozja tancerki i tancerze wykonywali przy dźwiękach muzyki raczej popisy gimnastyczno-akrobatyczne niż tańce w naszym rozumieniu tego słowa<ref>Robert Flacelière: ''Życie codzienne w Grecji w czasach Peryklesa''. Warszawa: PIW, 1985, s. 158-159.</ref>.
== Znaczenie moralne i wychowawcze ==
| |||