Wersja z 14:59, 26 wrz 2019 edytuj 31.0.68.44 (dyskusja) →‎Historia: Zmieniłem datę koronacji Ottona I. Podana data dotyczyła jego koronacji cesarskiej, która była w 962 w Rzymie a nie w Akwizganie. Koronacja akwizgrańska to była koronacja na króla Niemiec Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) ← poprzednia edycja		Wersja z 10:00, 1 paź 2019 edytuj anuluj edycję Kotara (dyskusja \| edycje) Redaktorzy 1451 edycji m →‎Historia: drobne redakcyjne, lit. następna edycja →
Linia 33: == Historia == W pobliżu Akwizgranu odkryto prehistoryczne, potwierdzone pracami archeologicznymi, [[Celtowie\|celtyckie]] początki tego miasta. ~~Zbudowany~~Zbudowane za czasów [[Starożytny Rzym\|rzymskich]] (I wiek n.e.) pod nazwą ''Aquae Grani'' lub ''Aquisgranum'' (od Granusa, celtyckiego bożka uzdrowień) jako miejscowość uzdrowiskowa z ciepłymi źródłami siarkowymi (do 74 °C). [[Pepin Krótki\|Pepin Mały]] cenił lecznicze właściwości term Granusa w Aachen, tam też na miejscu rzymskiej świątyni zbudował kaplicę, a także rezydencję ([[palatium]]). Właśnie od niego pochodzi pierwsza wzmianka o Akwizgranie w roku 765. Syn i następca Pepina, [[Karol Wielki]], władca imperium [[Karolingowie\|Karolingów]], wybrał Akwizgran za swoją siedzibę. W roku 790 w Aachen powstał pałac karoliński, oparty na wzorach klasycznych, ze słynną, zachowaną do dziś oktagonalną kaplicą (w ramach [[Katedra w Akwizgranie\|katedry]]). Budową kaplicy zajął się mistrz Odo z [[Metz]]u. W kaplicy Karol Wielki zgromadził wiele cennych chrześcijańskich relikwii. [[Plik:Akwizgran Durer 1520.jpg\|thumb\|left\|Katedra w Akwizgranie, [[Albrecht Dürer]] (1520)]] Linia 39: W 936 roku [[Otton I Wielki\|Otton I]] koronował się w [[Katedra w Akwizgranie\|katedrze akwizgrańskiej]], od tego czasu aż do roku 1531 koronowało się tam 31 królów niemieckich. W roku 1165 Karol Wielki został kanonizowany, a rok później miasto uzyskało prawa miejskie i stało się [[Wolne miasta Rzeszy\|wolnym miastem Rzeszy]]. W XII-XIII wieku zostało obwarowane, rozwijało się pomyślnie dzięki handlowi (targi akwizgrańskie od 1166). W późnym średniowieczu nastąpił rozwój tkactwa i sukiennictwa, a miasto odgrywało ważną rolę w polityce niemieckiej – tu odbywały się posiedzenia [[Sejm Rzeszy (Święte Cesarstwo Rzymskie)\|Sejmu Rzeszy]] i [[synod]]y. W XVI wieku, w wyniku wojen religijnych, miasto zaczęło podupadać – miejsce koronacji królów przeniesiono do [[Frankfurt nad Menem\|Frankfurtu nad Menem]]; do dalszego pogłębienia kryzysu przyczynił się pożar 2 maja 1656; wówczas prawie całe miasto spłonęło. Linia 48: W XVII-XIX w. był popularnym wśród europejskich elit uzdrowiskiem (wody alkaliczno-siarczane) i miastem „rozrywkowym” z kasynami, salami balowymi i innymi miejscami uciech. Akwizgran był miejscem zawarcia pokoju między [[Hiszpania\|Hiszpanią]] i [[Francja\|Francją]] w wojnie o [[Flandria (region)\|Flandrię]] w roku 1668, a w roku 1748 zawarto tam pokój w austriackiej [[Wojna o sukcesję austriacką\|wojnie sukcesyjnej]]. W 1801 roku [[pokój w Lunéville]] przyznał miasto Francji, [[kongres wiedeński]] zaś przekazał je w 1815 [[Królestwo Prus\|Prusom]]. W 1818 odbył się tu pierwszy kongres [[Święte Przymierze\|Świętego Przymierza]]. W XIX i na początku XX w., dzięki bliskości kopalń węgla, nastąpił rozwój przemysłu tekstylnego, żelaznego, optycznego i chemicznego (nawozy sztuczne). Wówczas też miasto stało się ważnym węzłem kolejowym, łączącym linie niemieckie z belgijskimi, w 1870 r. powstała politechnika. W okresie międzywojennym miasto było siedzibą Sądu Krajowego (''Landgericht''), oddziału Kolei Rzeszy (''Reichsbahn'') – dyrekcji kolejowej; posiadało szkołę przemysłu artystycznego. W roku 1944 był pierwszym niemieckim miastem zajętym przez wojska [[alianci\|alianckie]], krwawe walki o miasto spowodowały zniszczenie 65% zabudowy. Po wojnie zostało częściowo odbudowane. [[Katedra w Akwizgranie]], w której pochowani są [[Karol Wielki]] i [[Otton III (cesarz rzymski)\|Otton III]], została wpisana na [[Lista światowego dziedzictwa UNESCO\|listę światowego dziedzictwa kulturalnego i przyrodniczego UNESCO]].

Akwizgran: Różnice pomiędzy wersjami