Aleksander Bocheński: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
poprawa linków |
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje) m Bot poprawia linkowanie wewnętrzne i wykonuje inne drobne zmiany. |
||
Linia 51:
W [[kampania wrześniowa|kampanii wrześniowej]] w 1939 Aleksander Bocheński walczył w [[22 Pułk Ułanów Podkarpackich|22 pułku ułanów Karpackich]]. Przez kilka miesięcy więziony przez [[NKWD]] w Brodach, następnie zwolniony. Wyjechał do Krakowa, gdzie związał się z sanacyjną grupą „Wawel”, która wraz z kilkoma innymi organizacjami uczestniczyła w tworzeniu [[Konfederacja Narodu|Konfederacji Narodu]]. Podczas [[II wojna światowa|II wojny światowej]] najbliżej współpracował jednak z [[Adam Ronikier|Adamem Ronikierem]] oraz [[Rada Główna Opiekuńcza (1940–1945)|Radą Główną Opiekuńczą]]. Uczestniczył w negocjacjach prowadzonych przez indywidualne podmioty jak również [[Armia Krajowa|AK]] i Delegaturę Rządu z [[Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów|OUN]]-B. Negocjowano, by banderowcy zaprzestali mordów na ludności polskiej. W 1944 był liderem w rozmowach grupy krakowskiej ze stroną niemiecką (sierpień-wrzesień) dotyczących [[powstanie warszawskie|powstania warszawskiego]], mających na celu jeśli nie zawieszenie broni pomiędzy walczącymi, to wycofanie oddziałów rosyjskich Kamińskiego oraz umożliwienie ewakuacji ludności cywilnej wraz z dobytkiem.
W 1945 pozostał w [[Kraków|Krakowie]]. W kwietniu doprowadził do spotkania przedstawicieli środowisk katolickich oraz byłych żołnierzy KN z [[Jerzy Borejsza (publicysta)|Jerzym Borejszą]]. Rozmowy miały na celu zorganizowanie grupy inteligencji, która pełniłaby rolę prawicowej opozycji, stojącej na gruncie przymierza polsko-radzieckiego. Pracował bowiem, od jesieni 1944, nad wskrzeszeniem tradycji ugody wypracowanych w [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwie Polskim]] i [[Królestwo Galicji i Lodomerii|Galicji]], gdyż projektował wybuch kolejnej wojny światowej (trzeciej). Stawiał przy tym na sojusz z [[Rosja|Rosją]], wskazując na paralelizm między zaistniałą sytuacją geopolityczną a tą z lat 1905–1914–1917. Bocheński zaproponował [[Jerzy Borejsza (publicysta)|Jerzemu Borejszy]], by na czele takiej opozycji postawić [[Bolesław Piasecki|Bolesława Piaseckiego]], co miało uwiarygodnić tę inicjatywę w środowiskach o proweniencji narodowej. W październiku ukonstytuował się więc zespół osób wokół tygodnika „[[Dziś i Jutro]]”, będący zalążkiem stowarzyszenia [[Stowarzyszenie „Pax”|„PAX”]].
W 1945 objął funkcję dyrektora [[Browar Okocim|Browarów Okocimskich]] (do grudnia 1955). Był przy tym posłem grupy „Dziś i Jutro” [[Posłowie na Sejm Ustawodawczy (1947–1952)|na Sejm Ustawodawczy]] w latach 1947–1952. Dyskutując w Sejmie porozumienie zawarte z Czechosłowacją w marcu 1947, zaprezentował zagadnienie w kategoriach słowiańskich koncepcji politycznych [[Roman Dmowski|Romana Dmowskiego]], wobec czego postawiono mu zarzuty o „przedwojenny faszyzm w Polsce”. W jego obronie stanął wówczas m.in. [[Stanisław Grabski]], celnie odczytując intencje Aleksandra Bocheńskiego, o którym mawiano „niezależny poseł w zależnym od Stalina Sejmie”. Również w okresie 1950–1952, kiedy to na polu kultury triumf święcił stalinizm, Aleksander Bocheński próbował akcentować intelektualną niezależność. Za artykuły poświęcone zachodnioeuropejskiej historiozofii (Gonzague de Reynold, [[Arnold Joseph Toynbee|Arnold Toynbee]], Jacques Pirenne), spotkała go surowa krytyka (1953). Uznano, iż tego rodzaju tekstami toruje drogę zachodnio-amerykańskiemu imperializmowi.
Linia 59:
Bocheński był laureatem wielu nagród, m.in. kilku nadanych przez Ministra Kultury i Sztuki za książki o dziejach przemysłu polskiego oraz nagrody im. Pietrzaka, wszedł także w skład jej kapituły. W 1957, gdy przedstawiał laureata tej nagrody płk [[Adam Borkiewicz|Adama Borkiewicza]], za książkę o [[powstanie warszawskie|powstaniu warszawskim]], powiedział: ''naród musi się kierować polityką najbardziej zimną, beznamiętną, ostrożną i odpowiedzialną. Jeśli mimo tej ostrożności i odpowiedzialności sytuacja wymagać będzie od narodu, od jego sił zbrojnych walki – wtedy ofiarę złożyć musi dane pokolenie z zupełną gotowością i jednomyślnością''.
Jednym z najbardziej kontrowersyjnych epizodów w działalności Bocheńskiego jest poparcie, jakie udzielił gen. Jaruzelskiemu w latach osiemdziesiątych, opowiadając się za stanem wojennym oraz wchodząc w skład Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego (był członkiem jego Tymczasowej Rady Krajowej w latach 1982-1983 i Rady Krajowej w latach 1983-1987). Aktywność Bocheńskiego w PRON nie miała wymiaru ścisłego zaangażowania organizacyjnego. Bocheński chętniej na łamach prasy pochwalał jego koncepcje i postulował kierunki działania, niż zabierał głos na gremialnych posiedzeniach. Z czasem zdawał się być rozczarowany działalnością Ruchu, który nie potrafił spełnić roli, jaką mu stawiał
W PRL Aleksander Bocheński reprezentował kierunek o implikacjach ideowych oświeceniowo-pozytywistycznych i narodowych (czerpał m.in. ze [[Stanisław Staszic|Stanisława Staszica]], [[Stanisław Koźmian|Stanisława Koźmiana]], [[Roman Dmowski|Romana Dmowskiego]], [[Stanisław Szczepanowski|Stanisława Szczepanowskiego]]). Przed- i powojenną refleksję historyczno-polityczną Aleksandra Bocheńskiego łączył w pewien sposób wpływ „republikańskiego konserwatysty” K. Waliszewskiego. Waliszewski bowiem podnosił etniczno-geograficzną konieczność solidarności wszechsłowiańskiej wskazując, że naturalnym dlań ogniskiem była Polska. Podkreślał jednakowoż, iż wraz ze słabnięciem mocarstwowego statusu Rzeczypospolitej, rolę tę przejęła Rosja. Wyróżnił tu stanowisko Katarzyny II, zyskując przez to miano jej apologety. Takie też miano zyskał po 1945 Bocheński, który podjął próbę pogodzenia przedwojennej tezy o mocarstwowym panslawizmie z tezą o wciąż aktualnym prymacie rosyjskim w świecie słowiańskim. Myśl wykwitła na podstawie antyrosyjskiego radykalnego konserwatyzmu o pewnych implikacjach romantycznych, uległa mutacji zobiektywizowanej w aurze realizmu politycznego – formuły patriotycznej genezą sięgającej okresu po Powstaniu Styczniowym, którą pisarz wykorzystał m.in. w celu rewaloryzacji historycznej roli Szczęsnego Potockiego. Od początku lat 60. tego rodzaju akcenty ustąpiły miejsca formułom wewnątrz-narodowego aktywizmu. Odtąd, w ujęciu Bocheńskiego, współzawodnictwo między narodami „toczącymi walkę o byt” znajdować miało rozwiązanie na drodze postępu naukowo-ekonomiczno-technologicznego<ref>Patrz np.: Aleksander Bocheński, „Za i Przeciw”, nr 3 (1341), 16 stycznia 1983 r.
http://www.konserwatyzm.pl/artykul/11398/aleksander-bochenski-o-motoryzacji-i-budownictwie-prl</ref>. Zwrot ten znaczył również szereg przedsięwzięć mających na celu nadanie autorytaryzmowi gomułkowskiemu, gierkowskiemu i „jaruzelszczyźnie”<ref>{{Cytuj stronę|url=http://konserwatyzm.pl/artykul/7891/aleksander-bochenski-o-stanie-wojennym|autor=[[Konrad Rękas]]|tytuł=Aleksander Bocheński o stanie wojennym|opublikowany=konserwatyzm.pl|data=19 grudnia 2012}}</ref> bardziej narodowego charakteru w znacząco artykułowanej opozycji do stalinowskiego totalitaryzmu. W tym kontekście pojawiały się oceny, charakteryzujące postawę Aleksandra Bocheńskiego (oraz wielu czołowych postaci z „PAX-u”), w kategoriach świadomie uprawianego wallenrodyzmu (którego celem miała być władza po upadku komunistów). Opinie takie wyrażano przed i po 1989 (np. M. Dąbrowska, Z. Siemiątkowski). Bocheński uczestniczył w wielu dyskusjach toczonych w PRL przez szereg intelektualistów, a jego polemistami były m.in. takie postacie jak [[Leszek Kołakowski]], [[Maria Janion]] czy [[Józef Chałasiński]].▼
▲</ref>. Zwrot ten znaczył również szereg przedsięwzięć mających na celu nadanie autorytaryzmowi gomułkowskiemu, gierkowskiemu i „jaruzelszczyźnie”<ref>{{Cytuj stronę|url=http://konserwatyzm.pl/artykul/7891/aleksander-bochenski-o-stanie-wojennym|autor=[[Konrad Rękas]]|tytuł=Aleksander Bocheński o stanie wojennym|opublikowany=konserwatyzm.pl|data=19 grudnia 2012}}</ref> bardziej narodowego charakteru w znacząco artykułowanej opozycji do stalinowskiego totalitaryzmu. W tym kontekście pojawiały się oceny, charakteryzujące postawę Aleksandra Bocheńskiego (oraz wielu czołowych postaci z „PAX-u”), w kategoriach świadomie uprawianego wallenrodyzmu (którego celem miała być władza po upadku komunistów). Opinie takie wyrażano przed i po 1989 (np. M. Dąbrowska, Z. Siemiątkowski). Bocheński uczestniczył w wielu dyskusjach toczonych w PRL przez szereg intelektualistów, a jego polemistami były m.in. takie postacie jak [[Leszek Kołakowski]], [[Maria Janion]] czy [[Józef Chałasiński]].
Po 1989 jego działalność stopniowo zanikała, na co duży wpływ miał bez wątpienia podeszły wiek. Współpracował przy realizacji filmu pt. ''Reakcjonista'' (1996, reż. [[Grzegorz Braun]]), który był poświęcony osobie [[Stanisław Mackiewicz|Stanisława Cat-Mackiewicza]]. Wszedł także w skład Rady Programowej tygodnika „[[Myśl Polska]]”. Przyjmował przy tym szereg gości głodnych niecodziennych doświadczeń intelektualnych wynikłych ze spotkania w dyskusji z poglądami zawsze niepopularnymi. Bocheński bywał bowiem mocno krytykowany zarówno w [[II Rzeczpospolita|II Rzeczypospolitej]], jak i w [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]] oraz po 1989 mimo zmierzchu swojej aktywności.
| |||