Jens Hundseid: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
|||
Linia 1:
{{Polityk infobox
|
|pełne
|grafika
|opis grafiki =
|data urodzenia = [[6 maja]] [[1883]] |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
}} '''Jens Hundseid''' (ur. [[6 maja]] [[1883]] w [[Vikedal]], zm. [[13 grudnia]] [[1965]] w [[Oslo]]) – [[Norwegia|norweski]] polityk, członek [[Storting]]u (1925–1945), premier Norwegii w latach 1932–1933.
W latach 1930–1938 zajmował stanowisko przewodniczącego [[Senterpartiet|Bondepartiet]] (od 1959 Senterpartiet), a w 1940 roku wstąpił do partii [[Nasjonal Samling]], która poparła niemieckiego okupanta. Po wojnie został skazany na 10 lat więzienia, a jego wyrok został uchylony w 1949 roku.
Linia 23 ⟶ 25:
Ukończył szkołę rolniczą w [[Rogaland]] w 1902 roku, szkołę leśną w [[Kongsberg]]u w 1903 roku, a w 1905 roku rolnictwo w Norweskiej Szkole Rolnictwa. Następnie pracował jako nauczyciel w liceum ludowym. W latach 1910–1913 kontynuował pracę nauczyciela{{r|:2}}. W 1911 roku studiował rolnictwo w Anglii i Szkocji{{r|:9}}.
W latach 1916–1918 Hundseid był redaktorem ''Eidsvoll Blad'' i nauczycielem w wyższej szkole Eidsvoll{{r|:2}}. Od 1918 roku był dyrektorem szkoły rolniczej w [[Telemark (Norwegia)|Telemark]] i sprawował tę funkcję do 1935 roku, kiedy został mianowany starostą [[Buskerud]]{{r|:2|:9}}. O Hundseidzie jako nauczycielu mówiono, że był „biegły” i „intensywny w nauczaniu”, ale także „pedantyczny” i „z dyscypliną pruską”{{r|:5}}.
=== Storting ===
W 1918 roku po raz pierwszy startował w wyborach parlamentarnych. Był kandydatem Norweskiego Związku Rolników, ale przegrał z liberlanym kontrkandydatem [[Gunnar Knudsen|Gunnarem Knudsenem]] (1848–1928). Hundseid początkowo stanowczo sprzeciwiał się oddzieleniu odrębnej partii od Związku Rolników, ale lojalnie poparł nową [[Senterpartiet|Partię Chłopską]], kiedy została założona w 1920 roku{{r|:3}}.
Hundseidowi ostatecznie udało się zostać posłem [[Storting]]u z okręgu Telemark w 1924 roku{{r|:9}} i zasiadł w Komitecie Społecznym. W kwestiach związanych z polityką społeczną bardzo sprowokował socjalistów twierdząc, że bezrobotni powinni mieć prawo do racji żywności zamiast zasiłków, i to w zamian
=== Rząd Hundseida ===
{{Osobny artykuł|Rząd Jensa Hundseida}}
Kiedy 7 maja 1931 roku upadł rząd [[Johan Ludwig Mowinckel|Johana Ludwiga Mowinckela]] Hundesid, jako przewodniczący partii i lider parlamentu, uważany był za oczywistego kandydata na stanowisko premiera w rządzie Partii Chłopskiej. Jednak podczas wewnątrzpartyjnego głosowania jego rywal, [[Peder Kolstad]] z [[Østfold]], otrzymał kilka głosów więcej, co zadecydowało o jego kandydaturze na premiera. Po wyborze Kolstada na premiera Hundseid nie otrzymał żadnego ministerstwa{{r|:2}}.
Premier Kolstad zachorował i zmarł 5 marca 1932 roku{{r|:6}}. Król [[Haakon VII]] odczekał, aż Kolstad zostanie pochowany, zanim podjął kwestię wyboru nowego premiera, a tymczasem w Partii Chłopskiej doszło do wewnętrznego sporu o to, kto powinien przejąć władzę po zmarłym Kolstadzie. Wielu w rządzie chciało, by tekę premiera objął [[Einar Borch]] (1870–1952), ale pełniący obowiązki premiera i minister spraw zagranicznych [[Nils Trædal]] (1879–1948) popierał Hundseida i to jego kandydaturę zaproponował królowi{{r|:7|:8}}. Zarówno prawica i lewica, jak i socjalistyczna strona [[Partia Pracy (Norwegia)|Partii Pracy]] były bardzo sceptycznie nastawione do Hundseida, a jego nominacja była bliska wywołania kolejnego kryzysu rządowego{{r|:8}}.
==== Konflikt z Quislingiem i sprawa grenlandzka ====
Po objęciu teki premiera Hundseid początkowo chciał zdymisjonować zarówno ministra sprawiedliwości [[Asbjørn Lindboe|Asbjørna Lindboe]] (1889–1967), jak i ministra obrony [[Vidkun Quisling|Vidkuna Quislinga]] (1887–1945). Sprzeciwiła się temu reszta rządu, Quisling nie chciał ustąpić a bronili go zarówno Nils Trædal, jak i [[Jon Sundby]] (1883–1972). Hundseid ostatecznie poddał się i pozostawił Quislinga na stanowisku, przez co skład rządu był prawie identyczny ze składem rządu Kolstada. Jednak walka o władzę doprowadziła do dożywotniej niechęci między Quislingiem a Hundseidem{{r|:8}}.
Nowy premier odziedziczył po Kolstadzie także problematyczną sprawę wschodniej Grenlandii. Norwescy traperzy zajęli wschodnie wybrzeże wyspy i ogłosili je terytorium Norwegii.
Podczas debaty w Stortingu w 1933 roku Johan Ludwig Mowinckel i zażądał zmian w polityce fiskalnej, a Partia Pracy wystąpiła z wnioskiem o [[wotum nieufności]], które zostało odrzucone w pierwszym czytaniu. 23 lutego 1933 roku liberalna partia [[Venstre (Norwegia)|Venstre]] wystąpiła z własnym wnioskiem o wotum nieufności, które zostało przyjęte głosami Partii Lewicy i Partii Pracy, co zmusiło Hundseida do złożenia dwa dni później rezygnacji – Hundseid ustąpił 25 lutego 1933 roku{{r|:2}}.
Rząd Hundseida został zastąpiony przez trzeci rząd Mowinckela, a Hundseid powrócił do parlamentu i funkcji przewodniczącego partii. Miesiąc po zmianie premiera [[Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej|Stały Trybunał Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w Hadze]] oświadczył, że Wschodnia Grenlandia wyrokiem sądu powraca do Danii. 4 lipca znaczna większość w Stortingu przyjęła deklarację krytyczną wobec samodzielnego postępowania rządu Hundseida w tej sprawie bez zaangażowania parlamentu. Sprawa grenlandzka została tym samym na dobre zamknięta w norweskiej polityce.
Linia 64 ⟶ 66:
* <ref name=":4">{{Cytuj |autor = Jofred Stortrøen, Oddbjørn Eikestøl, Jan H. Brotnov|tytuł = Rotfeste og framtid: Senterpartiet i medgang og motgang, 1920–1980|s=73|data = 1980|wydawca= Cultura|isbn=8270680125}}</ref>
* <ref name=":5">{{Cytuj |autor = Jofred Stortrøen, Oddbjørn Eikestøl, Jan H. Brotnov|tytuł = Rotfeste og framtid: Senterpartiet i medgang og motgang, 1920–1980|s=55|data = 1980|wydawca= Cultura|isbn=8270680125}}</ref>
* <ref name=":6">{{Cytuj stronę |
* <ref name=":7">{{Cytuj |tytuł = Jens Hundseid - Allkunne |data dostępu = 2019-08-05 |opublikowany = www.allkunne.no |url = https://www.allkunne.no/framside/biografiar/h/jens-hundseid//91/3709/ |język = no}}</ref>
* <ref name=":8">{{Cytuj |autor = Jofred Stortrøen, Oddbjørn Eikestøl, Jan H. Brotnov|tytuł = Rotfeste og framtid: Senterpartiet i medgang og motgang, 1920–1980|s=65|data = 1980|wydawca= Cultura|isbn=8270680125}}</ref>
* <ref name=":9">{{Cytuj stronę |
}}
{{Premierzy Norwegii}}
{{Kontrola autorytatywna}}
{{
[[Kategoria:Premierzy Norwegii]]
[[Kategoria:Norwescy parlamentarzyści]]
| |||