Pogrom lwowski (1918): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
prawidłowy opis wcześniejszej wersji "- NPA" |
Kobyliński (dyskusja | edycje) Przywrócenie wszystkich danych wraz z przypisami, usuniętych przez użytkownika Wolfganga 9 grudnia bez podania przyczyny, ponieważ prawdopodobnie nie zgadzały się z jego tezą. Dodaniem kalendarium zamaskował usunięcie znacznej części informacji, oraz zmianę sensu niektórych zdań. |
||
Linia 1:
{{Inne znaczenia|pogromu w 1918|[[Pogromy lwowskie (1941)|pogromy w 1941]]}}
[[Plik:The Jewish quarter after the November 1918 Pogrom in Lviv.jpg|thumb|300px|Spalona [[Synagoga Beit Chasidim we Lwowie|Synagoga Beit Chasidim]], zdjęcie wykonane po pogromie]]
'''Pogrom lwowski, 1918''' – [[pogrom]] ludności [[Żydzi|żydowskiej]] we [[Lwów|Lwowie]] między 22 a 24 listopada 1918 roku wywołany przez część polskich żołnierzy, a także cywilów, prawdopodobnie chcących wziąć odwet na Żydach oskarżanych
Punktem zwrotnym był 22 listopada 1918, kiedy to podczas świętowania zdobycia [[Ratusz we Lwowie|ratusza]] przez Polaków, żołnierze por. [[Roman Abraham|Abrahama]] uderzyli na sklep jubilerski Zippera, znajdujący się w kamienicy na rogu Rynku i ul. Szewskiej. Atak na sklep Zippera stał się idealnym detonatorem pogromu dla gromadzących się na [[Rynek we Lwowie|Rynku]] lwowian<ref name=gauden>Grzegorz Gauden, ''Lwów – kres iluzji. Opowieść o pogromie listopadowym 1918'', Kraków: „Universitas”, 2019. {{ISBN|97883-242-3536-0}}. s. 69–70.</ref>.
Linia 12:
{{osobny artykuł|Bitwa o Lwów (1918–1919)}}
Według relacji świadków (m.in. dziennikarz [[Franciszek Salezy Krysiak]]) w czasie walk polsko-ukraińskich milicja żydowska informowała Ukraińców o działaniach sił polskich, a nawet ostrzeliwała walczących Polaków, być może nie mogąc odróżnić żołnierzy od pospolitych bandytów, tym bardziej że żołnierze używali wielu różnych typów umundurowania. Zwolnieni z więzień znajdowali się też w szeregach obrońców Lwowa, walcząc wcześniej z Ukraińcami. Według komendanta obrony Lwowa, kpt. [[Czesław Mączyński|Czesława Mączyńskiego]] meldunki i sprawozdania z walk, również ze strony ukraińskiej, donosiły, że Milicja Żydowska brała regularny udział w walkach przeciwko Polakom<ref>Czesław Mączyński, ''Boje lwowskie,'' t. II, Warszawa 1921, s. 5-42</ref>. Po wycofaniu się żołnierzy [[Ukraińska Armia Halicka|Ukraińskiej Armii Halickiej]] z tej części miasta, w dzielnicy żydowskiej nadal słychać było strzały, co Mączyński odebrał jako trwające walki z niedobitkami Ukraińskiej Armii Halickiej.
22 listopada, po pierwszych wieściach o rozruchach, gen. [[Bolesław Roja]] wydał rozkaz o wprowadzeniu stanu wyjątkowego i sądów doraźnych. Delegacja Żydów przekazała rozkaz [[Czesław Mączyński|Mączyńskiemu]], jednakże dopiero 24 listopada został on ogłoszony i rozplakatowany<ref name=kozlowski>Maciej Kozłowski, ''Zapomniana wojna: walki o Lwów i Galicję Wschodnią 1918–1919'', Bydgoszcz: „Świadectwo”, 1999. {{ISBN|83-87531-06-5}}. s. 220, 221.</ref><ref name="lukomski">Grzegorz Łukomski, Czesław Partacz, Bogusław Polak, ''Wojna polsko-ukraińska 1918–1919''. Koszalin – Warszawa: „Adiutor”, 1994. {{ISBN|83-86123-00-1}}. s. 83–84.</ref>. Mączyński, będący działaczem silnej we Lwowie [[Narodowa Demokracja|endecji]], powoływał się później na opóźnienie drukarni, natomiast sam wydał w tym czasie odezwę „Do ludności żydowskiej miasta Lwowa”{{r|kozlowski|lukomski}}<ref>{{Cytuj |autor = Centralna Baza Judaików |tytuł = Odezwa do ludności żydowskiej we Lwowie |data dostępu = 2018-11-26 |url = http://judaika.polin.pl/dmuseion/docmetadata?id=5442&show_nav=true |język = pl}}</ref>.▼
▲22 listopada, po pierwszych wieściach o rozruchach, gen. [[Bolesław Roja]] wydał rozkaz o wprowadzeniu stanu wyjątkowego i sądów doraźnych. Delegacja Żydów przekazała rozkaz [[Czesław Mączyński|Mączyńskiemu]], jednakże dopiero 24 listopada został on ogłoszony i rozplakatowany<ref name="kozlowski">Maciej Kozłowski, ''Zapomniana wojna: walki o Lwów i Galicję Wschodnią 1918–1919'', Bydgoszcz: „Świadectwo”, 1999. {{ISBN|83-87531-06-5}}. s. 220, 221.</ref><ref name="lukomski">Grzegorz Łukomski, Czesław Partacz, Bogusław Polak, ''Wojna polsko-ukraińska 1918–1919''. Koszalin – Warszawa: „Adiutor”, 1994. {{ISBN|83-86123-00-1}}. s. 83–84.</ref>. Mączyński, będący działaczem silnej we Lwowie [[Narodowa Demokracja|endecji]], powoływał się później na opóźnienie drukarni, natomiast sam wydał w tym czasie odezwę „Do ludności żydowskiej miasta Lwowa”{{r|kozlowski|lukomski}}<ref>{{Cytuj |autor = Centralna Baza Judaików |tytuł = Odezwa do ludności żydowskiej we Lwowie |data dostępu = 2018-11-26 |url = http://judaika.polin.pl/dmuseion/docmetadata?id=5442&show_nav=true |język = pl}}</ref>.
W ramach przeciwdziałania rabunkom na ulice Lwowa wyruszyły specjalne polskie patrole. Według Mączyńskiego, powołującego się z kolei na meldunku mjr. Michała Cieńskiego, szefa żandarmerii pośród aresztowanych za rabowanie sklepów żydowskich 60% stanowili Ukraińcy, 30% Polacy, 10% sami Żydzi<ref>Czesław Mączyński, ''Boje lwowskie,'' t. II, Warszawa 1921, s. 29</ref>.
Równocześnie w okresie tym sąd polowy we Lwowie poszukiwał żydowskich milicjantów: Bernarda Apfelbauma, Joela Hutterea, Wiktora Tanza, Henryka Horowitza i Michała Steila, którzy zbiegli z lwowskich aresztów, a byli objęci śledztwami pod zarzutem strzelania do polskich żołnierzy w dniach obrony Lwowa.
== Następstwa ==
| |||