Litewska Socjalistyczna Republika Radziecka: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne
m drobne redakcyjne, drobne merytoryczne
Linia 112:
Litewska Socjalistyczna Republika Radziecka była także proklamowana w grudniu 1918 roku. W lutym 1919 roku weszła w skład [[Litewsko-Białoruska Socjalistyczna Republika Rad|Litewsko-Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Rad]] (LitBieła) i ostatecznie zlikwidowana przez polską ofensywę w sierpniu 1919 roku. Plany [[Bolszewicy|bolszewików]] dotyczące inwazji Litwy w [[Lato|lecie]] 1920 roku i proklamowania Litewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej zostały zniweczone przez [[Bitwa Warszawska|klęskę Armii Czerwonej w bitwie warszawskiej]].
 
23 sierpnia 1939 roku [[III Rzesza]] i [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich]] zawarły tajny układ ([[pakt Ribbentrop-Mołotow]]), w którym Litwę umieszczono w niemieckiej strefie wpływów. 28 września 1939 roku w [[Traktat o granicach i przyjaźni III Rzesza – ZSRR (1939)|pakcie o granicach i przyjaźni pomiędzy III Rzeszą a Związkiem Socjalistycznych Republik RadzieckichZSRR]] Litwa została przesunięta do strefy wpływów Związku Socjalistycznych Republik RadzieckichZSRR, w zamian za [[Lubelszczyzna|Lubelszczyznę]], która przeszła do strefy niemieckiej. Na podstawie traktatu sowiecko-litewskiego z 10 października 1939 na terytorium Litwy zostały utworzone bazy [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]], zaś ZSRR przekazał Litwie okupowane po [[Agresja ZSRR na Polskę|agresji na Polskę]] Wilno wraz z okręgiem.
 
DokonującW czerwcu 1940, po licznychserii prowokacji granicznychzwiązanych wze 1940stacjonującą rokuna ZwiązekLitwie SocjalistycznychArmią RepublikCzerwoną, Radzieckich14 wysunąłczerwca 1940 roku ZSRR wobecprzedstawił [[Pierwsza Republika Litewska|Pierwszej Republiki LitewskiejLitwie]] ultimatum, żądając utworzeniazgody bazna sowieckichokupację nakraju terytoriumprzez republiki.Armię Czerwoną, która 15 czerwca 1940 rokuw sile 150-tysięcznatysięcy żołnierzy rozpoczęła okupację Litwy i obsadziła granicę litewsko-niemiecką. Prezydent Litwy [[ArmiaAntanas CzerwonaSmetona]] rozpoczęłazbiegł okupacjęna Litwy.terytorium WNiemiec, tychwładzę warunkachobjął rząd kierowany przez kryptokomunistę [[Justas Paleckis|Justasa Paleckisa]], który sprawował władzę jednocześnie prezydenta i premiera Litwy. [[21 lipca]] [[1940 ]]r. miejscowii komuniści doprowadzililitewscy do proklamowaniaproklamowali LitewskiejLitewską SocjalistycznejSocjalistyczną RepublikiRepublikę RadzieckiejRadziecką, która 3 sierpnia tego samego roku weszła w skład Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Kilkanaście dni przed [[Atak Niemiec na ZSRR|atakiemwybuchem IIIwojny Rzeszy na Związek Socjalistycznych Republik Radzieckichniemiecko-sowieckiej]], [[NKWD|Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych (NKWD)]] rozpocząłrozpoczęło masowe deportacje Litwinów na [[Syberia|Syberię]], które do wybuchu wojny objęły ok. 35 tysięcy osób.
 
Po zakończeniu [[II wojna światowa|II wojny światowej]] ZSRR ponownie objął we władanie obszar Litwy. Na terenach tego kraju osiadło wtedy wielu Rosjan, których potomkowie, w większości, pozostali tam do dziś.
Linia 122:
Początkowo władze Litewskiej SRR prowadziły akcję lituanizacji mniejszości narodowych, jednak w 1950 r. władze centralne w Moskwie poleciły złagodzić politykę językową. W tym okresie zaczęto organizować na Litwie polskie szkolnictwo (szkoły podstawowe, średnie, seminarium nauczycielskie)<ref>{{Cytuj|tytuł=Dlaczego język polski zachował się na Litwie?|data dostępu=2016-08-20|url=http://web.archive.org/web/20160827064831/http://kresy24.pl/jezyk-polski-zachowal-sie-litwie/|język=pl}}</ref>.
 
Powstał Ruch Walki o Wolność Litwy. [[Partyzantka litewska (1944-1953)|Partyzantka litewska działająca w latach 1944-1953 (tzw. ''Leśni Bracia'')]] była ruchem niepodległościowym łączącym zbrojny i cywilny charakter, stawiającym sobie za cel sprzeciwienie się przyłączeniu[[Aneksja|aneksji]] Litwy doprzez Związku Socjalistycznych Republik RadzieckichZSRR i budowę demokratycznej, niepodległej Litwy<ref>A. Bubnys, ''Antykomunistyczny ruch oporu na Litwie w latach 1944-1953'' [w:] ''Polskie podziemie niepodległościowe na tle konspiracji antykomunistycznych w Europie środkowo-wschodniej w latach 1944-1956'', [[Instytut Pamięci Narodowej]], Lublin 2008</ref>.
 
Litewska Socjalistyczna Republika Radziecka przestała istnieć faktycznie po 11 marca 1990 roku, gdy Rada Najwyższa Litewskiej Socjalistycznej Republiki RadzieckiejSRR wydała deklarację niepodległości, a pierwszym krajem, który ją wówczas uznał była [[Islandia]]. Aż do sierpnia 1991 roku – kiedy to niepodległość tego kraju uznały wszystkie kraje członkowskie [[NATO]] i [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]] – [[Litwa]] i inne kraje bałtyckie traktowane były przez władze radzieckiew Moskwie jako część [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich]]ZSRR.
 
== Demografia Litewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej ==